فرش؛ تن پوشی فاخر!

بی شک تاریخ و فرهنگ هر کشوری پشتوانه‌ی هنر آن مرز و بوم است. اما قصه‌هایی که در خمیدگی بته جقه و پیچ و تاب خطوط اسلیمی و ختایی فرش‌های ایرانی وجود دارد، فراتر از آن است که فقط به زیر پای ایرانیان نقش بسته شود. در طی این دهه‌ی اخیر خانه‌های مد مانندHermes ،Gucci ،Givenchy و Tory Burch با الهام از فرش‌های ایرانی چه در تزیین مسیر ران وی و چه در طراحی لباس، کالکشن‌های بی‌نظیری را خلق کردند.

در این کالکشن‌ها چیزی که به شکل مشترک جذابیت این مجموعه‌ها را دو چندان می‌کند، تلفیق نقوش سنتی فرش با طرح و سبک‌های مدرن مد است. ناگفته نماند که حرفه‌ی فرش‌بافی یکی از حرفه‌های معتبر در قاره آسیا بوده و حتی به شمال آفریقا (مراکش) راه پیدا کرده است.

تأثیر فرش‌های ایرانی در مد

فرش‌ها و منسوجات ایرانی قرن‌هاست که در سرتاسر جهان و خاورمیانه شناخته شده‌اند و نقش مهمی را در معماری و مد ایفا کرده‌اند. در برهه‌ای از زمان، فرش‌های ایرانی نمادی از جایگاه و ثروت طبقه مرفه جامعه بود. به همین خاطرعموم مردم، تمایل زیادی به دست‌یابی فرش‌ ایرانی را داشتند. در دوره‌ی صفوی به دلیل قراردادهایی که شاه عباس با اروپا می‌بست، بخش زیادی از فرهنگ فارسی از جمله فرش‌های ایرانی و طرح‌هایی مانند بته جقه، به خارج از کشور صادر ‌‌می‌شد.

به گفته‌ی دکتر Aimée Froom (موزه‌دار هنرهای جهان اسلام در موزه هنرهای زیبا هوستون) صنعت تولید فرش واقعا در زمان شاه عباس صفوی احیا شده است. یکی از امضاهای فرش ایرانی، طرح بته جقه است که به حدود ۲۵۰۰ سال پیش برمی‌گردد. این طرح که نشات گرفته از یک طرح زرتشتی به معنای زندگی و ابدیت است، در سایر وسایل مانند پوشاک، شال و روسری به انگلستان صادر می‌شد. اولین ظهور این طرح‌ها در دنیای فشن غرب، در کروات‌ها و دستمال گردن‌های مردانه بود. ولی کم کم (مخصوصا در دهه ۶۰ میلادی) نقوش و حتی بافت فرش، راه خودشان را در لباس‌ و پیراهن‌ها باز کردند.

ادغام فرش با سبک بوهو در لباس

وسعت رنگ و نقش در دنیای فرش و گلیم آن‌قدر زیاد است که برخی از طراحان لباس آن را با سبک‌های مختلف تلفیق می‌کنند و جلوه‌ای نو از این هنر را به نمایش می‌گذارند. Tory Burch در کالکشن RTW/FW در سال ۲۰۱۵ با هوشمندی تمام، تصمیم گرفت که سبک بوهو چلسی انگلستان در اواخر دهه‌ی ۶۰ و اوایل دهه‌ی ۷۰ میلادی را با مشخصه‌های قومی مراکش تلفیق کند. صُوَیره یکی از شهرهای کشور مراکش است و فرش‌های این منطقه کالایی پرطرفدار در بین گردشگران می‌باشد. در این مجموعه‌ Tory Burch، در لباس‌‌ها از نقوش فرش‌های این شهر الهام گرفت.

از رنگ‌های پرکاربرد ومشترک بین سبک بوهو و این فرش‌ها به رنگ‌های قرمز، زرد، خردلی و کرم می‌توانیم اشاره کنیم که در این کالکشن بسیار به چشم می‌آمد. در این مجموعه نقوش گلیم و فرش به صورت چاپ دیجیتال بر روی پارچه‌های سیلک خودنمایی می‌کنند. البته در پارچه‌ی برخی دیگر از لوک‌ها طرح فرش، بافته شده است که به همراه منجوق دوزی و سنگ دوزی جلوه‌ی بیشتری می دهد. در نمایش این مجموعه به غیر از فرش‌های مراکشی می‌توانیم شاهد فرش‌های صفویه ایرانی نیز برای تزیین مسیر کت واک باشیم.

تجلی فرش در اکسسوری کیف و کفش

Ralph Lauren

وقتی منبع الهام، فرش باشد هنرمندان و طراحان لباس همچون Ralph Lauren به سادگی از این هنر اصیل گذر نمی‌کنند. Ralph Lauren آمریکایی که با لباس مردانه پا به دنیای مد گذاشت، رویکردی را اتخاذ کرد که بر کاربردی بودن لباس و اکسسوری، تمرکز داشته باشد. در مجموعه‌ی پاییز ۲۰۱۳، این برند که اغلب به سبک preppy کار می‌کرد، کیف‌هایی را به دست مدل‌هایش داد که حس و حال سبک boho-chic را داشت.

مجموعه لباسی که پارچه‌ی غالبش مخمل بود و تک رنگ؛ در کنار کیف‌هایی با رنگ‌های پر جنب و جوش فرش‎های قدیمی، بسیار چشم نواز بود. برخی از این کیف‌های چهل تیکه در آمریکا و برخی دیگر به دست هنرمندان ایتالیایی ساخته شده بود. چرم‌های دباغی شده‌ی قدیمی، قطعات برنجی و الیاف پشمی از دیگر متریال‌هایی بود که در این کیف‌ها از آن استفاده شد.

طراحان مطرح و شیوه‌ی اجرایی متفاوت

Saint Laurent

مدیر خلاق و طراح ارشد Saint Laurent، در سال ۲۰۱۶ کسی نبود جز Anthony Vaccarello ! آنتونی واسکارلو در آن سال به جای Hedi Slimane آمده بود و اولین کالکشنش را برای این برند ارائه می‌داد. او تصمیم گرفته بود به منابع الهام ایو سن لورن در اواسط دهه ۶۰ میلادی سری بزند. در آن زمان سبک boho-chic بسیار پرطرفدار بود و مراکش منبع الهام بسیار قوی برای این سبک است. او در کالکشن بهار ۲۰۱۷ از فرش‌های مراکشی برای چند لوک الهام گرفت و به همراه چرم مشکی و خرج‌کار طلایی حس لوکس بودن آن را افزایش داد.

این طراح بلژیکی در رابطه با این کالکشن می‌گوید: “من به خودم اجازه دادم کمی از سبک و سیاق ایوسن لورن فاصله بگیرم. اما در نهایت به روش خاصِ ایو سن لورن که قراردادهای لوکس بورژوایی در آن کاملا حس شود، ژاکت طراحی شده است.” این ژاکت‌ها پشمی و دست‌باف هستند و به شیوه‌ای بافت صورت گرفته که گویی قبلا کاربرد و زندگی دیگری داشته است و مثل فرش کهنه و مندرس به نظر بیایند.

Tim Coppens

طراح موفق بلژیکی Tim Coppens که برنده و نامزد جوایز متعددی شده است، از دیگر طراحانیست که از فرش برای طراحی لباس لاین مردانه‌ی خودش استفاده کرد. او در کالکشن بهار ۲۰۱۲ لوک‌های مینیمال در رنگ‌های مشکی، قهوه‌ای و سفید را ارائه داد. البته در این مجموعه با یک ژاکت فرشی، سطح انرژی کالکشن را به شکل چشمگیری افزایش داد. ترکیب فرش قدیمی شرقی به همراه چرم سفید منجر به ساخت ژاکتی شد که حس لوکس بودن را به زیبایی القا می‌کرد. Tim Coppens در قسمت پایین لباس به عمد، ریشه‌های لبه‌ی فرش را رها کرده بود تا حس آنتیک بودن اثر دو چندان شود.

Just Cavalli

هر فصل سفری برای روبرتو کاوالی (Roberto Cavalli)و لاین Just Cavalli اوست. جاست کاوالی یکی از زیربرندهای طراح مطرح ایتالیایی، روبرتو کاوالی است که در سال ۲۰۰۰ لانچ شد Just Cavalli .با تمرکز ویژه بر گروه مخاطب جوان، محصولاتی با استانداردهای ‌بالای این برند اما در کلاس قیمت میان‌رده، عرضه می‌کند.

نکته جالب این است که در مجموعه‌های این لاین از عکس سفرهای روبرتو کاوالی الهام گرفته می‌شود. در مجموعه PRE-FALL 2014 این برند از ایران تاریخی و ترکیه الهام گرفته شده بود. با توجه به این موضوع، در این کالکشن پترن‌هایی که از فرش‌های سنتی الهام گرفته شد را با امضای خودش (پترن پلنگی و پوست ماری) تلفیق کرد. از آنجایی که قشر جوان، بازار هدف این برند است در این مجموعه تلاش شده بود که سبک راک اند رول چاشنی این محصولات باشد.

Vicky Brago-Mitchell و پرینت دیجیتالی

Mitchell طراح و هنرمند آمریکایی، به زیبایی از پترن فرش‌های ایرانی همچون فرش بیجار، کاشان، آذربایجان در چاپ دیجیتالی محصولات مختلفی از قبیل تیشرت، کیف کمری، شلوار، کوله و اخیرا ماسک بهره برده است. Vicky برای اینکه رنگ‌های غنی فرش‌های ایرانی را به همان زیبایی بر روی تیشرت‌ انتقال دهد جنس لباس را ۱۰۰ درصد پلی استر در نظر گرفته است.

البته این الیاف اصطلاحا moisture-wicking است؛ یعنی به سرعت رطوبت و عرق سطحی ایجاد شده بر روی پوست را خشک می‌کنند. برای لگ‌های چسبان هم از اسپندکس پلی استر استفاده کرده که ضد میکروب و قابل تنفس ساخته شده است. با بحران اپیدمی کووید_۱۹ این طراح نیز با خلاقیتش دست به کار شد. او از همان تکنیک برای تولید ماسک استفاده کرد و پای نقوش فرش‌های ایرانی را به صورت‌ها کشاند. ماسک‌ها حتی قابل شست شو با ماشین لباسشویی هستند و از ۲ لایه مجزا طراحی شده که که فیلتر یک‌بار مصرف در وسط ماسک گذاشته شود.

Maison Martin Margiela

در run way کالکشن بهار ۲۰۱۲ مارتین مارجلا سرتا سر مسیر، پوشیده از فرش‌های خوش رنگ ایرانی بود. تا نیمه‌ی نمایش، لباس‌ها همه بلند و خنثی به همراه شنل و با پارچه‌های ساده در رنگ‌های سرد خاکی، سورمه‌ای، نقره‌ای، مشکی و سفید بر روی صحنه آمدند.

لباس لوک ۱۷ این مجموعه هم همین مشخصات را داشت اما بوت با بافت فرش که به پا داشت بسیار چشمگیر بود. اواسط نمایش بود که سه look متفاوت با رنگ و لعاب غنیِ فرش‌های ایرانی ظاهر شدند. هر سه مدل، لباس‌هایی بر تن داشتند که گویی فرش‌های ایرانی با بسته‌بندی پلاستیکی شفاف بر تن این افراد پیچیده شده و آماده‌ی صادرات هستند.

نقوش فرش‌های ایرانی بر روی پارچه‌های براق چاپ شده بودند اما ریشه‌های موجود در هر سه لباس این حس را تداعی می‌کرد که انگار یک فرش واقعی به دور مدل‌ها پیچیده شده است. این ۳ لوک با الهام از نقوش فرش ایرانی، نقطه‌ی اوج این کالکشن با ۴۰ مدل لباس بود.

Marlou Breuls

طراح جوان هلندی، Marlou Breuls در هفته مد آمستردام مرسدس بنز (MBFWA) 2016 که مصادف با دهمین سالگرد Lichting بود، با پنج لوک حضور داشت. Lichting در سال ۲۰۰۷ تاسیس شد تا شکاف بین دانشگاه‌ها و استعداد‌های مورد نیاز صنعت مد و فشن هلند را پر کند.

بهترین پروژه نهایی فارغ التحصیلان فشن در این نمایش در حضور روزنامه نگاران مد، مدیرعامل و مدیران طراحی که در جستجوی استعداد هستند به نمایش گذاشته می‌شود. پروژه نهایی Marlou Breuls با تضاد متریال در نمایش Lichting 2016 بسیار خوش درخشید و منتخب جایزه‌ از نگاه مردم شد. او در این کالکشن از ترکیب متریال‌هایی نظیر ابریشم، لاتکس، چرم و قطعه‌ای فرش ایرانی استفاده کرده بود و هیجان را با رنگ قرمز بر روی صحنه آورد.