دنیای مد و فوتبال

اینکه نقطه سرآغاز پیوند خوردن لباس‌های ورزشی و دنیای مد و فشن کجا بود و این مسیر چگونه طی شد موضوعی است که تابه‌حال بسیار به آن پرداخته شده‌است و دیگر بسیاری از افراد با واژه athleisure و sportluxe آشنایی دارند. بهترین برندهای پوشاک ورزشی نیز در سرتاسر جهان می‌کوشند تا از این بازار بزرگ بی‌بهره نمانند. اما آن‌چه که امروز در حال‌ و هوای بازی‌های جام ملت‌های اروپا، ، موضوعش پیوند خوردن سرگذشت ورزش جذاب و پرطرفدار فوتبال و بازیکنان آن با دنیای مد و پوشاک است.

تماشای پیوند بین مد و فوتبال و موفقیت این امر اتفاق بسیار جالبی است. اتمسفر دنیای فوتبال، ورزشی که عمدتا توسط طبقه متوسط مردم بازی و دنبال می‌شد، به‌گونه‌ای بود که شاید تا چندسال قبل تصور اینکه لباس ورزشی تیم ملی یا باشگاهی هر تیمی در زمره “اوت کوتور” بتواند جایگاهی پیدا کند، غیر واقعی می‌نمود.

فوتبال و فشن هم‌ تیمی شدند

زمانی‌که خانه مد اسپانیایی “بالنسیاگا” BALENCIAGA در مجموعه پاییز و زمستان ۲۰۲۰-۲۰۲۱ خود چهار مدل لباس ورزشی ارائه کرد که قیمت‌شان بین ۶۵۰ تا ۸۵۰ یورو بود. شاید تولید و عرضه این پیراهن‌های ورزشی در وهله اول باعث تعجب می‌شد، اما این اتفاق خبر از تغییر رویکرد بازاریابی بود که دنیای فوتبال و مد قرار بود به کمک یکدیگر پیش ببرند.

در واقع چندسالی بود که لباس و پیراهن‌های ورزشی مورد توجه خانه‌های مد قرار می‌گرفتند و دست‌ مایه‌ای برای خلاقیت و نوآوری می‌شدند. برند “نایکی” Nike  یکی از پیشگامان عرصه پیوند مد و لباس ورزشی است که در سال ۲۰۱۱ طراحی برای لباس تیم ملی کشور فرانسه l’Équipe de France را به عهده گرفته‌بود. این برند که نام خود را از یکی از اسطوره‌های یونان باستان گرفته است بسیار خرسند بود که توانسته با خدایگان استادیوم‌های ورزشی همکاری کند و “کیلیان ام‌باپه” Kylian Mbappé را به‌عنوان سفیر برند خود داشته باشد. “ام‌باپه” جوان که متولد فرانسه است، از پدری اهل کامرون و مادری اهل الجزایر متولد شد. محل تولد او شهر پاریس در کشور فرانسه و منطقه “بوندی” Bondy در شمال‌شرقی پاریس است که حالا خیلی‌ها این منطقه را با یک شعار می‌شناسند:

Bondy, ville de tous les possibles
شهری که در آن هیچ‌ چیز غیرممکن نیست.

او تا به حال سفیر برندهای “نایکی”، ” آدیداس” و “پوما” شده است و تبلیغات انجام داده است. حالا این بازیکن تیم ملی فرانسه، خودش به یک برند تبدیل شده‌است که همکاری با او مایه مباهات بسیاری از برندهاست. درست مثل کریستیانو رونالدو که در نشست خبری جام ملت‌های اروپا ۲۰۲۰ با کنار راندن بطری‌های نوشابه باعث سقوط ارزش سهام کوکاکولا شد؛ این موضوع شاید در زمینه پوشاک نبود اما قدرت برند رونالدو  CR7 Personal Brandingرا نشان می‌دهد.

زیرنظر “کارل‌لاگرفلد” Karl Lagerfeld بود که موجی تبلیغاتی درباره لباس جدید تیم ملی فرانسه به راه افتاد و این داستان طولانی کم کم در راه پیدا کردن لباس‌های ورزشی در برندهای بسیار مطرح خلاصه شد و نهایتا در استایل خیابانی نیز استفاده شد.

ویرجیل ابلوه در سال ۲۰۱۷ تصمیم گرفت تا لباس ورزشی تیم فوتبال اقلیت‌های فرانسه را طراحی کند. در سطح اروپا نیز این “گوشا روبینسکی” Gosha Rubinscky روس بود که مسئولیت مجموعه فوتبال آدیداس را برعهده داشت و در سال ۲۰۱۸ باعث شد تا پیراهن‌های ورزشی فوتبال در جهات بسیاری شناخته شده‌تر شوند.

تغییر استراتژی بازاریابی تیم‌های فوتبال

اگر بخواهیم این تغییر رویکرد در بحث بازاریابی پوشاک ورزشی را پیگیری کنیم باید به سال ۲۰۱۱ برگردیم که در آن سال باشگاه “پاریس سن-ژرمن” توسط یک بنیاد اقتصادی قطری خریداری شد. قطر یک تغییر بزرگ‌تر از تحولاتی در لیگ قهرمانان را دنبال می‌کرد. امارات متحده عربی نیز تیم “منچستر سیتی” را خریداری کرد تا با قطر رقابت کند. این اتفاقات یک امر واضح را به دنبال داشت و آن هم بازاریابی در سطح خاورمیانه بود که از طریق تبدیل کردن تیم “پاریس سن ژرمن” Paris Saint-Germain به یک برند جهانی دنبال می‌شد. لوگوی این تیم عوض شد (که البته این اتفاق تفرقه و اختلاف نظرهای بسیاری در بین طرفداران این باشگاه ایجادکرد). در ادامه نیز همکاری‌های زیادی بین این تیم و برندهای مطرح دنیای پوشاک صورت گرفت مثل برندهای Colette, Koché, Bape.

در وهله بعد این باشگاه به دنبال همکاری با ستاره‌هایی از دنیای هنر بود که از قبل برند خود را احداث کرده بودند. مثل Beyoncé بیانسه-Jay Z- Travis Scott تراویس اسکات، تا بتواند بیش از پیش شناخته شده و دیده شود.

با ورود بازیکن خوش پوش برزیلی نیمار Neymar به این تیم آمار فروش پیراهن ورزشی این باشگاه در سطح جهانی افزایش یافت. در نهایت برآیند این رویکردها باعث شد تا پیراهن ورزشی به کمد لباس‌ها راه پیدا کند و افرادی به غیر از فوتبالیست‌ها نیز با پوشیدن این لباس‌ها توانستند اهداف خانه‌های مد را با برندهای حوزه ورزش گره بزنند.

بدل شدن فوتبالیست‌ها به اینفلوئنسر

به لطف قدرت اینترنت و دنیای مجازی اینک فوتبالیست‌ها در زمان‌هایی غیر از مسابقات نیز زیر ذره بین بودند؛ اعضای تیم “پاریس سن ژرمن” در خارج از زمین بازی نیز قواعد خوش پوشی را رعایت می‌کرد.

تا به حال نیز فوتبالیست‌های زیادی بخاطر ویژگی‌های فیزیکی منحصربه‌فردشان چون “دیوید بکهام”، “کریستیانو رونالدو” Cristiano Ronaldo یکی از پول‌سازترین فوتبالیست‌ها و “لیونل مسی” برای خانه‌های مد و برندهای مختلفی مثل H&M، “جورجیو آرمانی” و ” دولچه گابانا” مدلینگ انجام داده‌اند.

نیمکت‌نشین‌های خوش‌تیپ‌ دنیای فوتبال

در این میان نباید خوشتیپ‌ترین و خوش‌پوش‌ترین مربی‌های تیم‌های ملی فوتبال دنیا را از قلم انداخت:

1. روبرتو مانچینی / ایتالیا
2. لوئیس انریکه / اسپانیا
3. پائولو سوزا / لهستان
4. فرانک دو بوئر / هلند
5. فرانکو فودا / اتریش
6. دیدیه دشام / فرانسه
7. مارکو کانروا / فنلاند
8. آندره شوشنکو / اوکراین
9. گرت سوث‌گیت / انگلستان
10. فرناندو سانتوز / پرتغال

اگرچه شاید برای بعضی نامانوس به نظر برسد که دو واژه فوتبال و فشن را کنار هم آورد اما از پله pele بازیکن تیم ملی برزیل تا دیوید بکهام و این‌روزها کریستیانو رونالدو و نیمار و لیونل مسی، فوتبالیست‌ها همیشه فشن‌آیکن بوده‌اند و تاثیرگذار. مثلا دیوید بکهام برای عروسی سلطنتی پرنس هری و مگان مارکل؛ لباسی از “کیم جونز” طراح هنرمند خانه مد لوکس دیور DIOR به تن کرد.

پوشاک لوکس ورزشی یکی از داغ‌ترین ترندهای مجموعه‌های بهار و تابستان  سال ۲۰۱۸ در فرانسه و ایتالیا بود.

فوتبال و تاثیر بازیکنان‌اش در دنیای مد، مرزهای جغرافیایی را در می‌نوردند و استایل و ظاهر فوتبالیست‌ها حتی در بین مردمان کشورهایی که عاشق بازی کریکت هستند (برای نمونه هند)، نیز بیشترین تاثیر را دارد. می‌توان گفت جزئیات تصمیمات آن‌ها درباره نحوه لباس پوشیدن یا نحوه پیرایش موهای سرشان به اندازه جزئیات تکنیک بازی‌هایشان مورد توجه قرار می‌گیرد و تحلیل می‌شود.

در دنیای سلبریتی‌ها “دریک” DRAKE یکی از افرادی است که می‌بینیم بیشتر اوقات یک پیراهن ورزشی فوتبال به تن دارد. ترند شدن کفش‌های “اسنیکرز” نیز را نباید از قلم انداخت و همینطور باید عنوان کرد که کفش‌های فوتبالیست‌ها و برندهایی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، موضوع بسیار مهمی است که می‌تواند از زوایای مختلف بررسی شود

حال باید پرسید نقش هواداران تیم‌ها در این میان چیست؟

جهت‌گیری هواداران یک تیم یا یک باشگاه نیز در این بین ممکن است در نگاه اول پیچیده به‌نظر برسد. ممکن است خیلی از هواداران با وجود موفقیت‌های پروژه‌ها، هنوز موفق به پاک‌کردن پیش زمینه روانی قضاوت خود درباره تصمیمات جدید بازاریابی باشگاه فوتبالی که به آن علاقه‌مند هستند، نشده باشند. عده‌ای نیز ممکن است بر این باور باشند که چنین تصمیماتی به مرور تشخیص هوادار واقعی و افراد صرفا علاقه‌مند به دنیای مد و نه ورزش را سخت‌تر خواهد کرد.

سخن پایانی

بازیکنان فوتبال این ورزش جذاب، دیگر تنها به اینکه در زمینه رشته ورزشی‌شان مطرح و نام‌آور باشند توجه نمی‌کنند؛ بلکه آن‌ها اکنون به پرچم‌دارانی در دنیای مد و فشن بدل شده‌اند که این موضوع بسیار مورد استقبال برندها و همینطور بخش زیادی از هواداران فوتبال قرار گرفته است.

تاریخچه مختصر طراحی و تکامل لباس های فوتبال

در این مقاله و در آستانه شروع بازی های جام جهانی ۲۰۲۲ قطر قصد داریم با تاریخچه طراحی و تکامل لباس های فوتبال آشنا شویم، تغییرات لباس فوتبالیست ها در دوره های مختلف را بررسی کنیم, و در مقالات بعدی با فناوری های جدیدی که برای طراحی این لباس ها در زمان حال به کار میرود آشنا خواهیم شد. این روزها که زمزمه شروع جام جهانی ۲۰۲۲ شنیده می شود، زمان خوبی است که به سیر تکامل و تغییرات لباس های مناسب این ورزش محبوب و پرطرفدار بپردازیم چرا که قطعا بخشی از دنیای طراحی مد محسوب می شود.

پس اگر شما هم یک فوتبال دوست و علاقمند به فشن هستید این مقاله برای شماست.
اکثر ما در زمان خاصی شیفته فوتبال بوده ایم و حتی ممکن است یک یا چند پیراهن فوتبال داشته باشیم. اما لباس های فوتبالیست ها که در اصطلاح به ست کامل آن (کیت) گفته می شود همیشه به این شکل نبوده اند. همچنین جنس آنها همیشه مثل لباس های الان نبوده است.
تاریخچه کوتاهی از فوتبال
قدمت فوتبال به چندین سده پیش از میلاد و به چین باز می گردد که به تدریج در یونان و روم نیز رواج یافت. فوتبال مدرن امروزی هم در سال ۱۸۶۶ در مدارس انگلستان شکل گرفت و به تدریج گستره پراکندگی آن همه جهان را زیر پوشش خود قرار داد. اصطلاح فوتبال را برای نخستین بار مردم بریتانیا ابداع کردند. ریشه واژه فوتبال به اواخر سال ۱۸۰۰ میلادی و هنگامی که این ورزش در ۷ مدرسه عمومی انگلستان راه اندازی شد باز می گردد.

طبقات متوسط و بالا می توانستند یک خیاط را استخدام کنند تا کیت های مورد نظرشان را طراحی و تولید کند و در ست های همسان همگی بتوانند در مجموعه ای از رنگ های جالب و گرانقیمت بازی کنند. در این مرحله کیت ها معمولاً با کلاه و یا با کلاه و روپوش همسان پوشیده می شدند. منشا شکل گیری بسیاری از تیم های فوتبال از تیم های ورزش کریکت بود. تیم های فوتبال در واقع تیم های کریکت بودند که به دنبال ورزشی برای فصل زمستان می‌گشتند و در نتیجه تبدیل به باشگاه‌های فوتبال شدند.
همزمان با حضور بیشتر تیم های فوتبال طبقه کارگری و به دلیل قیمت بالای تولید کیت های رنگارنگ، تقریبا همه نوع لباسی پوشیده می شد. لباس سفید کریکت هم انتخاب خوبی برای پوشیدن برای کاهش هزینه و جفت شدن با اقلام رنگی مانند کلاه، روسری و کفش بود تا به عنوان راهی برای شناسایی تیم خودی از تیم حریف باشد.
با توسعه و پیشرفت فوتبال به عنوان یک ورزش حرفه‌ای مسئولیت تولید کیت بر عهده باشگاه شد در حالی که پیش از آن به خود شخص بستگی داشت. زمانی که در سال ۱۸۹۱ تیم Wolves با تیم Sunderland بازی داشت، هردو تیم مثل هم لباس پوشیده بودند. این موضوع باعث شد اتحادیه فوتبال انگلیس قانونی را وضع کند که باشگاه ها ملزم به ثبت رنگ های مخصوص به خود باشند.
پیراهن های فوتبال در ابتدا Jerseys نامیده می شدند و چسبان بودند و از مواد پشمی بافتنی ساخته میشدند. از طرف دیگر شورت ها بلند و گشاد بود. ویکتوریایی ها طبیعتی محافظه‌کارانه داشتند و شورت باید زانو را می پوشاند. طرح های رایج در این دوره شامل پیراهن های ساده و سپس راه راه بود که گفته می‌شود بازیکنان را قد بلندتر نشان می‌دهد.

تغییرات لباس های فوتبال در قرن بیستم

با شکل گیری فدراسیون بین المللی فوتبال فیفا در سال ۱۹۰۴ و ایجاد رقابت های جام جهانی فوتبال، این ورزش بسیار گسترده‌تر شد. اکنون دروازه بان ها لباس های رنگی دیگر و متفاوت از سایر اعضای می پوشند. اما در آن زمان لباس دروازه بان ها معمولا مانند بقیه اعضای تیم بود. در سال ۱۹۰۹ قوانین جدید دروازه‌بان‌ها را ملزم به پوشیدن رنگ‌های جایگزین می‌کرد. اما انتخاب ها به قرمز، سفید، آبی و در نهایت سبز محدود می‌شد، موضوعی که تا سال ۱۹۸۰ بدون تغییر باقی ماند. در سال ۱۹۲۱ اصلاحیه ای ایجاد شد که در طول بازی های بین المللی باید از رنگ زرد استفاده میشد. پیراهن دروازه بان ها در اصل جامپرهای پشمی بافتنی سنگین بود، به این معنی که نه تنها هنگام خیس شدن سنگین‌بودند, بلکه کشیده نیز می شدند.
در سال ۱۹۲۸ آرسنال و چلسی دو تیم اول لیگ انگلستان بودند که شروع به پوشیدن پیراهن های شماره دار کردند. در سال ۱۹۳۳ برای اولین بار و در مسابقات جام حذفی انگلستان بین تیم های اورتون و منچسترسیتی از شماره بر روی پیراهن ها استفاده شد. اورتون با شماره های ۱ تا ۱۱ و منچستر سیتی با شماره های ۱۲ تا ۲۲ در زمین بودند. پس از پایان جنگ جهانی دوم و با وجود اینکه جیره‌بندی و سهمیه بندی در موضوعات مختلف زندگی اجتماعی و اقتصادی همچنان پابرجا بود، باشگاه ها از هواداران خود درخواست کردند تا برای جمع‌آوری کمک‌های مالی و تامین لباس تیم‌های شان کمک کنند. در این زمان پیراهن ها عمدتاً آستین‌های بلند داشتند و دارای یقه و چاک شبیه به پیراهن های راگبی بودند. در این زمان پیراهن تیم انگلستان آنقدر بلند بود که تقریبا نزدیک به یک سوم پیراهن در داخل شلوارک (شورت ورزشی) قرار میگرفت.

دهه ۵۰ میلادی Umbro که یک شرکت تولیدی پوشاک ورزشی واقع در منچستر انگلیس است، پارچه‌های ابریشمی و براق مصنوعی را معرفی کرد. بولتون یکی از اولین تیم‌هایی بود که این لباس گران قیمت را در فینال جام حذفی بر تن داشت پس از اینکه Umbro از لباس جدید خود با الهام از باشگاه‌های اروپایی با آستینهای کوتاه و یقه‌های V (یقه هفت) رونمایی کرد لباس تیم ملی انگلیس نیز که از سال ۱۹۰۰ تا حد زیادی بدون تغییر باقی مانده بود تغییر کرد و تسلیم سبک جدید اروپایی شد.

نمایش شماره بر روی تمامی اجزای کیت فوتبال

یک دهه بعد یعنی در دهه ۶۰ میلادی شاهد آن هستیم که اعداد و شماره اعضای تیم هم روی پیراهن و هر روی شورت ورزشی مشاهده شد. طرح کلی لباس فوتبالیست ها شیک تر و منطبق تر شده بودند و یقه پیراهن ها کامل بود. قد شلوارک در این میان رو به افزایش بود. طراحی کیت در دهه ۷۰ به شدت تغییر کرد. کمپانی Admiral یک طراح را از مدرسه طراحی استخدام کرد که رویکردی جدید و مدرن را برای دیزاین کیت به ارمغان بیاورد که مسلماً امروزه نیز الهام بخش طراحی کیت های فوتبال است. این کمپانی همچنین اولین تامین کننده کیت بود که از قانون کپی رایت برای ایجاد قراردادهای تولیدی استفاده کرد.کوئینز پارک رنجرز اولین تیمی شد که کیت عرضه شده توسط یک برند خارجی را پوشید و برای این منظور غول آلمانی آدیداس را انتخاب کرد. آدیداس نه تنها همچنان یکی از تامین کنندگان پر تقاضای کیت های فوتبال است, بلکه خود را به عنوان یکی از اصلی ترین تولیدکنندگان محصولات مد در ورزش ثابت کرده است.

تیم کترینگ تاون یکی از اولین تیم های فوتبال بود که لوگوی یک اسپانسر را روی پیراهن خود گذاشت. متاسفانه اتحادیه فوتبال انگلیس این موضوع را تایید نکرد و مجبور به حذف آن شدند. در نهایت اتحادیه فوتبال انگلیس از موضع خود عقب نشینی کرد و زمانی که دربی اولین تیمی که قراردادی را انجام داده بود از راه رسید, پیراهن هایی که نشانه حمایت مالی داشتند فقط برای عکس رسمی تیم پوشیده شدند. لیورپول در نهایت اولین تیم لیگ فوتبال بود که تحت تایید اتحادیه فوتبال انگلیس از اسپانسرینگ روی پیراهن خود استفاده کرد. جالب اینکه در همان سال تیم کترینگ تاون نتوانست اسپانسری برای خود پیدا کند.
شواهد نشان می دهد که در دهه ۷۰ میلادی، طراحی یک کیت کامل به طور متوسط ۵ سال به طول می انجامیده است و در دهه ۸۰ این مدت زمان به دو سال کاهش پیدا کرد. پیشرفت در فناوری چاپ به این معنی بود که طرح ها می توانند مستقیماً روی پارچه چاپ شوند و روند طراحی را منعطف تر و سریعتر کنند. در پایان دهه ۸۰ طراحی کیت های فوتبال به اوج خود رسید. طرح های انتزاعی که شامل پاشش رنگ، امواج و طرح های هندسی می شدند رواج پیدا کرد. یکی دیگر از موارد برجسته در این دهه طراحی شورت ورزشی کیت های فوتبال بود. اکنون شلوارک ها آنقدر کوتاه شده بودند که حتی در یک تیم والیبال نیز نامناسب به نظر میرسیدند.

طراحی پیچیده و نوآورانه لباس فوتبالیست ها در دهه ۹۰ به یک هنجار تبدیل شد و طیف گسترده ای از رنگ ها از جمله نئون وارد ترکیب شده بودند. ایجاد لیگ برتر انگلستان نیز از اتفاقات مهم این دهه بود. همچنین برای اولین بار نام بازیکنان در پشت پیراهن ها مشاهده می شد و سبک کلی لباس ها گشاد و گشاد تر شد. در این میانUmbro تصمیم گرفت از کیت های تاریخی الهام بگیرد و جزئیاتی را که از دوران ویکتوریا دیده نشده بود از جمله یقه های توری و یقه هایی به سبک پدر بزرگ ها را در طراحی لباس های فوتبال ارائه کند که مورد آخر به خوبی به کیت تیم نیوکاسل می آمد.

یکی از رنگ های قابل توجه ای که در لباس فوتبال وجود نداشت مشکی بود. مشکی برای داور و خط ها در نظر گرفته شده بود. در حال حاضر قوانین آرام‌تر شده و به داوران اجازه می داد تا رنگ های دیگر را نیز بپوشند و راه را برای باشگاه‌ ها برای پوشیدن لباس‌ های تمام مشکی برای اولین بار هموار کرد. تا به حال نیز تیم های کویینز پارک رنجرز و منچستریونایتد در استفاده از رنگ مشکی در کیت های خود پیشتاز بوده اند.

قرن ۲۱ و ورود فناوری در تولید کیت های فوتبال

طراحی لباس فوتبالیست ها در قرن بیست و یکم ساده‌تر شد و اکنون تاکید بر فناوری پارچه بود. عرق گیر، درزهای معکوس، و پنل های مشبک و زیر پیراهن ها در این دوره به طراحی و تولید کیت های فوتبال معرفی شدند. شکل پیراهن ها بار دیگر برازنده شد. و با  اوج گیری محبوبیت بازیکنان به گونه‌ای طراحی شده‌اند که برای آن ها زیبا به نظر رسیده و برای طرفداران نیز جذاب باشند. در همین حال شلوارک ها در مقایسه با دهه ۸۰ که یک یا دو اینچ بالاتر از زانو قرار می‌گرفت در اندازه ای متوسط طراحی می شدند. طی بیست سال گذشته یکی از رنگ های برجسته و مورد استفاده در کیت های فوتبال رنگ صورتی بوده است و در چند سال اخیر نیز شاهد ظهور مجدد لباس هایی با طراحی های انتزاعی تر بوده ایم. اما باشگاه ها این نوع کیت ها را به لباس های بازی های خارج از خانه (لباس دوم) و یا لباس سوم خود محدود کرده اند.در مقاله بعدی به طور اختصاصی به این مبحث میپردازیم.

به طور کلی سیلوئت و شکل کلی لباس فوتبالیست ها دستخوش تغییرات کمی شده است. آستین‌ها یا بلند و یا کوتاه شده اند. و لباس ها در سایز های متناسب و فیت و یا کمی گشاد باقی مانده اند.. در واقع استایل، ترکیب رنگ، الگوها و پارچه است که مدام در حال تغییر است. نکته اصلی در مورد طراحی کیت های فوتبال این است که بخشی منحصر به فرد در تاریخ باشگاه را تشکیل می دهند. درست همانطور که یک باشگاه فوتبال نمی تواند بدون هوادار باشد، همچنین نمی تواند بدون رنگ های مخصوص به خود نیز وجود داشته باشد.