جلوه‌گری به سبک پرندگان

زمانی که کشتی تایتانیک غرق شد،‌با ارزش‌ترین محموله موجود در کشتی صندوق‌های پَر بود،ایده پشت استفاده از پر در لباس‌ها اغواگری و زیبا به نظر رسیدن به سبک باستانی است. لباس‌هایی که در آن‌ها جا به جا از پر استفاده شده است، یک بخش مهم از مد مدرن‌ هستند و مراسم فرش قرمز و شب‌نشینی‌های مد را شبیه تماشای پرندگان رقصان با پرهای درخشان‌ کرده‌اند.

اغلب فرهنگ‌های بومی در سراسر جهان پر را به‌عنوان عنصری برای نمایش موقعیت اجتماعی و به مثابه زیور یا برای تزیین لباس استفاده می‌کردند. در جزایر هاوایی، شنل‌های پر استادانه‌ای ساخته می‌شد. در برخی جزایر جنوبی اقیانوس آرام، مردم از آن‌ها به‌عنوان پول استفاده می‌کردند. آزتک‌ها لباس‌هایی از پر می دوختند. نازکاها در پرو و مصری‌ها نیز در مورد اهمیت پرها در فرهنگشان سنت‌های قدرتمندی داشتند.

تور هانسون، زیست‌شناس و نویسنده، منشا غیرمنتظره پرها در مد و این را که چگونه این تمایل انسان به استفاده از پر برخی از گونه‌ها را در آستانه انقراض قرار داد، بررسی می‌کند.

او در ویدیویی در وب‌سایت «وایرد» (wired) می‌گوید: «ما پر و بال را جذاب می‌دانیم؛ همان‌طور که پرندگان آن را جذاب می‌دانند. ما پرها را برای بسیاری از اهداف مشابهی که برای آن در طبیعت تکامل یافته‌اند، انتخاب کرده‌ایم.»

بر خلاف انتظار، پرها از کلاه‌های زنانه وارد مد امروزی نشدند. در مد باستانی و تاریخی، پرها در مد و زندگی مردانه بیشتر دیده می‌شود و حتی با ارتش و شجاعت در میدان نبرد ارتباط داشتند. در واقع، تازه در قرن نوزدهم بود که کار پر در صنعت مد گسترش یافت و بر کاربرد در لباس‌های زنان مخصوصا کلاه‌های پردار، متمرکز شد.

از بهترین نمونه‌های استفاده از پر در مد مدرن را در کارهای خانه مد گوچی می‌بینیم،در آن زمان پرهای شترمرغ ارزش ویژه‌ای داشت؛ به حدی که در آفریقای جنوبی، مزارع پرورش شترمرغ وجود داشت؛ مکان‌هایی که گاه در آن‌ها تا یک میلیون پرنده نگهداری و پرورش داده می‌شد.

زمانی که کشتی تایتانیک در سال ۱۹۱۲ غرق شد، با ارزش‌ترین محموله موجود در کشتی، یک الماس گران‌قیمت نبود؛ بلکه پر بود! ۴۰ صندوق پر شترمرغ بالغ که از گنجینه بازرگانان پر لندنی برای کلاه‌سازان شهر نیویورک فرستاده شده بود. محموله‌ای که به نرخ امروز، نزدیک به ۲.۵ میلیون دلار ارزش داشت.

به گفته هانسون، این علاقه به پر برای طبیعت گران تمام شد: «با اوج گرفتن علاقه مردم به استفاده از پر در کلاه و لباس، این علاقه روی جمعیت پرندگان وحشی در سراسر جهان تاثیری واقعا وحشتناک گذاشت و چندین گونه را به کل منقرض کرد.»

در اوایل قرن بیستم، استفاده از پر کاهش یافت اما دلیل آن نگرانی‌های زیست‌ محیطی نبود؛ بلکه وقوع جنگ جهانی، ورود زنان به محیط‌های کار و ظهور خودروها استفاده از کلاه‌های پردار را سخت کرده بودند.

پر در طبیعت به چه دردی می‌خورد؟

پرها علاوه بر کارکردشان در پرواز و حفظ دمای بدن پرندگان، زیبایی‌بخش‌اند و برای پرندگان جذابیت جنسی هم محسوب می‌شوند. نمایش پر و بال که در قلمرو پرندگان برای جذب جفت استفاده می‌شود، قدمتی بس طولانی دارد. البته در مواردی، آنچه ما می‌بینیم، با آنچه چشم یک پرنده می‌بیند، تفاوت دارد.

در طبیعت، طیف بسیار وسیعی از پرها در رنگ‌ها و اشکال مختلف وجود دارد که هریک حاصل راه‌های متفاوتی‌اند که پرندگان به منظور ایجاد آن جذابیت آن‌ها را تکامل داده‌اند.

پرندگان در مسیر تکامل و به منظور جفت‌یابی نه تنها به پرهای فوق‌العاده که به رقص‌هایی باورنکردنی نیز دست یافتند که به آن‌ها اجازه می‌داد رنگین‌ترین پرهای پنهان خود را به نمایش بگذارند.

البته درباره این پرها نکته ظریفی وجود دارد و آن این است که اغلب اوقات، جنس نر را در برابر عوامل خطرناک خارجی آسیب‌پذیرتر می‌کنند؛ مثلا پرهای طاووس نر که تنها برای جلب توجه ماده‌اند و در طبیعت کاربردی ندارند، فقط او را سنگین‌تر و پروازش را سخت‌تر می‌کنند. نظریه‌ای هم وجود دارد که شترمرغ‌ها به منظور رسیدن به پرهایی با قابلیت نمایش بهتر، تمام پرهای پروازی خود را از دست دادند.

برخی زیست‌شناسان معتقدند که این پرها مربوط به مفهوم «زیبایی برای زیبایی»‌اند و در واقع به قدرت مردانه آن‌ها هیچ ربطی ندارند.

انتقادهای زیست‌ محیطی باعث شد استفاده از پر و خز طبیعی در صنعت مد هر روز کمتر شود اما در مقابل، با پیشرفت صنعت نساجی می‌توانیم حتی سرعت خود را از روند تکامل هم بیشتر کنیم و آنچه را هنوز در طبیعت به وجود نیامده است، بسازیم. پرهایی که بیشتر از آنکه از دنیای پرندگان آمده باشند، ساخته بشرند و ستاره‌های صنعت مد و سرگرمی را به شخصیت‌هایی اسطوره‌ای شبیه می‌کنند.