داستان مد پایدار در اواخر دهه 80 و اوایل دههی 90 شروع شده است؛ زمانی که Patagonia (کمپانی لباس آمریکایی) و Esprit (کمپانی لباس، اکسسوری، کفش و…) پایداری را همراه با تجارت خود به ارمغان آوردند. دلیل آن نیز مشاهده تخریب محیط زیست در اثر افزایش استفادهی نادرست منابع بود. این دو شرکت اصول مد را تعیین کردند و کار آنها به حرکتی الهام بخش و جدید در صنعت مد پایدار تبدیل شد. در اوایل دهه 2000، این جنبش به بسیاری از برندهای دیگر نیز گسترش یافت. از آن زمان، اهمیت پایدار در صنعت مد همواره درمیان متخصصان در سراسر جهان مورد بحث قرار گرفته است.
اما دنیای پرجنبوجوش مد به تازگی شروع به رها کردن پتانسیل کامل خود در مفاهیم فناوری مد و پایداری کرده است که عمدتا مبتنی بر علوم کامپیوتر، ارتباطات و الکترونیک هستند؛ فناوریهایی که برای استفادهی سریع از اطلاعات گسترده نیز شناخته شدهاند. مفاهیم فناوری فیزیکی مبتنی بر ویژگیهای اساسی مواد، نیروها و انرژی طبیعت و همچنین تعامل بین این دو جنبه استفاده میکند. مواد نانو، روباتیک و راهکارهای سه بعدی تنها بخشی از مفاهیم فیزیکی متعدد فناوری مد هستند. البته بیوتکنولوژی نیز وجود دارد. در صنعت مد، آنها با استفاده از فناوری با ریشه در زیستشناسی، مانند مواد مبتنی بر زیست، انرژیهای تجدیدپذیر و انرژی زیستی، همچنین بیومیمتیک (علم طراحی با الهام از طبیعت است)، طراحی و تولید مواد و ساختارها مشخص میشوند. سیستمهایی که براساس موجودیتها و فرآیندهای بیولوژیکی مدل شدهاند.
سالانه 25 میلیارد پوند منسوجات تنها در ایالات متحده تولید میشود و حدود 15 درصد آن اهدا یا بازیافت میشود. افزایش محبوبیت مد پایدار به خوبی مبتنی بر نگرانی از ضایعات نساجی و تاثیرات زیست محیطی نشات میگیرد و رشد گستردهی آن به پشتیبانی فناوری و راهحلهای خلاقانه فراهم شده است.
تحولات مد پایدار در عصر دیجیتال
در عصر دیجیتال، ما در جامعهای زندگی میکنیم که فناوری یک امر ضروری است. از سوی دیگر در صنعت مد، با در نظر گرفتن این واقعیت که جهان در حال حاضر 80% از جنگلهای خود را از دست داده است و در 30 سال آینده یک پنجم از همه گونههای زنده امروزی منقرض خواهند شد. درنتیجه بیشتر از هر زمانی به پایداری صنعت فشن احتیاج داریم.
پلتفرمهای مختلف تکنولوژی نه تنها آگاهی را در مورد پایداری گسترش میدهند و آن را به یک روند سالم تبدیل میکنند، بلکه فرصتهایی را برای فروشندگان و خریداران در راستای مد پایدار باز میکنند. پیشرفتهای امروزی یک مدل کسب کار مدور را با تاثیر مثبت بر محیط زیست، به عنوان اقتصاد دایرهای (هدف آن کمینه کردن ضایعات و بیشترین استفاده از منابع) ایجاد میکند. این رویکرد عادت به بازیافت و استفاده مجدد را در تولیدکنندگان و مصرفکنندگان تقویت میکند. سبک زندگی آهسته مد مصرفگرایی کمتر و خرید آگاهانهتر را ترویج میکند.
مقیاسبندی مد پایدار تا حد زیادی به نوآوریهای فناوری و مدل کسب کار بستگی دارد. صنعت مد نیاز به سرمایهگذاری در تحول پایدار دارد و این تا حد زیادی به رهبری اهداف زیست محیطی و همکاری صنعتی و همچنین تنظیم کنندهها و مصرفکنندگان مد بستگی دارد. براساس دستور کار جهانی مد پیادهسازی فناوری جدید و ارتقای فرآیندها، سودآوری و همچنین عملکرد زیست محیطی و اجتماعی را افزایش میدهد.
مزایایی فناوری حتی در سالی که اپیدمی کووید جهانی شد، نقش مهمی در نحوهی فروش و خرید آنلاین کرد. صرف نظر از اینکه در کجا قرار دارید با متصل شدن به اینترنت ظرف چندروز کاری اقلام مورد نظر خود را می توانید خریداری کنید. لازم نیست به چندین فروشگاه بروید و انرژی بیهوده تلف کنید، در عوض به سادگی با تایپ کردن محصول خود، میتوانید آن را دریافت کنید.
فناوری چه ارتباطی با حرکت روبه جلوی مد دارد؟
نوآوری در تکنولوژی برای توسعه یک مدل کسب و کار پیوسته ضروری است. کانالهای ارتباطی جدید، فرآیندها، روشهای کار را هدایت میکند و امکان استفاده بهتر از منابع و رشد اقتصادی را در صنعت مد فراهم میکند. فناوری مد در ارزشهای زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی دارای اهمیت است. با ترندهایی که از سال 2020 شروع به رایج شدن تکنولوژی در مد، کردند، میتوان فناوریهای مد پایدار را در سالهای اخیر در چند زمینه مختلف بیان کرد.
قدرت طبیعت
روند ارزشگذاری مواد طبیعی و فرآیندهای ارگانیک، ساخت لباس از پسماند مرکبات تا کود گاوی و چرم آناناس به عنوان پارچههای سازگار با محیط زیست ارائه گردیده است.
لباسهای Conected
لباسهای هوشمند و دیجیتالی را تصور کنید که شخصیسازی و ردیابی زندگی را امکانپذیر میسازد. نظر شما درمورد پوشیدن کامپیوتر به عنوان پیراهن چطور است. دیجیتالی شدن لباسها به سیاهی جدید تبدیل میشود.
مد پایدار و انرژی خورشیدی
گاهی یک انرژی تجدیدپذیر همانند انرژی خورشیدی و به کارگیری سلولهای فتوولتاییک را با طراحی مد لوکس ادغام میکنند. به عنوان مثال Diffus ،100 پنل خورشیدی کوچک را به بیرون کیف متصل کرد و برای تامین انرژی یک تلفن همراه ابتکار عمل به خرج داد. اینگونه تولیدات قدمی هرچند کوچک در جهت کاهش مصرف انرژی است.
مد پایدار در کنار چاپ سه بعدی
یکی از گرایشهایی که از فناوری در مد پایدار استفاده میکنند، در مجموعهای از اتکت مد نیویورک، چاپ سه بعدی است. این تکنولوژی کمک میکند تا مقدار پارچهی مورد نظر طبق الگوی هندسی خاص متناسب با اندام اندازهگیری شود. اینگونه دقیقا لباسی تولید میشود که با بدن و حرکات آن سازگار میباشد. این مجموعه نتیجهی تحقیقات با فناوری پیشرفته با هدف اتصال فناوری و انسان است.
رنگهای نساجی باکتریایی
قبل از پدید آمدن مفهوم مد پایدار، صنعت مد دومین آلاینده بزرگ در جهان بوده است. فناوری با جایگزین کردن رنگهای گیاهی و باکتریایی به جای رنگ شیمیایی خطرناک، به مقابله با این فاجعه زیست محیطی کمک کرده است.
در حوزه مد پایدار و طبق نظر دوستداران محیط زیست فقط استفاده از پارچههای تخریبپذیر کافی نیست بلکه باید در مراحل تولید، طراحی و توسعه مد روندی پایدار ایجاد شود تا از تولید بیش از حد ضایعات و انتشارات گازهای گلخانهای جلوگیری شود. اگر روند تولید به صورت دیجیتالی انجام شود، نمونههای سه بعدی و دیجتالی میتواند نه تنها ارزانتر باشد بلکه ضایعات را نیز کاهش دهد. زیرا در ابتدا به صرف هیچ ماده و انرژی به جز کامپیوتر، به هیچ چیز دیگری نیاز نیست و این نمونههای سه بعدی را میتوان در عرض چند ساعت ایجاد کرد.
هوش مصنوعی در مد پایدار
فناوری هوش مصنوعی راه حلی پایدار برای مد ارائه می دهد، سطح موجودی کلی را 20 تا 50 درصد کاهش میدهد و شرایط کار در صنعت مد را بهبود میبخشد. مد سریع تهدیدی جدی برای کره زمین است، زیرا تولید جهانی منسوجات در 15 سال گذشته بیش از دو برابر شده است و مجموع انتشار گازهای گلخانهای از این میزان به 1.2 میلیارد تن در سال میرسد. برندهایی مانند Stitch Fix در حال حاضر هوش مصنوعی را با مد ترکیب میکنند که نشاندهنده آیندهای است که در آن صنعت مد کارآمد، پایدار و شخصی شده است.
پیشبینی میشود که هوش مصنوعی در آینده مد پایدار نقشی چشمگیر ایفا کند. تجزیه و تحلیل حجم عظیمی از دادهها از رسانههای اجتماعی، تجارت الکترونیک، فیدهای گوشیهای هوشمند، اگر با رعایت حریم خصوصی کاربر انجام شود، میتواند پیشبینی تصمیمات خرید را ممکن کند و در نتیجه تولید بیش از حد را کاهش دهد.
به طور کلی الگوریتمهای تحلیل داده این پیشبینی روند را برای ما آسان میکند که چه اتفاقی در سلیقهی مشتریان میافتد. نمونههایی از این تلاشها برای پیشبینی رفتارهای خرید را میتوان در نقشه راه شرکتهایی مانند Amazon ،Zalando Hugo Boss و همچنین Uniqlo و Nordstrom یافت. با تقویت هوش مصنوعی و یادگیری ماشین (machine learning)، واقعیت افزوده میتواند ردپای منفی مد را نیز کاهش دهد. در این زمینه، آینه هوشمند یا اتاق رختکن مجازی هر دو فناوریهای هیجانانگیزی هستند که پتانسیل بالایی را نشان میدهند.
برنامههای مختلف هوش مصنوعی در راستای پایداری
هوش مصنوعی (AI) یک محرک موفق برای نوآوریهای تکنولوژیکی است و در اینجا فرصتی برای شرکتهای فعال در زمینه مد وجود دارد تا از پتانسیل این فناوری برای پایدارتر شدن در پروژههای خود استفاده کنند. امروزه میتوانیم هوش مصنوعی را به عنوان سامانهایی تعریف کنیم که رفتاری مشابه رفتار هوشمند انسانها را انجام میدهد. این فناوری یک زمینهی تحقیقاتی است که شامل یادگیری ماشینی، یادگیری عمیق، پردازش زبان طبیعی و تشخیص بصری و غیره است. به زبان ساده، با استخراج اطلاعات از مقادیر زیادی داده، این فناوری بینشهایی را ارائه میدهد که شهود خلاق را با داده ها پشتیبانی میکند و به طراح مد و همچنین صاحب برند کمک میکند تا بهتر به تولید پایدار دست پیدا کند.
استفاده از هوش مصنوعی در مراحل مختلف تولید در صنعت مد، از مرحله قبل تا پس از طراحی و سپس لجستیک، به تولید هوشمند تبدیل میشود. این با هوشمندی در اولین گام یعنی پیشبینی ترند و برنامهریزی تقاضا شروع میشود. پایداری در همهی بخشها از طریق یک اثر دومینو مانند گسترش مییابد.
در واقع، طبق مطالعات Opus Restructuring و Juniper Research هوش مصنوعی در صنعت مد در سال 2020 به قدری گسترده شده است که 44 درصد از خرده فروشان مد بریتانیا که هوش مصنوعی را پیادهسازی نکردهاند، در حال حاضر با ورشکستگی روبرو هستند. به این ترتیب، پیشبینی میشود که هزینههای جهانی صنعت مد و خردهفروشی برای هوش مصنوعی در سال 2022 به 7.3 میلیارد دلار در سال برسد.
این تجزیه و تحلیلهای پیشبینی کننده ابتدا به برنامهریزی تولید و تقاضا کمک میکند تا از ذخیره بیش از حد جلوگیری شود، رویکردی که ضایعات را کاهش میدهد، زیرا کالکشنها با مجموعه موجودی و کمیت دقیق برنامهریزی شدهاند. بهعلاوه، پیشبینی ترند میتواند با پیشبینی اینکه چه سبکی کار میکند یا شکست میخورد، به تقویت شهود و خلاقیت تیم طراحی کمک کند. این منجر به بازگشت سرمایه مثبت برای نام تجاری می شود. زیرا مازاد موجودی را به حداقل میرساند، تولید را ساده میکند، گردش مالی را بهینه و فروش مرتبط را ایجاد میکند.
ارتباط مد پایدار و لباس پوشیدن مجازی به وسیله اسکن بدن
شاید به این موضوع فکر کنیم که یک اتاق رختکن مجازی چگونه منجر به پایداری بیشتر در صنعت مد میشود؟ اسکن بدن موبایل، همراه با آزمایشهای مجازی، میتواند با دقت بیشتری تعیین کند که آیا لباس مناسب است یا نه. در نتیجه، تصمیمات خرید آنلاین را میتوان با انتخابی دقیقتر و بدون نیاز به سفارش چندین اندازه برای امتحان و ارسال مجدد، اتخاذ کرد. اساسا، امتحان کردن یک لباس با تبادل داده قابل مقایسه است، به خاطر اینکه یک مصرفکننده و یک لباس اندازهگیریهای خاصی دارد. در صورتی که تا همین اواخر، تنها راه برای مبادله و تطبیق اندازهها و این دادهها، این بود که چندین اندازه را امتحان کنند.
با این حال، فناوری سه بعدی به طور اساسی این فرآیند را ساده میکند و با به اشتراکگذاری اطلاعات مناسب از طریق یک پلت فرم دیجیتال، آنچه قبلا یک فرآیند کاملا دستی بود، به شکل پایدار و خلاقانه درآمده است. با استفاده از هزاران نقطه داده برای ایجاد یک تصویر سه بعدی، اسکن سه بعدی موبایل از بدن به خریداران اجازه میدهد تا به طور مجازی تعیین کنند که لباس چگونه به آنها میآید. حداقل به لطف این فناوری، انتشار گازهای گلخانهای برای بازگشت میتواند تا حد زیادی کاهش یابد.
کاربردهای هوش مصنوعی، از برنامهریزی موجودی تا شخصیسازی
دامنه کاربرد هوش مصنوعی همچنین به فرآیند تولید پوشاک واقعی از طریق اتوماسیون گسترش مییابد. با وجود اینکه استفاده از رباتها برای کار با پارچه چالش برانگیز است، تعداد زیادی استارتاپ در این فضا کار می کنند. Grabit مستقر در ایالات متحده، ترکیبی از الکتریسیته ساکن، یادگیری ماشین و اتوماسیون را برای مونتاژ لباس ها به کار می گیرد و با نایک برای مونتاژ کتانی trainersخود همکاری کرده است.
برآورد دقیق تقاضا و موجودی در راستای پایداری با استفاده از هوش مصنوعی
برنامهریزی تقاضای موجودی با استفاده از هوش مصنوعی سبب سود زیادی میشود. دادههای زمان واقعی به برند کمک میکند تا با نیازهای موجودی فروشگاههای آفلاین و فروشگاه آنلاین خود سازگار شود. زارا به سرمایهگذاری پشت هوش مصنوعی، اتوماسیون و کلان دادهها در زنجیره تامین و استراتژی تجاری ادامه میدهد تا از رقابت پیشی بگیرد و از موجودی اضافی دور بماند. با حرکت به سمت مصرفکننده کسبوکار، برندها سریعتر به آزمایش و ادغام برنامههای مبتنی بر هوش مصنوعی در مقایسه با بخش پشتیبان یا زنجیره تامین اقدام کردهاند.
Stitch Fix ؛ ورودی مشتریان را با هوش مصنوعی و استایلیستهای انسانی پیوند میدهد. با بزرگتر شدن مدل تجارت الکترونیک، تمرکز بر بهبود تجربه خرید آنلاین از طریق توصیههای شخصیسازی محصول متمرکز شد. یکی از پیشگامان در این فضا، Stitch Fix، ورودی مشتریان را با هوش مصنوعی و استایلیستهای انسانی پیوند میدهد. سپس چت رباتهای هوش مصنوعی یا دستیاران هوشمندی که از پردازش زبان طبیعی برای تعامل با مشتریان استفاده میکنند، آمدند. Levi’s یک استایلیست مجازی از طریق پیام رسان فیس بوک و وب سایت آن راه اندازی کرد. این لباس که Levi’s Indigo نام دارد، به خریدار آنلاین کمک میکند تا لباسی را در سایت برند پیدا کند که به بهترین وجه متناسب با سبک و اندازه خود باشد. چنین مثالهایی از فناوری ممکن است مستقیماً با پایداری ارتباط ایجاد نکنند، اما با کمک به مشتریان در تصمیمگیری بهتر برای انتخاب، سبب میشود مصرفکننده کمتر خرید حضوری داشته باشد و به نوبه خود ردپای کربن را کاهش میدهد. همچنین پیشنهادات حرفهای توسط استایلیستهای آنلاین سبب میشود مصرفکنندگان مطابق با سبک پوشش و نیاز خود و متناسب با اندامشان آیتم مورد نظر را خریداری کنند و در طولانی مدت برای آنها کاربرد داشته باشد.
تاثیرات Blockchain در پایداری صنعت فشن
خانه های بزرگ مد ترغیب شدهاند از بلاک چین برای بهبود پایداری در دنیای مد استفاده کنند. در واقع فست فشن سبب شده است، این صنعت در سالهای اخیر از سوی فعالان محیط زیست، سازمانهای حقوق بشر و رهبران تجاری که به طور فزایندهای از آلودگی آب، شرایط کاری ناعادلانه،حجم بیرویه میکروپلاستیکها و زبالههایی که به سیاره زمین آسیب میرسانند خشمگین شدهاند، مورد انتقاد قرار بگیرد. اغلب اوقات، حقوق کارگران در کشورهای در حال توسعه نادیده گرفته میشود تا تقاضا برای پوشاک جدید برآورده شود.
همچنین برندهای مد به طور فزایندهای مشتاق هستند تا اعتبار سبز خود را تبلیغ کنند، اما با توجه به اینکه تولید لباس اغلب شامل زنجیرههای تامین پیچیده جهانی است، نمیتوانند همیشه تضمین کنند که از مواد سازگار با محیط زیست استفاده میشود. TextileGenesis (یک پلت فرم پیشگام ردیابی است که برای اکوسیستم پوشاک ساخته شده.) معتقد است فناوری که زیربنای ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین است میتواند در راستای پایداری کمک کند. این شرکت که در هنگ کنگ و هند مستقر است، میخواهد با استفاده از بلاکچین برای دیجیتالی کردن زنجیره تامین، صنعت مد را شفافتر کند و به برندها کمک کند تولید لباس را از مواد خام تا محصول نهایی ردیابی کنند.
بر اساس گزارشی که در سال 2019 توسط شرکت مشاوره McKinsey & Company منتشر شد، تامین مواد پایدار به اولویت اصلی شرکتهای مد تبدیل شده است. برندهایی که برای این گزارش مورد بررسی قرار گرفتند، گفتند که آنها همچنین میخواهند در زنجیره تامین خود شفافیت ایجاد کنند، اما مککینزی خاطرنشان کرد که شرکتهای کمی هنوز به آن دست یافتهاند. Amit Gautam، بنیانگذار TextileGenesis میگوید: پایداری در صنعت فشن واقعاً به جریان اصلی تبدیل شده است. ما شاهد افزایش احساس فوریت و کشش قوی از سوی مصرف کنندگان و همچنین فشار از سوی برندها برای ایجاد پایداری به عنوان پیشنهاد ارزش اصلی هستیم.
برخی از برندها به جای استفاده از الیافی مانند پلیاستر و نایلون که حاوی پلاستیک هستند، میخواهند به موادی مانند پنبه بازیافتی، لیوسل (ساخته شده از خمیر چوب) و ویسکوز (ساخته شده از چوب) روی بیاورند. اما زنجیرههای تامین غیرشفاف میتواند نظارت بر موادی که در نهایت به پای تولید محصولات نهایی میرسد را برای آنها دشوار کند.
این شرکت از فناوری بلاک چین برای ایجاد یک رکورد دائمی از هر مرحله از تولید استفاده میکند. بلاکچین اساسا یک دفتر کل عمومی آنلاین است که یک رکورد دائمی و قابل دسترس از هر مرحله از زنجیره تامین ایجاد میکند. TextileGenesis از رمزهای دیجیتال، معروف به سکههای فیبر، استفاده میکند تا رکوردی با مهر زمانی از جریان محصولات فیزیکی از طریق شبکه لجستیکی ارائه دهد. هنگامی که علامتهای رمزی ثبت شدند، نمیتوان آنها را تغییر داد. Francois Souchet، کارشناس پایداری در بنیاد Ellen MacArthur، یک سازمان غیرانتفاعی زیست محیطی که برای بهبود رکورد پایداری صنعت مد کار می کند، میگوید: با بلاک چین نمیتوان نتایج را دستکاری کرد. “این اطمینان را به همهی بازیگران و ذینفعان در سراسر زنجیره تامین میدهد که اطلاعات درست است.” او میافزاید: زمانی که در زنجیره تامین خود شفافیت داشتید، میتوانید تاثیرات منفی زیست محیطی خود را کاهش دهید و کیفیت کلی را بهبود بخشید.
Florian Heubrandner، معاون مدیریت کسب و کار جهانی Lenzing (کمپانی تولید الیاف طبیعی در صنعت پوشاک واقع در اتریش )، میگوید که بلاک چین «شفافیت بیسابقهای» را در معاملات خود با برندها و خردهفروشان ارائه کرده است. او میگوید: «این به آنها امکان میدهد دقیقاً ببینند که الیاف در کجا به نخ ریسیده شده است، نخ در کجا بافته شده و درچه شرایطی به پارچه تبدیل شده و لباس نهایی در کجا تولید شده است. او معتقد است که این فناوری می تواند به برندها کمک کند تا به اهداف پایداری خود دست یابند و از شهرت لنزینگ به عنوان تولیدکننده منسوجات پایدار محافظت کند.
تاثیر فناوری بلاک چین در برندهای مد
شرکتهای بزرگ و کوچک در بخش کالاهای لوکس شروع به استفاده از مزایای شفافسازی تجاری از طریق تعامل فناوریهای بلاک چین، NFC (ارتباط میدان نزدیک) و IoT (اینترنت اشیا)، کردهاند. آنها میتوانند هویت دیجیتالی منحصربهفردی را برای هر لباس ایجاد کنند و به برندهای لوکس برای داشتن اعتماد به نفس جهت ایستادن در پشت کالاهایی که نام آنها را یدک میکشند، کمک کنند.
شواهد نشان میدهد که برندهایی که شفافیت را به سیستم خود تزریق میکنند، بهتر با مشتریان آینده ارتباط میگیرند. Everledger (یک شرکت شفافسازی دیجیتال است که راهحلهای فناوری را برای افزایش شفافیت در زنجیرههای تامین جهانی ارائه میدهد.) کمک میکند تا این بینشها را برای دید بیشتر زنجیره تامین و داستانی معتبر برای مصرفکنندگان از طریق تعامل تلفن هوشمند با هر لباسی به دست بیاورند.
با پلتفرم Everledger، خردهفروشان و مصرفکنندگان میتوانند تاریخچه اقلام پوشاک را فعال کنند که منعکسکننده توزیع، تولید، و منبع مواد اولیه است. علاوه بر این، آنها میتوانند با تراکنشهایی که بهطور تغییرناپذیر در زنجیره بلوکی ثبت میشوند، نسبت به ادعاهای قانونی، محیط زیست و حقوق بشر اعتماد ایجاد کنند.
برای تامین کنندگان، پلتفرم Everledger به همه ذینفعان در زنجیره تامین اجازه می دهد تا با ردیابی مالکیت هویت دیجیتال آن در یک بلاکچین خصوصی، داستان طول عمر یک دارایی، از مبدأ تولید تا معیارهای پایداری را ببینند. این امر تأیید اطلاعات زنجیره تأمین را آسانتر میکند و ادعاهای محصول را بهعنوان یک سابقه امن و غیرقابل تغییر نشان میدهد. در نتیجه، مشتریان میتوانند هنگام خرید محصول در یک سیستم کارآمدتر با دادههای قابل ردیابی در وقت و انرژی صرفهجویی کنند.
تاثیرات متاورس و واقعیت مجازی بر مد پایدار
وقتی نوآوری در مد پایدار مطرح میشود، تصورمان فراتر از پارچههای سازگار با محیط زیست میرود. در اینجا لباسهای واقعیت مجازی و متاورس هم در مد پایدار تاثیر بسزایی دارد. متاورس بسیار فراتر از تعریف و درک فعلی ما از مد است. یکی پس از دیگری، برندها شروع به کشف مد در متاورس میکنند. Balenciaga ،Nike ،Louis Vuitton ،Burberry ،Stefan Cooke، چند مورد از برندهایی است که متاورس را به عنوان یک پلتفرم آیندهنگر برای ارائهی طراحیهای شیک خود میدانند.
متاورس اخیرا در بین گفتوگوهای همه وجود دارد؛ دنیای مد هم به این موضوع حساسیت نشان داده است. تاکنون بیشتر تلاشها برای ایجاد متاورس بر روی بازیها و NFT متمرکز شده است. اما زمان زیادی مانده است که واقعیت مجازی به بخشی از زندگی روزمره ما تبدیل شود؛ چه در محل کار و چه در زندگی خصوصی. همهگیریها و محدودیتهای آنها ما را مجبور میکنند تا خودمان را از طریق رسانههای جدید کشف و ابراز کنیم و آن زمان امکانات نامحدود متاورس جذابتر از همیشه میشود.
هرچه زمان بیشتری را در خارج از ((دنیای واقعی)) خود سپری کنیم، بیشتر به دنبال بیان فردیت خود به صورت دیجیتالی خواهیم بود. متاورس به نظر میرسد به ما فرصتی برای ایجاد یک تغییر مجازی ارائه میدهد؛ هویتی که میتواند از طریق تجسم در دنیای اینترنت و از طریق حس ما از سبک دیجیتال بیان شود. نگاهی اجمالی به این آینده اخیرا در دمویی که توسط مارک زاکربرگ در اکتبر 2021 به اشتراک گذاشته شد. در آن او به طور مجازی توانست کمد لباس خود را برای جلسه مجازی خود انتخاب کند. صادقانه بگوییم در ابتدا کمی ترسناک به نظر میرسد اما سرعت تکامل فناوری و مد به زودی میتواند یک عمل رایج باشد. اما دقیقا چگونه میتوان لباسهای دیجیتال را در واقعیت ما ادغام کرد؟
لباس دیجیتال در زندگی روزمره
البته متاورژن نمیتواند به طور کامل جایگزین واقعیت ما شود. حداقل امیدواریم اینطور باشد!
ما همچنان در دنیای آفلاین خود فعالیت و تعامل خواهیم داشت و به هر شکلی باید لباسهای واقعی را روی بدن خود بپوشیم. اما لباسهای دیجیتال تا چه حد میتوانند مد را پایدارتر کنند؟
برای پاسخ به این سوال برای درک بهتر شما را به یک سناریوی خیالی دعوت میکنیم. تصور کنید تا چند سال دیگر با عینکهایی در خیابانها قدم بزنید که به شما امکان میدهد دنیای آفلاین را با دادههای مجازی از متاورس تقویت کنید. شما میتوانید هنرهای خیابانی سه بعدی را روی دیوارهایی ببینید که فقط به عنوان NFT وجود دارند؛ میتوانید واقعیت خود را از طریق این دنیای مجازی بیحدوحصر گشترش دهید. در این آمیختگی بین واقعیت و متاورس، مردم میتوانند اصول اولیه پایدار را در دنیای واقعی بپوشند و خود را در متاورژن از طریق شیکترین لباسها، چاپها و اکسسوریها ابراز کنند. بنابراین در چنین سناریویی، سبک و شخصیت واقعی ما تنها در واقعیت افزوده از طریق لباسهای دیجیتالی قابل مشاهده است.
با “AR” (واقعیت افزوده)، ادراک ما را میتوان به طور مجازی با رسانههای سه بعدی غنی کرد. این به ما این امکان را میدهد که مد را مسقیما وارد قلمرو دیجیتال کنیم. اگر متاورس اجرا شود، میتواند این امکان را بدهد تا تولید لباسهای واقعی را به حداقل برسانیم و بر روی فرآیندهای کاملا پایدار و مد آهسته تمرکز کنیم.
چرا لباس دیجیتال پایدارتر است؟
اگر حتی با فرضیه اتوپیایی خود حق با ما باشد، تولید جهانی لباس میتواند به حداقل برسد. زیرا هر سبک و طراحی به صورت دیجیتالی منتقل میشود. البته این پیامد مثبتی دارد که استفاده از منابع، مواد خام، آب، انتشار CO2، فلزات سنگین، مواد شیمیایی، انرژی، پلاستیک و ضایعات میتواند به طور چشمگیری کاهش یابد. بنابراین صنعت مد میتواند کاملا متحول شود و یکی از بزرگترین آلایندهها و محرکهای بحران آبوهوا به یک اقتصاد حداقلی پایدار حرکت کند.
با این حال، کاملا واضح است که لباس دیجیتال به انرژی نیز بستگی دارد. اما انرژی مورد نیاز برای تولید آن در مقایسه با اثرات مضر مد واقعی برای محیط زیست، ردپای زیست محیطی نسبتا کمی دارد. اینکه آیا لباسهای دیجیتال واقعا میتوانند جایگزین بیشتر مدهای دنیای واقعی شوند، در واقع به عنوان حدس و گمان باقی مانده است. اما اگر متاورس بتواند به کاهش تولید لباسهای واقعی حتی تا یک پنجم کمک کند، گام بزرگی به سمت مد پایدارتر خواهد بود.
معرفی سه شاخهی اصلی تکنولوژی در طراحی مد
تکنولوژی مد زیرشاخههای گوناگونی دارد و بسته به زاویهی نگاه ما میتواند مسیرهای متفاوتی را در این صنعت پیش بگیرد. در این مقاله به معرفی مختصر زیرشاخههای آن در حوزهی طراحی بپردازیم. اما قبل از هر چیزی باید بدانیم که اصلا منظور ما از تکنولوژی مد چیست؟ هر تکنولوژیای که بتواند مسیر مد را از ابتداییترین مرحلهی آن (تولید) تا انتهاییترین (مصرف) کارآمدتر و سریعتر کند تکنولوژی مد لقب میگیرد. در واقع این سادهترین تعریفی است که میتوان برای این عبارت دو کلمهای آورد.
از طراحی تا خردهفروشی، از محصول تا ارتباطات، مد و تکنولوژی به هم پیوستهاند و تغییر از صنایع دستی به تولید صنعتی، از آنالوگ به دیجیتال شامل تمام مراحل فرآیند تولید، بهبود آنها و سریعتر و کارآمدتر کردن آنها می شود.
توجه امروز ما به تکنولوژی در بخش طراحی مد متمرکز است که سه زیرشاخهی اصلی آن عبارت است از: پوشیدنیها (wearables)، تولید دیجیتال (digital manufacturing) و منسوجات هوشمند (smart textiles).
- پوشیدنیها
پوشیدنیها محصولاتی هستند که با ایجاد یک تعامل یا ارتباط، باعث تقویت و توسعهی توانایی و عملکرد طبیعی بدن انسان و یا افزودن یک توانایی جدید میشود. این محصولات شامل لباس، کفش، اکسسوری و جواهرات میباشد. طراحی محصولات پوشیدنی با کمک تکنولوژیهای دیجیتال (Digital) و مجازی (virtual) و انواع دیگری از تکنولوژی امکانپذیر میشود. پروسهی طراحی چنین محصولاتی مستلزم مشارکت همزمان یا جداگانه متخصصانی با مهارت در چندین رشته مثل طراحی مد، علوم طبیعی، مهندسی، اقتصاد و مدیریت است.
- تولید دیجیتال
تولید دیجیتال یک رویکرد یکپارچه برای تولید است که حول یک سیستم محاسباتی با استفاده از ابزارهایی مثل تکنولوژی سه بعدی، روباتیک، هوش مصنوعی و AR متمرکز شده است. هدف این رشته برقراری امکان هر چه بیشتر تولید باز و پراکنده است که میتواند فرآیند طراحی، تولید، توزیع و خردهفروشی را به کل تغییر دهد. گسترهی کاربرد تولید دیجیتال، از سیستمهای صنعتی مقیاس بزرگ، ایدهی انقلاب چهارم صنعتی، مینی / میکرو فکتوریها گرفته تا پلتفرمهای خدمات دیجیتال و فرآیند نوآوری bottom-up، تولید بر اساس تقاضا، تولید مشارکتی و در محل (فبلبها و maker space) و سیستمهای ترمیم و بازتولید را شامل میشود.
در حوزهی مرتبط با مد؛ مهندسین این رشته با استفاده از نرمافزار مدلسازی سه بعدی ابزارها و تجهیزات لازم را برای برنامههای از پیش تعیین شدهای طراحی میکنند. دیزاینرها از این ابزارهای خلاقانه و بهروز در پروسه طراحی محصول برای ارتقای نوآوری فرآیند استفاده میکنند.
- منسوجات هوشمند
منسوجات هوشمند به حوزه وسیعی از محصولات نساجی (بافت حلقوی، تاری پودی و بیبافت) اشاره دارد که که در آن کالای طراحی و ساخته شده قابلیت ارتباط و پاسخ به محرکهای خارجی (از قبیل گرما، مواد شیمیایی، میدان مغناطیسی، الکتریسیته، مکانیکی، بیولوژیکی) را دارند.
در فرآیند طراحی، هدف دیزاینر ها طراحی اجرا و عملکرد محصول، به وسیلهی توسعه سناریوهای نوآورانه برای تجربه کاربر است. مهندسان در این رشته (مهندسان نساجی، الکترونیک، کامپیوتر) بر آزمایش و نوآوری اجرا و عملکردهای اینگونه محصولات تمرکز می کنند.
منسوجات هوشمند غالبا شامل سه جزء اصلی: حسگر، عملگر و واحد کنترل می باشند. نساجی هوشمند توانسته بطور چشمگیری تحولات جدیدی را در زمینه های مختلفی از جمله مد، نظامی، پزشکی، الکترونیک، هوافضا و سایر صنایع ایجاد نماید.