طراحان لباس ژاپنی در عرصه‌ی مد مفهوم‌گرا

زیباشناسی از دیدگاه Wabi-sabi ذن بودیسم

قبل از معرفی طراحان، برای درک بهتر این آثار، در مورد زیباشناسی از دیدگاه ژاپن سنتی توضیح مختصری می‌دهیم.
 تعاریف زیبا‌شناسی در ژاپن ممکن است متفاوت با زیبا شناسی غرب باشد. اصول این چهارچوب بر مبنای زیبا شناسی وابی سابی (Wabi-sabi) است؛ مفهومی که بر قبول و پذیرش ناپایداری و بی ثباتی تاکید می‌کند. این تعریف در مقابل مفهوم زیبایی در غرب که تاکید بر جلوه‌گر کردن شکوه و کمال‌گرایی دارد، تضاد عمیقی را نشان می‌دهد.
وابی-سابی به عدم تقارن، ناهمواری و سادگی اشاره دارد و بی‌آلایش بودن و نگاه به طبیعت جزو اصول آن است. به زبان ساده وابی‌سابی می‌گوید که هیچ چیز کامل و بی‌نقص نیست و هیچ چیزی تا ابد باقی نمی‌ماند. زیبایی را میتوان در نقص ترجمه کرد.
 فرم‌های خلاقانه و تک رنگ، به ویژه استفاده از رنگ سیاه، همه نشات گرفته از همین تفکر است که در پس افکار اکثر هنرمندان ژاپنی نقش بسته است.

Rei Kawakubo

برای شروع لیست طراحان لباس ژاپنی، به یقین بهترین گزینه Rei Kawakubo است. کسی که به حکم قدردانی ازتلاش‌های بی‌نظیرش در نمایشگاه مت گالا ۲۰۱۷، مجموعه‌ای از لباس‌هایش را بر اساس فعالیت ۳۵ ساله‌‌اش، به نمایش گذاشتند.

ری ‌کاواکوبو به شکل آکادمیک، فشن را دنبال نکرد و در سال ۱۹۷۳ در توکیو برند خودش را با نام Comme des Garçons (به زبان فرانسوی  یعنی همانند پسران) افتتاح کرد. از نامی که او برای برندش انتخاب کرده است کاملا مشخص است که او یک طراح  لباس کاملا فمنیسم است از همین رو با نشان دادن زنان به شکل ابزاری کاملا مخالف است.

در طراحی‌هایش نه تنها تاکیدی برظرافت اندام زن نمی‌شود بلکه سعی بر دگرگونی این فرم دارد. لباس‌های او برای زنان مدرن جامعه امروزی طراحی شده است؛ زنانی که نیازی به تایید شدن از سمت مردان ندارند و خودکفا می‌باشند. طراحی‌های او بدون منبع الهام و غیر قابل پیش‌بینی هستند.

Issey Miyake

Issey Miyake، طراح لباس ژاپنی است که در هیروشیما متولد شد و در ۷ سالگی از بمباران اتمی، جان سالم به در برد.سپری کردن دوران بحرانی کودکی ایسی میاکه، بخشی از الهامات او برای فعالیتش در زمینه‌ی مد است.

میاکه با تزریق روحیات صنعتگران بومی به اکتشافات و تحولات جدید در حوزه‌ی هنرهای سنتی باعث ایجاد شاخه‌ی جدیدی در صنعت مد شد. از جمله تکنیک‌های رنگ آمیزی، بافندگی، ساختن کاغذهای واشی (washi paper) برای اریگامی و استفاده از پارچه‌ی پلیسه از مشخص‌های آثار میاکه است.

یکی از اصلی ترین چالش های بنیاد Issey Miyake  ترویج و پرورش مهارت‌های خلاقانه و ریشه‌دار در فرهنگ ژاپنی به‌همراه دانش روزاست. که بتواند سرانجام محیطی در طراحی پیشرو، در جهان ایجاد کند. یکی دیگر از اهداف اصلی این بنیاد، ایجاد راه‌کارهایی در مورد چگونگی پایدار زیستن کشورهایی با فقر منابع طبیعی مانند ژاپن است؛ تا راه‌هایی را برای بازسازی مناطقی که قبلا به طور سنتی مراکز تولید بوده‌اند اما دردنیای پیشرفته عقب مانده‌اند، کشف کنند.

فلسفه کمپانی Issey Miyake

رویکرد منحصر به فرد و ایده پردازی بی‌نظیر Issey Miyake در طراحی، به یک امپراتوری چند وجهی و مستقل تبدیل شده است. استودیو طراحی IsseyMiyake که ۵۰ سال پیش تاسیس شد؛ فعالیت خود را وقف طراحی و ساخت لباس‌هایی کرد که اصول و باورهای پیشین طراحی را با استفاده از تکنیک‌های صنعتگران سنتی و همچنین آخرین فن‌آوری‌های روز، به چالش بکشد.

 هدف این کمپانی طراحی و تولید لباس‌هایی‌ست که علاوه بر راحتی، القا کننده‌ی حس شادی ونشاط برای مصرف‌کنندگان باشد که این حس شور و نشاط را در فشن شوی s/s 2020 توسط طراح لباس جوانش Satoshi Kondo به وضوح دیدیم.

طراحی همواره دستخوش تغییر و تحول است و اعضای کمپانی Issey Miyake دنبال کنندگان ایده‌های جدید و همواره دنبال راه‌هایی جهت ارضای نیازهای روزمخاطبانشان هستند؛ که این مهم، جز با تبادل و بیان سلایق و علایق مختلف، دست‌یافتنی نخواهد بود. از همین رو این کمپانی با داشتن بیش از ۱۰ زیر برند، مشتاق به جذب استعداد‌های خلاق در حوزه‌ی فشن است.

Yohji Yamamoto

یوجی یاماموتو! طراحی که آغاز ۹۰ درصد از فشن شوهایش با لباسی به رنگ مشکی شروع می‌شود و مشکی رنگ غالب تمام لباس‌های اوست. به عقیده‌ای او رنگ مشکی در عین غرور، توازن را نیز به نمایش می‌گذارد. او نزدیک به ۴۰ سال است که در ساخت و ساختارشکنی مرز‌های مد، به شدت ظریف و انتزاعی عمل می‌کند.

این طراح لباس آوانگارد ژاپنی دو برابر زمان استاندار برای آماده‌سازی لباس‌هایش وقت صرف می‌کند.  
 او می‌گوید:”من متولد شدم که شاعر باشم!” این حس شاعرانه در پیچ و خم لباس‌های مفهومی او کاملا مشهود است. احتمال زیاد همین حس، موجب شده است تا حس زیبا شناسی آثارش به ذائقه مخاطبینش خوش بیاید و برخلاف دیگر هنرمندان مفهوم‌گرا از لحاظ اقتصادی نیز سود خوبی داشته باشد.
بر اساس دوستی نزدیکی که یاماموتو با ری‌کاواکوبو داشت، این دو از لحاظ فکری به شدت به یکدیگر شباهت دارند؛ بنابراین یاماموتو نیز سعی دارد طراحی‌هایش فارغ از جنسیت باشد.

Koji Tatsuno

از دیگر طراحان خلاق ژاپنی که فراتر از زمانه‌ی خودش، در طراحی سبک آوانگارد، پیشتاز بود، Koji Tatsuno است. او کسی است که در مصاحبه‌ی خودش با New York times در سال ۱۹۹۷ اشاره به تنوع در طراحی‌ها برای لباس زنان داشت تا بتواند بیانگر فردیت آن‌ها باشد؛ نکته ای که شاید کمتر طراح لباسی در آن زمان مد نظر داشت.

با وجود اینکه او دوران مدرسه را ناتمام رها کرد ولی خیاطی به شیوه‌ی انگلیسی را در لندن فراگرفت. او در سال ۱۹۸۶ برند خودش را افتتاح کرد؛ سپس با  کمک مالی  Yohji Yamamoto برندش را گسترش داد و الکساندر مک کوئین را به عنوان دستیار خود استخدام کرد. در آثار محدود تاتسونو شاهد ترکیبی از فرهنگ‌های باستانی و معاصر ژاپن هستیم. سبک لباس او در عین حال که آوانگارد بود ولی سادگی و استایل مینیمالیسم را نیز در خود جای می‌داد.

Kansai Yamamoto

Kansai Yamamoto اولین طراح لباس ژاپنی است که برای نمایش لباس‌هایش به اروپا نقل مکان کرد. زمانی که مد ژاپنی هنوز در غرب ناشناخته بود، یک دهه قبل از معاصران ژاپنی (Kawakubo و Yohji Yamamoto ) اولین کالکشنش را در لندن نشان داد و از زمانه‌ی خود جلوتر بود.

یاماموتو به دلیل طراحی های آوانگاردش که به هنر و تئاتر سنتی ژاپن اشاره دارد مشهور شد. David Bowie از جمله کسانی بود که با سفارش برای تور کنسرت‌هایش در سال ۱۹۷۳ میلادی شهرت مضاعفی را برای او به همراه آورد. البته او طرفداران معروفی هم‌چون Elton John و Michael Jackson نیز داشت.

 سیلوئت‌های عجیب، استفاده از متریال‌های مصنوعی براق، کیمونو با چاپ‌های نمایشی کابوکی و استفاده از رنگ‌های شارپ و شاد از مشخصه‌های آثار اوست. شاید الهام بخش‌ترین چیز در مورد یاماموتو این واقعیت باشد که برای او، مد بیش از پوشاک مصرفی است.

Junya Watanabe

Junya Watanabe! طراح لباس ژاپنی که به عنوان الگوساز و طراح در برند Comme des Garçons هشت سال فعالیت کرد. او برند خودش را زیر پرچم Rei Kawakubo به اسم Junya Watanabe Comme Des Garçons در سال ۱۹۹۲ راه اندازی کرد. برخلاف آثار جسورش که در دید همگان ظاهر می‌شود، خودش علاقه‌ی چندانی به حضور در رسانه‌ها برای مصاحبه ندارد. حتی در آخر فشن شوهایش بر روی صحنه‌ی کت واک نمی‌آید.

واتانابه اغلب از یک پارچه خاص از منسوجات مصنوعی غیر معمول، برای یک کالکشن استفاده می کند. پارچه‌هایی که ممکن است مصارف صنعتی داشته باشند مثل فضای داخلی ماشین. اما او برای ساختار هندسی‌ لباس‌هایش که نشات گرفته از هنر اوریگامی ژاپن است نیاز به همین پارچه‌های منعطف و کشسانی دارد.
تفکر خلق آثار بدیع، متفاوت با آنچه طراحان پیشین و به نام، به دنیا مد اضافه کردند متاثر از دیدن لباس‌هایIssey Miyake بود که در ذهن Junya Watanabe نقش بست.

Tomo Koizumi

سردم‌دار استعداد نوظهور در بین طراحان لباس جوان ژاپن کسی نیست جز Tomo Koizumi!
Katie Grand ادیتور مجله‌ی LOVE اولین نفر بود که استعداد او را از طریق Giles Deacon (طراح لباس بریتانیایی) در اینستاگرام کشف کرد. Grand، یک ماه قبل از شروع هفته مد پاییز/زمستان ۲۰۲۰ نیویورک به او پیشنهاد داد که در این هفته مد حضور پیدا کند؛ که در نهایت اعتبار و شهرت جهانی غیر منتظره‌ای را برایش به همراه داشت.
منبع الهام او بسیار گسترده است؛
برای این مجموعه رنگ‌های غروب خورشید، آثار طراح لباس ایتالیایی Roberto Capucci و نقاشی های انتزاعی بود.
پس از ارائه کالکشنش، کمپانی‌های خرده فروش مولتی برند، از جمله Dover Street Market (که متعلق به Rei Kawakubo است) برای همکاری، به او پیام دادند.
Tomo Koizumi در تلاش است که بیشتر جنبه‌ی فشن به صرف هنر محض را در نظر داشته باشد تا تجارت.
او در لیست کوتاه جایزه LVMH 2020 قرار گرفت.

مردم ژاپن مدت‌هاست که مهارت‌های دقیق و حس زیبایی شناختی بی‌نظیری را در حوزه‌ی طراحی لباس پرورش داده‌اند که ناشی از ایده‌های مبتکرانه و پشتکار در تحقیق و توسعه است. آنها با روحیه‌ای گشاده به استقبال چیزهای نو و غیر معمول می‌روند. همین امر سبب موفقیت طراحان لباس ژاپنی در همه‌ی زمینه‌ها و سبک‌های مد می‌شود.