دبل استاندارد چیست؟

تا به حال واژه دَبِل استاندارد یا استاندارد دوگانه (double standard) به گوشتان خورده است؟ چند بار کلید واژه جستجوی شما در دنیای مد و فشن بوده است؟ قطعا اگر این واژه را به فارسی در گوگل جستجو کنید به نتیجه مطلوب و دلخواه خود دست پیدا نمی‌کنید اما در تعریف آن در فرهنگ لغت انگلیسی نوشته شده است: «استاندارد دوگانه، یک قاعده یا اصلی است که به شکل غیرمنصفانه در مورد افراد یا گروه‌های مختلف اِعمال می‌شود و در رابطه با مردم عادی و ساکنان شهر به کار می‌رود.»

و در تعریف دیگری از آن آمده است: «استاندارد دوگانه، اصل یا سیاستی است که به شیوه‌ای متفاوت و بدون توجیه مناسب در خصوص موارد مشابه استفاده می‌شود و این بدان معناست که استاندارد دوگانه زمانی رخ می‌دهد که با دو یا چند چیز مانند افراد و گروه‌ها، به گونه ای متفاوت رفتار شود. این در حالی است که نباید این طور باشد و در حقیقت، باید با همه آن ها به همان شیوه رفتار شود.»

اگر بخواهیم دَبِل استاندارد یا استاندارد دوگانه را با مثالی ساده توضیح دهیم باید بگوییم که  فکر کنید با دو کارمند در یک محل کار که هر دو آن ها وظایف مشابهی دارند، دو رفتار متفاوت صورت بگیرد تا جایی که برای یکی از آن‌ها تنبیه و برای دیگری پاداش در نظر گرفته شود، آن هم بدون این که دلیل منطقی برای این موضوع مهم وجود داشته باشد. بنابراین، از آن جایی که استاندارد دوگانه می‌تواند عواقب جدی داشته باشد، درک کردن آن‌ بسیار مهم است.

حال، با وجود مطالبی که گفته شد آیا تا به حال درمورد دبل استاندارد یا استاندارد دوگانه در صنعت مد و فشن شنیده اید یا با آن برخورد کرده‌اید؟

واقعیت این است که در همین دنیای مدرن امروز، زنان از لحاظ لباس پوشیدن و ظاهر شدن در موقعیت های متفاوت، با استانداردهای دوگانه‌ای از سوی افراد جامعه روبرو هستند؛ به طوری که بارها دیده و شنیده‌اید که چهره‌های مشهور زن، قبل از قدم گذاشتن روی فرش قرمز با پرسشی چون؛ «برای امشب قراره چه لباسی بپوشی؟» مواجه شده و یا حتی مورد قضاوت‌های متعددی قرار گرفته‌اند که لباس فلان خانم اصلاً مناسب آن مکان یا رویداد مهم مثل اُسکار، گِرمی، جشنواره و… نبوده است. اما آیا این موضوع درمورد آقایان هم صِدق می‌کند؟ در حقیقت باید گفت خیر؛ به طوری که اغلب برای آن‌ها، جملاتی مثل «واقعا جذاب بود. خیلی بهش میومد.شبیه هیشکی لباس نپوشیده بود و…» به کار می‌رود که پرسش و نظرهایی از این قبیل، زمین تا آسمان با یکدیگر تفاوت دارند. زیرا برای زنان، متر و معیارهای متعددی درنظر گرفته می‌شود و تا حدی آن‌ها را تحت فشار قرار می دهند که باید به استانداردهای مشخص و تعیین شده افراد جامعه  برسند در حالی که برای آقایان تا این حد سخت گرفته نمی‌شود.

مثلا به این فکر کنید که اد شیرن کنسرت داشته باشد و فقط با یک تیشرت یا پیراهن چهارخانه و شلوار جین روی صحنه برود.

هیچ کس درمورد این استایل حساسیت نشان نمی‌دهد و در نهایت، گفته می‌شود که ساده بوده است، امّا همین را با روی صحنه رفتن تیلور سوئیفت مقایسه کنید. اگر این خواننده در کنسرتش با استایل معمولی حاضر شود آیا مخاطبان و دیگر افراد، همین نظر را درمورد او دارند؟ یا تیپ او تا مدت‌ها نُقل محافل دوستدارانش یا اهالی موسیقی و مد و فشن خواهد شد؟ که باید گفت قطعاً به محض تمام شدن کنسرت سوئیفت، حاشیه‌ها و صحبت‌ها درمورد پوشش او و این که چرا مثل اغلب مواقع، خوب و درخشان ظاهر نشده است، شروع می‌شود و این موضوع تا مدت‌ها سرِ زبان‌هاست؛ امّا واقعیت این است که شاید او بخواهد برای یک بار هم شده، بدون هیچ نوع دلیلی، ساده و راحت ظاهر شود و به همین دلیل است که حتی با وجود پیشرفت و مدرنیته شدن جوامع و تغییر افکار و عقاید در بسیاری از موارد، اما هنوز استاندارد دوگانه‌ای در مورد لباس پوشیدن و ظاهر شدن مردان و زنان در موقعیت‌های مختلف وجود دارد و اظهارنظرها در این خصوص متفاوت است و فرقی نمی‌کند که زن، سیاستمدار یا هنرمند باشد چراکه آن چه در فرهنگ عامه جا افتاده این است که عموم مردم از زنان بیش از مردان انتظار دارند استاندارد و خوب ظاهر شوند.

پُرواضح است که مد روشی برای ابراز وجود است تا جایی که برخی از افراد ترجیح می‌دهند احساسات خود را از طریق لباس پوشیدن و ظاهر شدن خود به نمایش بگذارند. مثلا اگر شما در محوطه دانشگاه، فردی را با شلوار ورزشی و هودی قدیمی‌ببینید چه نظری درمورد او دارید؟ فکر می‌کنید احساسات او در آن لحظه چیست؟ شاید پیش خودتان بگویید که حتما این فرد دیر از خواب بیدار شده و یا زمان کافی نداشته و به همین خاطر مجبور شده است که لباس غیررسمی و راحت بپوشد اما شاید به این موضوع فکر نکنید که ممکن است او در آن لحظه از موضوعی ناراحت بوده و ترجیح داده است که این طور ظاهر شود و استاندارد دوگانه برای زنان و مردان هم، این طور است و نباید در پوشش آن‌ها تفاوت قائل شد. از اینرو، پرسشی که اغلب دختران و زنان، هنگام لباس پوشیدن، از خود و یا اطرافیانشان می‌پرسند این است که «چرا نمیتونم فلان لباس رو بپوشم؟ مگه جنسیت چقدر مهمه؟ چرا اینقد ما خانوما محدودیت لباس پوشیدن داریم؟ و…» و دلیل آن هم این است که نگاه جامعه به پوشش زنان متفاوت از مردان است و به همین خاطر، دختران و زنان به دلیل نوع پوششی که دارند بیشتر مورد قضاوت قرار می‌گیرند.

به طور مثال، آیا دخترها می‌توانند همانند پسرها در محوطه دانشگاه با یک هودی و شلوار ساده ظاهر شوند یا اجازه این کار را دارند؟ یا نگاه عامه مردم به آن‌ها این طور است که لباس غیررسمی مناسب خانم‌ها نیست؟ آیا جوامع به استانداردهای لازم رسیده‌اند که میان خانم‌ها و آقایان، حداقل در نوع لباس پوشیدن و ظاهرشان عدالت داشته و نگاه محدودی نداشته باشند؟ تا جایی که خانم‌ها در هیچ موقعیت و مکانی نگران نوع لباس پوشیدن و ظاهر خود نباشند و مورد قضاوت قرار نگیرند؟

برای روشن شدن هرچه بیشتر موضوع استاندارد دوگانه بهتر است نگاهی به انتخابات سال 2016 بیندازیم که همه افراد درمورد کت و شلوار هیلاری کلینتون صحبت می‌کردند و هیچ کس درمورد نوع پوشش دونالد ترامپ و یا دیگر نامزدهای انتخاباتی مرد اظهارنظر نکرد و یا اصلا در آن زمان، چند نفر درمورد نبود اصالت در لباس‌های ترامپ و بایدن نظر دادند؟

حال، فکر کنید که در سال‌های پایان تحصیلات خود مجبور شدید یا ترجیح دادید که برای مصاحبه کاری‌تان با کت و شلوار ظاهر شوید. امّا همه با این نگاه که شبیه به هیلاری کلینتون شده‌اید، شما را مسخره کرده‌ و به شما خندیده‌اند و شما هم در پاسخ به این تمسخرها و اظهار نظرها گفته اید: «می خواستین توی مصاحبه رسمی چه چیزی بپوشم؟» که این‌ها نشان‌دهنده دوگانگی استاندارد هستند که همیشه با آن‌ها روبه‌رو هستید و این موارد نیز، خود را در قالب نگاه و قضاوت افراد جامعه نشان می‌دهند. این در حالی است که مد، ساختاری اجتماعی است و درواقع، هیچ قانونی وجود ندارد که تعیین کند چه کسی می‌تواند چه لباسی بپوشد. امّا در این میان، در هر فرهنگی، قوانین پوشش (Dress Code) برای مکان‌های خاصی وجود دارد که البته نباید نگاه جوامع به سمتی پیش برود که به طور مداوم با خود بگویند چه چیزی برای پوشیدن زنان و مردان خوب و یا چه چیزی بد  است؟ و یا این که دختری را تحت فشار قرار دهند و در اصطلاح به او بگویند که باید خانمانه لباس بپوشد.

بنابراین، اگر هر یک از افراد جامعه به نوبه خود به این باور برسند که از تحلیل و اظهار نظر بیش از حد درمورد نحوه لباس پوشیدن دختران و زنان در هر موقعیتی دست بردارند تا این حد، استانداردهای دوگانه و آسیب‌های ناشی از قضاوت‌ها به وجود نمی‌آیند.