شناخت الیاف و ویژگی­‌های آن­ها (قسمت دوم)

ابریشم، تحفه‌­ای گران­بها برای تمام مردم دنیا

پارچه ابریشمی از قرن­ها پیش بهترین و گران­بهاترین پارچه در دنیا بوده و هست.
به خاطر ارزش و لطافت آن همیشه خیاطانی ویژه و ماهر عهده­دار برش و دوخت آن بوده­اند.
این کالای با ارزش از ترشحات یک کرم کوچک به دست می­آید و در نهایت زیبایی عرضه می­گردد.
هر پیله دارای ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ متر نخ به وزن یک گرم است که اغلب به دلیل وجود صمغ تنها ۷۰۰ تا ۹۰۰ متر آن قابل پیچیدن و استفاده است.

نخ­های ابریشمی خیلی سبک و براق هستند و کشش آن­ها زیاد و مقاومت در برابر پارگی و چروک پذیری آن بالا است و برای انواع منسوجات مورد استفاده قرار می­گیرد.
این پارچه زیبا بعد از طی شدن مراحل گوناگون و طولانی از رشته­های تنیده شده توسط یک کرم کوچک به دست می­آید اینکه این مراحل چگونه طی می­شوند امری تخصصی است ما به عنوان مصرف کننده چیزی که لازم است بدانیم طرز شناختن الیاف ابریشم و انواع آن است که در ادامه به آن پرداخته­ایم.

چگونه پارچه ابریشم را از سایر پارچه­‌ها تشخیص دهیم!

شناخت الیاف ابریشم مانند سایر الیاف روش­های تخصصی چون میکروسکوپ و محلول شیمیایی وجود دارد ولی ساده و در دسترس­ترین روش استفاده از شعله است.
بویی که از الیاف ابریشم به مشام می­رسد به علت نداشتن گوگرد با پشم فرق دارد.
الیاف ابریشم مانند پشم در برابر شعله می­سوزد و خاکستری سیاه رنگ از خود باقی می­گذارد.

شناخت انواع پارچه­‌های ابریشمی

پونژه:

پارچه ابریشمی نازک ولطیف، سبک با بافت تافته که در سطح پارچه اثرات گره و به صورت خطوط مورب عرضی نامنظمی نخ به وجود میاد بافته می­شود.
کلمه پونژه به معنای بافته شده در خانه یک لغت چینی است. امروزه این پارچه با الیاف مصنوعی به ­گونه­ای بافته می­شود که وزن و ظاهر آن کاملا شبیه پونژه ابریشمی است.

پارچه حریر ابریشمی:

پارچه­ای محکم، لطیف و ظریف که در برابر چروک شدن نیز مقاومت زیادی دارد. معمولا از براقیت خاصی برخوردار است.
پارچه ابریشمی تجملی و گران بها است و زیبایی آن باعث شده که در بسیاری از موارد الیاف مصنوعی جایگزین ابریشم طبیعی گردد تا برای تمامی مصرف کنندگان در دسترس باشد.

ساتن:

پارچه نرم و براق با زمینه متراکم و ضخیم که از ابریشم و الیاف مصنوعی در بافت آن استفاده می­شود.
پارچه ساتن که پشت پارچه مات است برای پیراهن زنانه و آستر کت استفاده می­شود.
ساتن دوشس پارچه سنگین، تجملی و گران قیمت است که برای لباس عروس کاربرد زیادی دارد.

ابریشم وحشی:

یک نمونه از پارچه ابریشم خام است که در روستاهای شمال ایران بافته می­شود که بیشترین مصرف به عنوان چادر شب و شال است.

الیاف ساخت دست بشر

الیاف مصنوعی به دو گروه کلی دسته بندی می­شوند. گروه اول الیاف بازیافته (نیمه مصنوعی) هستند که در ساخت آن­ها از الیاف طبیعی استفاده می­شود.
گروه دوم الیاف ترکیبی است که در آن­ها فقط از مواد شیمیایی استفاده می­شود.

الیاف باز یافته با افزایش هر روزه جمعیت و نیاز رو به فزون به پارچه و منسوجات ایده جدیدی بود که مورد استقبال قرار می­گرفت.
در این ایده دانشمندان از چوب و گیاهان مختلف که در طبیعت وجود دارد و دارای مولکول‌های بلند سلولزی است، برای تهیه الیاف نساجی استفاده کردند.
در نتیجه انواع بیشماری از الیاف مصنوعی تهیه و به مقدار قابل توجهی به بازارهای دنیا عرضه شد.

ویسکوز، باز آفرینی صنعت از مواد طبیعی

برای تهیه ویسکوز از کلیه محصولات طبیعی که دارای سلولز کافی باشند مانند تفاله نیشکر، خمیر کاغذ، لینتر (الیاف کوتاه پنبه جا مانده روی تخم پنبه) و مواد گیاهی دیگر که سلولز بالایی داشته باشند در تولید الیاف ویسکوز استفاده می­شود.

الیاف ویسکوز از استحکام مطلوبی برخوردار است. پارچه­ با جنس ویسکوز جذب رطوبت بیشتری از پنبه یه عنوان الیافی طبیعی دارد.
الیاف ویسکوز در برابر حرارت کاملا مقاوم هستند و تا ۱۹۰ درجه سانتی­گراد زرد نمی­شود و مقاومت خود را حفظ می­کند.
اما همانطور که الیاف طبیعی در برابر نور خورشید حساس بودن و در بلند مدت به آن­ها آسیب وارد می­شود به این الیاف نیز که از سلولز ساخته شده است در اثر نور خورشید آسیب می­بینند.

برای تشخیص الیاف ویسکوز از شعله آتش استفاده نمایید، این الیاف در برابر آتش ذوب نمی­شود و در تماس با آتش بدون ذوب شدن با بوی ضعیفی شبیه کاغذ می­سوزد و کمی خاکستر نرم باقی می­گذارد.
از جمله ویژگی­های این الیاف نرمی و لطافت پارچه است که آن را به انتخابی برای پارچه­ پیراهنی، تریکو و پرده تبدیل کرده است.
این الیاف را اگر با پنبه و پشم ترکیب کنند برای تولید پارچه­های لباس زیر، تریکو، شلوار و ملحفه استفاده می­شود و با ترکیب الیاف ویسکوز با پلی استر پارچه­های مناسب برای رومیزی، موکت و پارچه پانسمان و کالای بهداشتی تولید می­شود.

ریون، الیافی سلولزی ولی صنعتی

کوپر آمونیومریون نوع دیگری از الیاف بازیافته سلولزی است که با حل کردن سلولز در محلول کوپر آمونیوم تهیه و به نام ابریشم مصنوعی مورد استفاده قرار می­گیرد.
ویژگی­های فیزیکی این الیاف مثل ویسکوز است و حساسیت­های مشابهی به نور و دما دارد.
پارچه­هایی که از این الیاف تهیه می­شوند شباهت زیادی به ابریشم طبیعی دارند.
این الیاف هنگام سوختن ویژگی­های پنبه را از خود نشان می­دهند حال آن که ابریشم طبیعی همین طور که در بالا مطرح شد ویژگی های دیگری دارد.

بازآفرینی الیاف بلا استفاده پنبه و چوب در صنعت نساجی

دسته دیگر از الیاف بازیافته دی­استات سلولز است که از چوب و یا لینتر پنبه برای تولید آن استفاده می­شود.
پارچه­های تولید شده از الیاف دی­استات لمس نرم، ظاهر ابریشمی، عایق خوب حرارتی و مقاوم در برابر چروک دارد.
استات با نزدیک شدن آتش نرم و شروع به ذوب شدن می­کند. در تماس با آتش در حال ذوب شدن می­سوزد و گلوله سخت ذغال مانندی از خود به جا می­گذارد.

در پارچه­های پیراهنی، آستری، روبان، کروات، پارچه تریکو و الیاف کوتاه آن برای تهیه پوست مصنوعی، پارچه حریر و اطلس تافته استفاده می­شود.
در موقع شستن پارچه و لباس­هایی از این جنس نباید از آب گرم استفاده کرد و در زمان خشک کردن نباید آویزان شود زیرا،  پارچه به راحتی تغییر شکل می­دهد. پس بهتر است آن را روی سطحی صاف پهن کنید.

تولید پارچه و منسوجات صد در صد صنعتی

اولین لیف صنعتی که دارای منشا طبیعی بود راه را برای ساخت الیاف کاملا مصنوعی باز کردند.
چون الیاف بازیافته سلولزی و پروتئینی از مواد طبیعی بوده و روز به روز تهیه آن­ها مشکل­تر و گران­تر می­شد، لذا کوشش­های مداومی به عمل آمد که بتوان الیاف مصنوعی را از راه ترکیبات شیمیایی به دست آورد

طبقه­بندی الیاف مصنوعی ترکیبی برخلاف الیاف بازیافته کار آسانی نیست زیرا، که هر روز پلیمر جدیدی کشف می­شود و لیفی به دسته مصنوعی افزوده می­شود.
از این جهت این الیاف را از روی ترکیب کلی شیمیایی طبقه­بندی می­کنیم. در این مطلب سه الیاف نایلون، پلی­استر و اکرولیک مورد بررسی قرار می­گیرد.

نایلون، الیافی پر مصرف در انواع محصولات

الیاف نایلون دارای سطح صاف و براق هستند و کشش­پذیری زیادی دارند ولی خاصیت جذب رطوبت الیاف نایلون بسیار ناچیز بوده و بهتر از سایر الیاف در آب مقاومت خود را حفظ می­کند.
اما در مقابل نور خورشید این الیاف هم تجزیه می­شوند و استحکام خود را تا حد قابل توجهی از دست می­دهند.
الیاف نایلون مقاومت زیادی در برابر سایدگی دارند. مقاومت زیاد در برابر سایش و کشش، ثبات ابعادی عالی، بازگشت چروک خود به خودی به حالت اولیه، مقاوت در مقابل پوسیدگی، نگه­داری آسان، خشک شدن سریع از ویژگی­های نساجی این الیاف  مصنوعی است.
در کارخانه­ با مخلوط کردن مقدار کمی از نایلون با الیاف پشم ،مقاومت در برابر سایش را به طور قابل ملاحظه­ای در منسوجات پشمی افزایش می­دهند.
این خاصیت بسیار خوب الیاف نایلون موجب می­شود که در صنعت برای تهیه جوراب ساق بلند، آستری، مایو  شنا، لباس ورزشی، پارچه دانتل، پارچه بارانی، مسواک و انواع برس­ها و بسیاری دیگر لوازمی که روزانه از آن­ها استفاده می­کنیم بکار ­می­رود.

برای شناخت الیاف و پارچه­ نایلون از آتش استفاده نمایید که به محض تماس به شعله همراه با ذوب می­سوزد و از آن ماده سیاه رنگ و سختی به جا می­ماند.

پلی‌­استر، الیافی بی رقیب در صنعت نساجی 

بعد از کشف پلی­استر در مدت کوتاهی تولید جهانی پلی­استر از نایلون سبقت گرفت و اکنون در حدود ۷۵ درصد مصرف الیاف مصنوعی را تشکیل می­دهد.
پلی­استر دارای چند مزیت است که این الیاف را در بازار مصرف نسبت به نایلون برتری می­دهد و آن، لمس نرم­تر و پرتر پارچه، سازگار در ترکیب با پنبه و پشم، حساسیت کمتر نسبت به رطوبت که منجر به سهولت در نگهداری و شستشو می­شود و میزان چروک پذیری نزدیک به صفر که برای بعضی مصارف صنعتی مناسب است.

الیاف پلی استر در برابر حرارت رطوبت و نور خورشید بسیار مقاوم هستند و دمایی ۲۰۰ درجه را به راحتی تحمل می­کند و انعطاف و استحکام الیاف و پارچه­ های مصنوعی از جنس پلی استر در حالت خشک و خیس یکسان می­باشد.
مقاومت مناسب این الیاف در برابر نور خورشید باعث شده به عنوان پارچه مناسب پرده انتخاب شود.

پلی­استر هنگام نزدیکی به آتش شروع به ذوب شدن می­کند و در تماس با آن همراه با ذوب می­سوزد و دود غلیظی ایجاد می­کند و ماده سیاه رنگ و سختی از خود به جا می­گذارد.

از این الیاف برای تولید منسوجات متنوعی از جمله آستری، کراوات، مخلوط با پشم به عنوان پارچه فاستونی مردانه، پارچه حریر پیراهن زنانه، لباس کار، بارانی و مخلوط با اکرلیک برای تولید تریکو و بسیاری دیگر استفاده می­شود.

الیاف اکریلیک، مناسب ترکیب با سایر الیاف

لمس لطیف و نرم این الیاف، امکان ترکیب با سایر الیاف را به تولید کنندگان منسوجات صنعتی می­دهد.
چروک ناپذیری، عایق حرارت بودن و ایجاد رنگ­های تند از جمله خواصی است که این الیاف و پارچه­های تولید شده با این الیاف دارند.
برای مثال در تولید تریکو از اکریلیک به وفور استفاده می­شود.
از این الیاف برای تولید پوست مصنوعی، لباس­های پلیسه دارد، پارچه فاستونی و بسیاری دیگر از منسوجات استفاده می­شود.