مانتو عبایی؛ از صحراهای عربستان تا کت واک‌های پاریس

امروز می‌خواهیم درباره عبا با شما صحبت کنیم و از تاریخچه، سبک‌ها و مدل‌های مختلف آن برایتان بگوییم.

عبا چیست؟

عبا به لباس‌هایی گشاد و بلند با آستین‌های بلند گفته می‌شود که به روی لباس پوشیده می‌شوند. عبایا در طرح‌ها و رنگ‌های مختلف وجود دارند که رنگ مشکی پرطرفدارترین آن‌هاست. لباس اغلب زنان عرب خواه با حجاب در شهرهای مذهبی مدینه و مکه، خواه در شهرهایی مثل ریاض و بدون حجاب سر عبا است.

در جنوب کشور خودمان هم زنان جنوبی از لباس‌هایی با همین شکل و شمایل، با اندکی تغییرات استفاده می‌کنند. البته لباس زنان بندر نوع خاص و متفاوتی از لباس‌های بومی و اصیل ایرانی است. اما به خاطر نزدیکی فرهنگ و همسایگی زنان جنوبی با کشورهای حاشیه خلیج فارس تلفیق عبا را در میان زنان جنوبی زیاد می‌بینیم.

بعد از ظهور اسلام که پوشش زنان هدفمند شد، از عبا به عنوان یکی از کاربردی‌ترین مدل‌های حجاب استفاده شد. در واقع عبا پارچه‌ای چهارگوش است که به روی بدن می‌افتد و دست‌ها را تا مچ و پاها را نیز تا پایین می‌پوشاند. عبای سنتی الگوی خاصی ندارد اما با تغییرات مد و فشن دستخوش تغییراتی شد.

گاه پیش می‌آید مدل اصیل آن را بر تن افراد می‌بینیم اما مدل‌هایی که دچار تحول شده‌اند، بیشتر دیده می‌شوند. تا پیش از اسلام، زنان ثروتمند از عبا استفاده می‌کردند. در واقع آن‌ها از طبقه مرفه بودند که شاغل نبودند و پول کافی برای خرید پارچه‌های گرانبها با متراژ زیاد را داشتند. همین امر باعث تفاخر زنان ثروتمند بود اما بعد از اسلام عبا نشانه‌ای از حجاب زن مسلمان شد.

قدمت عبا و تغییرات آن

در کشور امارات عبا به عنوان لباس ملی نام‌گذاری شده است. اگرچه اغلب زنان اماراتی لباسی غیر از عبا را انتخاب می‌کنند. در سال‌های اخیر کشور عربستان سعی کرده عبا را به عنوان لباس فرهنگی و نه لباس زنان مسلمان به جهان معرفی کند. برخی از طراحان عرب با طراحی مدل‌هایی جدید برگرفته از عبا، مجموعه‌های خود را در فرانسه و ایتالیا به نمایش گذاشتند. در چند سال اخیر که چند نمایش مد در دبی برگزار شد، علاوه بر دعوت از برندهای به نام برای نمایش کارهای خود، تعدادی از طراحان عرب هم مدل‌های متفاوتی از عبا را نمایش دادند.

تاریخچه عبا

هوای گرم و خشک صحرای عربستان و بادهای موسمی، آفتاب سوزان و گرمای زیاد یکی از معضل‌های انتخاب پارچه و لباس مناسب است. مردمان، به مناسبت هر آب و هوایی لباسی که در خور آن منطقه باشد انتخاب می‌کنند. لباس‌های گشاد هم یکی از بهترین گزینه‌ها برای چنین هواییست. لباس‌های سفید یا مشکی که باد به راحتی در آن حرکت داشته باشد و گرمای کمتری را به خود بگیرد.

البته عبا تنها در کشور عربستان مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. مدل‌های تغییر یافته عبا در کشورهای مجاور عربستان که آن‌ها هم هوای گرمی دارند با تغییراتی به عنوان لباس بومی پذیرفته شده است. کشورهای شمال آفریقا، جنوب آسیا، پاکستان، هند، اندونزی و مالزی از این دسته‌اند. برای مثال در مالزی به لباس بومی زنان کبایا می‌گویند که از کلمه عبایا گرفته شده است.

افسانه عبا

قدمت عبا را به ۴۰۰۰ سال پیش نسبت می‌دهند. زمانی که در بین‌النهرین تمدن آغاز شد و آثاری که از دیوار نوشته‌ها بر جا مانده است. در زمان باستان لباس‌هایی به این شکل و شمایل وجود داشته، اگرچه نام دیگری بر روی آن‌ها بوده است. در حالی که هر لباس داستانی برای آغازش دارد، اعراب هم برای عبا داستانی را نقل می‌کنند که دانستنش خالی از لطف نیست.

می‌گویند در زمان خلفای عباسی، تاجری خرقه فروش به شهری از شهرهای عربستان وارد شد. او به قصد تجارت، تعداد زیادی از رنگ‌های مختلف عبا را برای فروش گذاشت. خریداران همه‌ی عباهای او را خریدند و فقط رنگ مشکی آن ماند و فروش نرفت. خرقه فروش به دیدن یکی از دوستان شاعر خود رفت و دست به دامن او شد که برای فروش محصولات او کمکش کند. دوست شاعر او تصمیم گرفت در مورد عبای مشکی و این‌که هرکس آن را به تن کند از خانواده‌ای اصیل است، شعری بسراید. هم‌چنین عبای مشکی نشانه‌ای از زیبایی زنان و مرموز بودن آن‌هاست.

بر اساس این داستان، عبا چنان در میان زنان معروف و محبوب شد که تمام زنان قبیله‌ای برای خرید آن پیش خرقه فروش رفتند.  همه‌ی عباهای مشکی خرقه فروش فروخته شد و او به خاطر فروش آن‌ها ثروتمند شد. شهرت ثروت او تا جایی پیش رفت که زنان هم با پوشیدن آن احساس ثروتمند بودن می‌کردند. 

البته همان‌طور که گفته شد قدمت عبا بیش از این‌هاست و داستان بالا افسانه‌ای به نقل از عاشقان عبا است.

جنسیت پارچه عبا

چون عبا لباس رسمی زنان عرب است آن‌ها ترجیح می‌دهند در جشن‌های رسمی به عنوان لباس‌ فاخر از عبا استفاده کنند. شاید به نظر برسد عبا که لباس فاخر نیست! اما چنین نیست! پارچه‌هایی که برای زنان ثروتمند با آن‌ها عبا تهیه می‌شود اغلب بسیار نفیس و خاص هستند. جنس این عبایا از ابریشم، مخمل، ساتن و کرپ‌های عالی تهیه می‌شوند. در کنار این پارچه، اکسسوری‌هایی که به عنوان گلدوزی یا سرمه دوزی و یا سنگ دوزی بر روی آن‌ها استفاده می‌شود نوع خاص و از سنگ‌های برندهای معروفی چون سوارسکی یا مرواریدهای استرالیا و ژاپن است. 

پارچه‌هایی که برای این لباس استفاده می‌شود اغلب سیاه است. اما از زمانی که برندهای اروپایی در پی تولید این لباس برآمدند با رنگ‌ها و طرح‌های متنوعی به میدان آمدند. این‌که مدل‌های برندهایی چون دلچه اند گابانا تا چه اندازه مورد استقبال زنان ثروتمند عرب قرار گرفته است موضوعی‌ست که با کمی تحقیق می‌توان به دست آورد. به هرحال دلچه اند گابانا از سال ۲۰۱۶ شروع به خلق مجموعه‌هایی برای زنان عرب کرد. با وجود رقبای بومی عرب، از آن به بعد هر ساله شاهد لاین تولید مانتوهای عبایی و یا لباس‌هایی برگرفته از آن طرح از این برند معروف هستیم.

سبک‌های مختلف عبا

مانتوی عبایی در ایران به عنوان یک مانتو و رولباسی مورد استفاده می‌گیرد. اغلب، خانم‌های محجبه و شیک‌پوش آن را انتخاب می‌کنند. اما مدل آن طوری است که نظر اکثریت را به خود جلب کرده است. چه بسا بسیاری از مانتوهایی که امروزه در کشور خودمان برتن خانم‌ها می‌بینیم الهام گرفته از همان عبایا است. گشادی و مدل آستین و بلندی و همچنین رنگ مشکی آن‌ها، الگوی اولیه یک مانتوی عبایی است. شاید یک سری تغییراتی در مدل‌های گشاد ببینید اما ریشه آن همان عبا است.

عبا در میان عرب زبان‌ها و عرب نژادها به قدری محبوب است که طراح معروف لبنانی، elie saab سال گذشته در طراحی لباس مجلس عروسی پسرش، برای عروس خود یکی از لباس‌هایی را که طراحی کرده بود الهام گرفته از عبا بود.

استایل مناسب با عبا

قبل از هماهنگ کردن استایلتان بهتر است بدانید مانتو عبایی اغلب یک استایل مینیمال نیست. البته بیشتر بستگی به اکسسوری به کار رفته در آن دارد. برای این‌که استایل زیبایی با مانتو عبایی داشته باشید بهترین روش هماهنگ کردن شال است. اگر رنگ شال شما با رنگ و مدل مانتو عبایی هماهنگ باشد بهترین نوع انتخاب است. در طراحی‌های برندهای معروف، هر مدل و سبکی که مانتو عبایی باشد استایلیست‌ها شال را هم با همان هماهنگ می‌کنند. شاید دوست داشته باشید کمی متفاوت‌تر به چشم بیایید. در این صورت می‌توانید کیف و کفشتان را از برندی متفاوتی و یا سبکی خیره‌کننده برگزینید.

اگر تا به حال یک مانتو عبایی نداشته‌اید و می‌خواهید یکی از آن‌ها را داشته باشید دو راه پیش روی شماست. اول؛ می‌توانید یک نمونه از آن را از یکی از مزون‌هایی که این قبیل مدل‌ها را ارائه می‌دهند تهیه کنید. دوم؛ یک پارچه با کیفیت بخرید و با مدلی که در نظر دارید نزد یک خیاط ماهر بروید.