این مقررات با نام “راهکار منسوجات بادوام” امروز اعلام میشوند. کمیسیون اروپا، نهاد اجرایی اتحادیه اروپا، این طرح را پارسال به مشورت عمومی گذاشته بود،بر اساس این طرح، تولید پارچه و لباس در تمام مراحل از جمله طراحی و ترمیم و بازیافت باید با در نظر گرفتن ملاحظات محیطزیستی باشد و تولیدکنندگان پارچه و پوشاک باید اطمینان حاصل کنند که محصولاتشان برای محیطزیست زیانبار نیستند و بادوام هستند.
هدف از اجرای این برنامه این است که بازار این محصولات به سمت پارچههای مرغوبتر و سازگارتر با محیط زیست سوق داده شود،خریداران هم بیشتر راهنمایی میشوند که چگونه لباسهایشان را دوباره استفاده کنند، آنها را رفو یا بازیافت کنند.
ایونا پوپسکیو از سازمان مردمنهاد “ائتلاف محیطزیستی استانداردها” میگوید مقرراتی که اعلام میشوند، به این منظور تدوین شدهاند که این محصولات بارها قابلیت استفاده داشته باشند نه اینکه یکیدوبار پوشیده و بعد دور انداخته شوند:
“کمیسیون اروپا قصد دارد با اعلام این مقررات برای منسوجاتی که در اتحادیه اروپا به فروش میرسند، جلوی «مد آنی» را بگیرد.”
به گفته او، مقررات مشابهی هم برای محصولات الکترونیک مثل تلفنهای هوشمند و همچنین اثاث و مبلمان اجرا میشوند که “ابتکار عمل محصولات پایدار” نامیده میشود.
“مد آنی” اصطلاحی است برای خرید لباسهایی معمولا ارزان که فقط چند روز یا حتی چند ساعت مد هستند و بعد از یکی دو بار استفاده دور انداخته میشوند یا دیگر پوشیده نمیشوند. کسانی که در شبکههای اجتماعی به “اینفلوئنسر” معروف شدهاند و گسترش خرید اینترنتی و تحویل فوری به خصوص بعد از دوران کرونا به رواج این پدیده کمک کرده است.
به گفته آژانس محیطزیست اروپا، بعد از مواد غذایی، مسکن و رفتوآمد و حملونقل، لباس بزرگترین عامل تاثیرگذار بر محیطزیست و گرم شدن کره زمین در این اتحادیه است.
سرانه مصرف منسوجات در اتحادیه اروپا برای هر نفر نیازمند ۹ مترمکعب آب، ۴۰۰ مترمربع زمین و ۳۹۱ کیلو ماده خام است که ۲۷۰ کیلوگرم گاز کربنی از خود به جای میگذارد.
صنعت مد و لباس نه فقط در اروپا بلکه در تمام دنیا یکی از بزرگترین تولیدکنندگان گازهای کربنی است. برآورد شده که این صنعت فقط در سال ۲۰۱۸، حدود دو میلیارد مترمکعب گازهای کربنی وارد جو زمین کرده است.
در بریتانیا هم از دولت خواسته شده تا با تغییر قانون، تولید و فروش پارچه و پوشاک بیشتر با استانداردهای محیطزیستی سازگار شود.
دولت بریتانیا در سال ۲۰۱۹ پیشنهاد کمیسیون ارزیابی محیطزیستی پارلمان را نپذیرفت که تولیدکنندگان پارچه و پوشاک برای جمعآوری و بازیافت محصولاتشان هزینه بیشتری را متحمل شوند اما پذیرفت که کاهش دورریز پارچه و پوشاک را در اولویتهای خود قرار دهد.
تامارا سینسیک از اندیشکده “میزگرد مد” میگوید استراتژی جدید اتحادیه اروپا میتواند برای کشورهای خارج از این اتحادیه هم مبنا قرار بگیرد. به عقیده او، اگر در نتیجه این تغییرات تازه، استانداردهای اتحادیه اروپا با استانداردهای بریتانیا تفاوت زیادی پیدا کند، ممکن است بریتانیا هم به بهتر کردن استانداردهای خود تشویق شود.
در همین حال در مورد ایران، بر اساس “مقررات و ضوابط استقرار واحدهای تولیدی، صنعتی و معدنی” (۱۳۹۷) دفتر ارزیابیهای زیستمحیطی سازمان حفاطت از محیطزیست ایران، هیچکدام از ردههای تولید صنعتی نساجی و پوشاک “مشمول انجام مطالعات ارزیابی اثرات زیستمحیطی” نیستند.
در ایران حدود هشت هزار واحد تولیدی نساجی و پوشاک وجود دارد،پارچه و لباسهای وارداتی هم ملزم به رعایت معیارهای سازمان استاندارد ایران هستند اما این معیارها بر اساس کیفیت محصول هستند نه ملاحظات محیطزیستی.