۶ مورد از رایج‌ترین کفش‌های سنتی ژاپن

روند سیر مطلب بدین گونه است که ابتدا با رایج‌ترین انواع کفش‌های سنتی ژاپن و عمکلرد آنان آشنا می‌شویم. پس از آن به ست کردن کفش‌های سنتی ژاپنی با انواع لباس می‌پردازیم. به چه صورت در لباس‌های مختلف می‌توان آن‌ها را پوشید و چه کاربردی دارند؟ بعد از بررسی تمامی این موارد به تاثیر کفش‌های سنتی ژاپن در دنیای مد امروز می‌پردازیم. چه برند‌های از این کفش‌های سنتی در دنیای مد و فشن امروز الهام گرفته‌اند؟

Geta

از معروف‌ترین کفش‌های سنتی ژاپن، گتا است.کفش‌هایی بر روی پایه‌های چوبی با ساختارهای متنوع. در واقع این کفش‌ها نوعی صندل هستند با یک بند در بخش جلو، انگشت شصت پا را از سایر انگشتان جدا می‌کند. دلیل طراحی این سبک از کفش‌ها بر ۲ مورد است:

• امکان ایجاد جریان گردش هوا مابین انگشتان پا
• محافظت از بلندی لباس‌های کیمونو در بخش‌های سطحی زمین در هنگام تردد و جلوگیری از آلودگی‌های روی زمین.

این صندل‌ها گاهی اوقات با نوعی جوراب پوشیده می‌شوند که تابی نام دارد. جوراب‌هایی که مخصوص پوشیدن صندل‌های ژاپنی گتا هستند، با دوخت میانی در میان انگشت شصت با سایر انگشتان. دلیل این نوع درز دوخت، عدم فشار به انگشتان پا و ناخن است.

انواع گتا (Type of Geta)

صندل‌های گتا با توجه به موقعیت و کاربرد انواع مختلفی دارند. تمامی مدل‌های گتا بر روی پایه‌های چوبی سواراند، اما در فرم ساختاری پاشنه‌های چوبی با یکدیگر متفاوت‌اند.

صندل‌های کلاسیک هیوری گتا یا ماسا گتا (Hiyori geta/Masa geta)

از تاثیر آب ‌و هوا در انتخاب و نوع کفش‌ها صحبت کرده بودیم. صندل‌های کلاسیک هیوری گتا یا ماسا گتا درآب ‌و هوای معتدل بسیار پرکاربردند. از این صندل‌های ژاپنی معمولا در فعالیت روزمره استفاده می‌شد. کف صندل‌های هیوری گتا یا ماسا گتا به صورت مستطیل با پایه‌های چوبی دندانه‌ای عمودی، به صورت دو بخشی است. نکته مهم در این نوع از صندل‌ها این است که پوشیدن جوراب‌های تابی با آنان مرسوم نیست.

صندل‌های ایپون گتا یا تنگو گتا (Ippon geta / Tengu geta) 

در این میان ازکفش‌های رایج ژاپنی، یک سری صندل‌هایی وجود دارد که صرفا برای رقص‌های آیینی و سنتی می‌پوشند. صندل‌های ایپون گتا یا تنگو گتا، پرکاربرد در استفاده روزمره نیستند. چرا که فرم ساختاری آنان بدین صورت است که صرفا یک دندانه دارد.

صندل‌های پوکوری گتا یا اوکوبو (Pokkuri geta/Okobo)

این مدل از سری صندل‌های گتا در ظاهر، کفش‌های نسبتا حجیم و سنگینی هستند. پاشنه و بخش زیره صندل‌های پوکوری گتا یا اوکوبو از چوب‌های قطعه‌ای اما تو خالی ساخته شده‌ است. داخل فضای خالی این نوع از گتاها یک زنگ کوچک قرار داده‌اند که هنگام راه رفتن صدا می‌دهد. بدین جهت این صندل هم نیز برای استفاده روزمره مناسب نمی‌باشد.

زنان از این کفش‌ها در مراسم‌های رقص و جشن‌های سنتی خود استفاده می‌کردند. این کفش‌ها که به اوکوبو معروف بود، از سری صندل‌های رقصنده‌هاست. برعکس هیوری گتا و یا ماسا گتاها با جوراب‌های تابی پوشیده می‌شوند.

صندل‌های تاکا-آشیدا گتا (Taka-ashida geta)

به همان صورت که هیوری گتاها در آب و هوای معتدل پرکاربردند، صندل‌های تاکا-آشیداگتاها در شرایط بارانی و نامساعد. به لحاظ ظاهری و ساختاری بسیار شبیه به هیوری گتاها اما، تفاوت آن در باریک بودن دندانه‌هاست. اما در دنیای امروز با وجود آسفالت‌ها و گودال‌های سنگ فرش‌، کاربرد کمی دارند.

Zori

اگر بخواهیم یک کفش مناسب برای پوشیدن با کیمونو انتخاب کنیم، قطعا کفش‌ زوری است. انواع مختلف زوری را می‌توان بسته به زمان، مکان و موقعیتِ گاهی رسمی پوشید. زوری برای مردان و زنان از تخته چوب پنبه یا پایه‌های یورتان با پوشش چرم واقعی یا مصنوعی ساخته می‌شود. علاوه بر چرم، قسمت‌های پایه نیز می‌توانند با بامبو، بوم، خیزران و یا مواد مصنوعی پوشانده شوند.

waraji

بدون شک واراجی ساده‌ترین کفش در لیست رایج‌ترین کفش‌های ژاپن است. این صندل‌های طناب کاهی، کفش اساسی روزمره ژاپن در گذشته بود. کاه برنج ماده سنتی واراجی است. اگرچه این صندل را می‌توان از کنف یا پنبه نیز ساخت. منظور از واراجی این است که بخش کمی از جلوی انگشتان پا در این نوع صندل آویزان است.

در دوران فئودالی، سامورایی‌ها و همچنین سربازانی به نام “آشیگارو” شناخته شده بودند که این نوع کفش را می‌پوشیدند. در حال حاضر، واراجی هنوز توسط راهبان بودایی پوشیده می‌شود.

Warazori

وارازوری از این جهت که از همان مواد نی ساخته شده‌اند مشابه Waraji است. اما آن‌ها پیش درآمد کفش‌های زوری مدرن‌اند.

jika-tabi

امروزه از بوت‌های جیکا-تابی در مد و فشن ژاپن زیاد می‌بینیم. اما این کفش جدیدی نیست. این کفش‌ها در سال ۱۹۰۰ میلادی وارد دنیای ژاپن شد و به شکل روزمره مورد استفاده قرار گرفت. ترکیبی از جوراب‌های تابی و صندل‌های گتا. به همین دلیل به آن‌ها چکمه‌های تابی می‌گویند. این کفش‌ها برای کارگران و افرادی که نیاز به عملکرد روزانه با سرعت بالا داشتند بسیار مورد استفاده قرار می‌گرفت. کفش‌های جیکا-تابی از سری کفش‌هایی است که در دنیای مدرن امروز جای پای خود را حفظ کرده است. دنیای مد و سینما هم در مراسمات و جشنواره‌، از استفاده این بوت‌ها بی‌نصیب نبوده است.

fumidawara

دربعضی از مناطق شمالی ژاپن بارش برف حتی تا ۲۰ سانتی‌متر هم می‌رسد. پس بهترین راهکار کفش‌های fumidawara بودند. چراکه امکان کنارزدن برف‌ها و هموار کردن مسیر بسیار سخت می‌بود. حجم پوشش لباس بسیار زیاد، و اگر کفش‌ها سنگین می‌بودند امکان حرکت و تعادل بر روی برف سخت‌تر می‌شد. Fumidawara بوت‌های بسیار سبکی هستند که از نی‌های برنج ساخته می‌شدند تا امکان حرکت راحت را فراهم کنند.

اما همین چکمه‌های ژاپنی تحت تاثیر شرایط مختلف تغییراتی در ساختارش ایجاد می‌شد. در یکی از مدل‌های Fumidawara زیره کفش کمی بزرگتر و پهن‌تر است. چون مسیرهای تپه‌ای، صاف و هموار نبوده و زمان طولانی‌تری برای طی کردن مسیر نیاز بود. پس زیره این کفش‌ها را کمی بزرگتر و محکم‌تر از حالت قبل ساختند. شرایط محیطی در رفع نیاز انسان با شرایط جدید، منجر به تغییر ساختارهای‌ جدید در کفش‌های سنتی شده بود.

تشابه کفش‌های Fumidawara در کشورهای‌ دیگر

در کشور سوئد همانند ژاپن در فصل زمستان کفش‌هایی مشابه با چنین ساختاری وجود دارد که halmsko نام دارد. این کفش‌ها با نی بافته می‌شوند. ریشه قوی، دسترسی راحت و ارزان بودن، برای استفاده هر چه بیشتر این مصالح در پوشش کافی بود.

ست کردن کفش‌های سنتی ژاپنی با انوع لباس

همانطور که می‌دانیم کفش‌های سنتی با هر لباسی پوشیده نمی‌شوند. چرا که با توجه به نوع ساختاری که دارند این امکان با هر کدام از کفش‌ها فراهم نیست. به عنوان مثال امکان پوشیدن جیکا-تابی‌ها با کیمونو وجود ندارد. چرا که سمت و سوی مدرنیته را در پیش گرفته و با یک ساختار بسته و سنتی هماهنگ نیست.

معمولا کفش‌های زوری با لباس کیمونو سازگاری بیشتری در ست کردن دارد. کفش‌های گتا در درجه اول با یوکاتا، اما گاهی اوقات با لباس غربی در ماه‌های تابستان نیز استفاده می‌شود. از آنجا که گتا معمولاً فقط با یوکاتا یا سایر لباس‌های غیررسمی ژاپنی یا لباس غربی پوشیده می‌شود، نیازی به پوشیدن جوراب نیست. کفش‌های اکوبو برای دختران جوان معمولاً قرمز رنگ است و با یوکاتا پوشیده نمی‌شود. اوکوبو را معمولاً با جوراب تابی می‌پوشند.

نکته دیگری که در ست کردن این ‌کفش‌های سنتی باید به آن توجه کنیم، تشخیص نوع جنسیت این کفش‌هاست. در تمامی انواع کفش‌های گتا، آن‌هایی که ساختار گردتر و بیضی شکل دارند برای پوشش خانم‌ها مناسب‌اند. اما آن دسته از گتاها که مستطیلی شکل و ساختار چهار گوشه‌تر دارند، برای آقایان مناسب‌ترند.

تاثیر کفش‌های سنتی ژاپن در دنیای مد امروز

دنیای مد امروز تحت تاثیر جریان‌های مختلف تغییرات زیادی را تجربه کرده است. اگر چه با صنعتی شدن ژاپن این کفش‌های سنتی کارکرد ویژه خود را از دست داده. اما محبوبیت آن در میان مردم ژاپن همچنان پابرجاست.

در بعضی از شهرهای ژاپن و روستاهای سنتی همچنان مردم از این کفش‌ها در فعالیت روزمره خود استفاده می‌کنند و می‌پوشند. بعضی از این صندل‌ها با استفاده از متریال جدید به روز شدند و در فصول تابستان استفاده می‌شوند. در نتیجه جای پای خود را میان سنت و مدرنیته حفظ کرده‌اند. از میان تمامی موارد، کفشی که هم در گذشته و در حال مورد توجه واقع بوده، جیکا-تابی بوده است. کفش‌هایی با قالب‌ سنتی اما با ساختار مدرن.

الهام از کفش‌های سنتی jika-tabi در برند Martin Margiela

Martin Margiela، این طراح بلژیکی جزو جسورترین طراحانی بود که از کفش‌های سنتی jika-tabi در طراحی کفش‌های مجموعه خود استفاده کرد. او در کفش‌های tabi shoes نوعی بیان ساختارشکنانه در تلفیق بین کفش‌های سنتی و مدرن ایجاد کرده است. او معتقد است اگر طغیان نکنید، به جایی نخواهید رفت. این چکمه‌های پاشنه بلند اوج احساسات آوانگارد هستند، که بیانگر نوعی سرکشی به مفهوم لباس شیک و کلاسیک است.