جایگاه عبا(بشت) در مد

بشت‌ها برای اولین بار در ایران دوخته شدند و سعودی‌ها زمانی با آن‌ها آشنا شدند که فروشندگان بشت برای حج عمره یا تمتع می‌آمدند

جایگاه عبا(بشت) در مد

هواداران فوتبال در سرتاسر جهان یکشنبه‌ شب تصویر قهرمانی آرژانتین در جام‌جهانی فوتبال را در حالی بر صفحه‌های تلویزیون خود دیدند که لیونل مسی، کاپیتان تیم ملی آرژانتین، در لباس سنتی اعراب خلیج فارس جام قهرمانی را بالای سر برد.

اما لباس شنل مانندی که تن لیونل مسی بود، چیست و چرا امیر قطر آن را به او هدیه داد؟

«بشت» برای اعراب کشورهای حاشیه خلیج فارس، شمال عربستان سعودی و عراق، یک لباس رسمی به شمار می‌رود که در موقعیت‌های خیلی خاص مانند جشن فارغ‌التحصیلی یا عروسی پوشیده می‌شود. البته اعضای خانواده سلطنتی معمولا هنگام شرکت در مراسم رسمی آن را به تن می‌کنند.

شیخ جاسم محمد بن ثانی، امیر قطر، در حضور جیانی اینفانتینو، رئیس فیفا، قبل از اهدای جام به کاپیتان پرافتخار تیم ملی آرژانتین، به نشانه احترام به جنگاوری مسی در طول بازی که باعث قهرمانی کشورش شد، یک دست «بشت» به او هدیه داد.

این لباس قرن‌ها انتخاب رسمی سیاستمداران، علمای مذهبی و افراد عالی‌رتبه بوده است و به‌نوعی نشانه تمایز افراد نیز محسوب می‌شود. جنس بشت معمولا از پشم است و در رنگ‌های سفید، بژ و کرم تا طیف‌های رنگی تیره‌تر مثل قهوه‌ای، خاکستری و مشکی تهیه می‌شود.

بشت در گذشته، لباس زمستانی بادیه‌نشین‌ها بوده است، اما اکنون فقط در مناسبت‌های خاص پوشیده می‌شود و مردم معتقدند هیچ پارچه‌ای مثل بشت دست‌دوز نمی‌تواند تمایز افراد را نشان دهد.

ابوسالم، خیاط سعودی اهل الاحسا می‌گوید: «بشت‌ها برای اولین بار در ایران دوخته شدند و سعودی‌ها زمانی با آن‌ها آشنا شدند که فروشندگان بشت برای حج عمره یا تمتع به اینجا می‌آمدند.»

منطقه الاحسا در استان شرقی بیش از ۲۰۰ سال است که خانه بهترین خیاطان بشت و از سال ۱۹۴۰، یکی از تولیدکنندگان پیشرو درمیان کشورهای حاشیه خلیج فارس بوده است. برخی از خانواده‌های الاحسا مهارت دوخت بشت را نسل به نسل منتقل کرده‌اند و بشت‌هایی با نام خانوادگی خود تولید می‌کنند.

برای تهیه بشت، از سه نوع گلدوزی استفاده می‌شود: طلادوزی، نقره‌دوزی و ابریشم دوزی. نخ را زری می‌گویند و وجود طلا و نقره در آن بسیار عادی است.

بسته به جنس پارچه، دوخت، رنگ و مدل، قیمت بشت‌ها از ۲۵ دلار تا بیش از پنج هزار دلار متفاوت است. گران‌ترین‌ها بشت‌ها سلطنتی‌اند که مخصوص شاهزادگان، سیاستمداران و افراد ثروتمند طراحی می‌شوند. ابوسالم می‌گوید: «این افراد معمولا برای بشت خود رنگ مشکی، عسلی، بژ و کرم را انتخاب می‌کنند. آن‌ها همیشه دست‌دوزند و در دوختشان از نخ‌های طلا یا نقره و گاهی ترکیبی از هر دو استفاده می‌شود.»

به گفته ابوسالم، زری هم دو نوع است؛ یکی نخ اصیل که نخ ابریشم یا نخ پنبه‌ای با روکش طلای خالص یا نقره است و دیگری نسخه‌ای مشابهی که نخ را با سیم مسی آبکاری‌شده با نقره‌ می‌پوشانند.

بشت‌ها در سه طرح اصلی تولید می‌شوند: دربیه، مکاسر و ترکیب. دربیه با زری‌دوزی اصیل و نقوش سنتی دست‌دوز آماده می‌شود و مدل آن مربعی و گشاد است. مکاسر که به گسبی هم معروف است، در امتداد لبه پارچه، ابریشم‌دوزی دارد. ترکیب هم به گفته ابوسالم، طرح دربیه است که با زری‌دوزی طلا روی پارچه بشت دوخته شده است.

ابوسالم توضیح می‌دهد که تا پیش از اختراع چرخ خیاطی، تمام بشت با دست دوخته می‌شد اما در حال حاضر برای دوختن آنها بیشتر از چرخ خیاطی استفاده می‌شود. او در مورد نوع خاصی از بشت به نام حساوی چنین می‌گوید: «خیاطی بشت حساوی هنری است که دقت و مهارت می‌خواهد. طلادوزی به صبر نیاز دارد و گاهی کار دست یک بشت با حضور چهار خیاط، بین ۸۰ تا ۱۲۰ ساعت طول می‌کشد.»

حساوی مخصوص الاحسا است و گران‌ترین نوع بشت است که از پشم شتر، لاما یا بز و با گلدوزی طلا روی یقه و آستین دوخته می‌شود.