محبوبیت و تاثیر پروانه‌ها در دنیای هنر

پروانه‌ها، موجوداتی که در فرهنگ‌های بسیاری از مردمان جهان منبع الهام هستند و در باورهای سنتی، هنر، مذهب و اسطوره‌شناسی نیز از جایگاه مهمی برخوردارند. بنابریان پرداختن به تاثیر پروانه‌ها در دنیای هنر و مد و بررسی آن از منظر فرهنگی می‌تواند جالب توجه باشد.

به ندرت دیده شده که پروانه‌ها به عنوان گروهی از حشرات احساسات منفی را در نوع بشر به وجودآورند. عموما سر منشا حس و موضوعات مثبت تلقی شده و اکثر مردم به شکل موجوداتی جادویی به این حشرات رنگارنگ و زیبا نگاه می‌کنند. این موجودات الهام‌بخش در انواع مختلف خودشان وجوه اشتراک بسیاری با یکدیگر دارند.

برخی از مردم می‌پندارند که عمر پروانه‌ها بسیار کوتاه و در حد چند روز است. اما این موضوع جز در مواردی نادر از انواع نژاد پروانه‌ها صادق نیست و این موجودات حساس  از ۲۴ روز تا ۹ ماه نیز می‌توانند عمر کنند.

پروانه، نماد تغییر و تولد دوباره

پروانه‌ها به صورت نمادین نشانه تغییر در زندگی هستند. کسی نیست که از چرخه تولد و زندگی پروانه‌ها بی اطلاع باشد. این سبک از زندگی در پیله کرم ابریشم تا تولد یک موجود با بال‌های زیبا خودش می‌تواند به مثابه یک معجزه تلقی شود. یک تغییر درونی، یک باور و یا یک سفر معنوی که زندگی ما را دگرگون کند و نقطه آغاز جدیدی برای ما باشد. پس پروانه‌ها نماد روشنایی و تولد دوباره نیز هستند. همچنین به باور برخی پروانه نماد زیبایی بدون قرض و وام و تخریب دیگری نیز هست. پروانه‌ها زیبا به دنیا می‌آیند و زیبایی‌شان از آن خودشان است. برای به دست آوردن آن چیز دیگری در این دنیا از بین نرفته است. پروانه سمبل آزادی و روحیه آزاده نیز هست.

پروانه پیامبری از جهان دیگر

به باور بسیاری از فرهنگ‌ها پروانه‌ها نمادی از جهان دیگر هستند. پروانه‌ها نشانی از ارواح درگذشته به حساب می‌آیند. و این در فرهنگ‌های چین و ژاپن که به مرگ از دریچه‌ای مثبت اندیشانه و به شکل یک سفر می‌نگرند بسیار پررنگ است. حتی در غرب و اروپا نیز این دید وجود دارد و شامل احترام به این موجودات نیز می‌شود. مثلا در کشور ایرلند یا در یونان که ریشه‌های این تقدس به یونان باستان و اسطوره‌شناسی این کشور نیز بازمی‌گردد.

تاثیر پروانه‌ها در دنیای مد و طراحی لباس

این حشرات زیبا اغلب نماد رسیدن خبر خوب و شادی‌بخش نیز هستند و معمولا نوید فرارسیدن بهار و فصل گل‌ها را می‌دهند  و اصلا عجیب نیست که استفاده از طرح و شکل پروانه در پارچه‌ها و لباس‌ها و اکسسوری‌های مختلف بسیار پرطرفدار و مورد توجه است. حال در ادامه به بررسی این موضوع می‌پردازیم که چه شد که طرح و نقوش پروانه که در سال ۲۰۰۰ بسیار پرطرفدار  و باب شده بود، به‌سان برخی دیگر از ترندهای دهه ۹۰ میلادی، دوباره به ترند سال ۲۰۲۱ نیز بدل گشته‌اند.

پروانه، یکی از ترندهای سال‌های ۲۰۰۰

در سال ۲۰۰۸ بود که ماریا کری یک خالکوبی پروانه بر روی کمر خود انجام داد و بوم! بعد از آن تتو و پیرسینگ این طرح بسیار در بین جوانان پرطرفدار شد. خوب، بد یا بحث‌برانگیز حالا این ترند دوباره در عصر امروز در بین نسل زی محبوب گشته‌است.

حضور پروانه‌های الهام‌بخش در دنیای مد

ایده دگردیسی در بسیاری از کارهای الکساندر مککوئین جلب توجه می‌کند و این نگاهی که بر تغییر و تبدیل تمرکز می‌کرد در افرادی که بعد از او آمدند، یعنی سارا برتون،  نیز همچنان به چشم می‌خورد. یکی از نمونه‌های استفاده از موتیف پروانه در کارهای این طراح کالکشن بهار و تابستان ۲۰۰۸ با عنوان “بانوی آبی” La Dame Bleue  بود. طراحانی چون موسکینو، والنتینو و ژیوانشی نیز تا به حال از این نقش و طرح در کالکشن‌های خود استفاده کرده‌اند. جدای از استفاده از این نقش و طرح در مجموعه‌های این طراحان معروف کوتور؛ نمی‌توان انکار کرد که در بخش بزرگی از بازار لباس و مد این طرح بسیار بازآفرینی و یا حتی گاهی کپی می‌شود. برای اقسام خالکوبی، بدلیجات و اکسسوری‌های دیگر، همه‌پسند بودن این طرح عامل مهمی از موفقیت آن است.

کلاه‌های فیلیپ تریسی بریتانیایی با الهام از پروانه‌ها

پروانه‌های ظریف و معلقی که در کلاه‌های طراحی شده توسط فیلیپ تریسی، چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کنند. با استفاده از پرهای بوقلمون رنگ‌آمیزی شده ساخته می‌شوند. پروانه‌ها ماهیت تغییر و دگرگونی را به ذهن متبادر می‌کنند.

این معانی استعاری در دنیای مد و فشن و طراحی لباس نیز با خلاقیت‌های مختلفی شکوفا شد و مورد استقبال قرار گرفت.

پروانه در طراحی خانه مد والنتینو

«طوفان پروانه‌ها» همان چیزی است که ماریا گرازیا چیوری و پیرپائولو پیچیولی آن را مجموعه پیش از پاییز ۲۰۱۴ خودشان نامیده‌اند که این موجودات زیبا و رنگارنگ با تکنیک چاپ، گلدوزی یا  قلاب‌دوزی، روی لباس‌ها، شلوارها، کت‌ها، رویه‌های کشمیری و شنل‌ها، با بال‌های زیبایشان گوشه به گوشه نقش بسته‌اند.

ژیوانشی و کالکشن سال ۲۰۱۴

مجموعه پاییز/زمستان ۲۰۱۴ Givenchy ژیوانشی دارای طرح‌های جسورانه‌ای از پروانه‌های وحشی، شب‌پره‌ها و مارها بود. Ricardo Tisci ریکاردو تیشی، دامن‌های شفاف نقش‌داری طراحی کرده بود که بلند بودند و هنگام راه رفتن مدل‌ها مانند سایه‌ها شناور به‌نظر می‌رسیدند. لوازم جانبی و اکسسوری این مجموعه نیز شامل دستکش، کلاه خزدار و همچنین جوراب شلواری که با کفش‌های بنددار پوشیده می‌شد، بود.

خز در بسیاری از لباس‌های این مجموعه خودنمایی می‌کرد: ژاکت ها شامل شانه های خزدار بود یا در امتداد آستین‌های کت‌ها، خز برجسته و پف‌دار کار شده بود.

محبوبیت پروانه در بین سلبریتی‌ها

دوآ لیپا یکی از طرفداران پر و پا قرص این موتیف است  و به نظر می‌رسد پروانه‌ها کمد لباس این هنرمند را تصاحب کرده‌اند. او مدت کوتاهی پس از تولدش در ماه آگوست، عکسی از خود در حساب شخصی‌اش منتشر کرد که در آن یک تاپ جین مزین به پروانه از برند “یونگ ریپر”  yungreaper  به تن داشت.

این خواننده هنگام شرکت در مراسم اهدای جوایز Grammy 2021 نیز دوباره به سراغ پروانه‌ها رفته بود و لباسی تزیین شده با کریستال و طرح پروانه به تن داشت. این مورد برای همه یادآور لباسی بود که نائومی کمپبل در اواخر دهه ۹۰ از همین برند بر تن داشت، بود. همینطور مدل لباسی مشابه این، توسط کریستینا آیگولرا در مراسم جوایز “گرمی” Grammy سال ۲۰۰۰ پوشیده شده بود.

بلا حدید نیز از طرفداران پروانه‌هاست. عکس‌های اخیر او در حساب شخصی‌اش در اینستاگرام گواه این ادعاست. در یکی از عکس‌هایش، گیره‌هایی که بر روی موهای اوست به شکل پروانه و از برند “جورجیا تره‌وینو” georginatrevinojewelry  هستند.

گلسر پروانه در ترند مو و شنیون پاییز ۲۰۲۱

در حالی که اولین موج تمایل بازگشت به سادگی در تابستان امسال ظهور کرده بود. تاکید بر طبیعی بودن میکاپ و مدل مو در پاییز امسال نیز همچنان ادامه داشت. چه برای موهای صاف و چه برای موهای مجعد، جدا کردن فرق وسط و همچنین گیره‌های بزرگ مو دوباره ترند شده‌اند. مدل موی محبوبی که در دهه ۲۰۰۰ میلادی بسیار رواج داشت: رشته های کوچک مو یا چتری‌هایی که در دو طرف صورت ریخته می‌شود، امسال نیز ترند شده‌اند. با هر مدل مویی مثل دم اسبی، موهای باز و یا بافت همخوانی دارند. در عین حال زمان بازگشت دوباره پروانه‌ها نیز به ترند مو و شنیون نیز هست و گلسر و گیره‌های پروانه که به بخشی از موها زده شود یا در سراسر آن استفاده شود، محبوب گشته‌اند و به‌خصوص استفاده از این ترند در عکس‌های اینستاگرام سلبریتی‌ها بسیار خودنمایی می‌کند.

پروانه، لوگوی برند بلومارین؟

همچنین اگر به طور خاص دنبال کننده فشن‌شوها باشید، شاید به خاطر بیاورید که در نمایش مجموعه ۲۰۲۲ برند “بلومارین”، در طراحی لباس ریخت شماره ۲۱  و کمربند و اکسسوری دیگر ریخت‌ها از پروانه الهام گرفته شده بود؛ و به تازگی نیز مدیر خلاق برند بلومارین (Blumarine)، نیکولا برونانو Nicola Brognano  در مصاحبه‌ای با مجله ووگ عنوان کرده است که “پروانه در حال تبدیل شدن به نمادی نوظهور برای این برند است و اگر ورساچه مدوسا را دارد، ما نیز پروانه را داریم.”

ترندها و اینستاگرام

سوفی کاتیرای هنرمند فعال در زمینه واقعیت مجازی فیلترهای پروانه‌ای ابداع کرد که با استقبال بی‌سابقه‌ای در اینستاگرام مواجه شد و توسط کایلی جنر، هیلی بیبر و وینی هارلو نیز بازنشر شد. سوفی در مصاحبه‌ای با مجله ووگ عنوان کرده است که شیفته پروانه‌هاست و آن‌ها را به مثابه گره‌های کوچک زندگی‌بخشی می‌بیند که هرکجا باشند، زیبایی می‌بخشند. به نظر می‌رسد که آریانا گرانده، کوئین لطیفه و هری استایلز نیز با خالکوبی‌های خود که به شکل پروانه است، احتمالاً همگی همین نظر را دارند. بعلاوه، بیلی پورتر هم  در جوایز منتخب منتقدان ۲۰۲۰ گفت: «پروانه‌هایی که توسط @heyannabee  با دست نقاشی می‌شوند، به جنگ من در سال ۲۰۲۰ ادامه می‌دهند تا از بردگی مردانگی رهایی پیدا کنم و آزادانه پرواز کنم. .»

پروانه‌ها، منبع الهام هنرمندان خلاق

مخلوقات مختلف روی کره زمین مورد توجه هنرمندان بسیاری در عرصه‌های مختلف هنر از جمله نقاشی، عروسکسازی یا مجسمه‌سازی قرار می‌گیرند. اما آن دسته از خلاقیت هنری که ما در این مقاله ذکر خواهیم کرد مربوط به ذکر چند نمونه از افراد خلاقی است که با دستان خود به خلق یک اثر با الهام از حشرات و پروانه‌ها می‌پردازند. یکی از آ‌ن‌ها هنرمندی است به نام لورا هارت که با  شیشه‌ و تکنیک‌های مختلف، عشق خود به گیاهان و حیوانات را  به مجسمه‌ تبدیل می‌کند. این هنرمند برای سری مجموعه «پروانه‌ها» گونه‌ها و زیرگونه‌های کمیاب این موجودات از سرتاسر جهان را با رنگ‌های زیبا و طرح‌های متقارن بازسازی کرده است که کاملاً مشابه نمونه‌های طبیعی آن‌هاست.

هارت بدن این حشرات بی‌نظیر را با استفاده از قالب‌گیری موم و فرآیندهای ریخته‌گری در کوره ریخته‌گری می‌کند. این مجسمه‌های ظریف حدود ۱۸ سانتی متر عرض دارد. برای ساختن بال‌های این موجودات رنگارنگ در نزدیکترین حالت به واقعیت، به صورت مرحله به مرحله، از روش همجوشی شیشه استفاده می‌شود. این بخش‌ها، چه رنگی و چه مشکی؛ پنجره‌های شیشه‌ای کوچکی را تشکیل می‌دهند که نور از آن‌ها عبور می‌کند و روی محل قرارگیری آن‌ها منعکس می‌شوند. قطعات نقره استرلینگ نیز برای تکمیل بخش پاها، شاخک‌ها و خرطوم‌های این مجسمه‌های پروانه استفاده می‌شود.

تکنیک‌های نساجی و هنر دست

هنرمندی دیگری که این مخلوقات بی‌بدیل را منبع الهام خود قرار داده است، یومی اوکیتا، هنرمند ساکن ایالت کارولینای شمالی، با تکنیک‌های نساجی، مجسمه‌های زیبایی از پروانه‌ها و سایر حشرات را با پارچه‌های مختلف و تکنیک‌های گلدوزی خلق می‌کند. قطعات این مجسمه‌ها کاملاً بزرگ هستند و عرض آن‌ها تقریباً یک فوت است و تکنیک‌های هنری دیگری از جمله نقاشی، و استفاده از پرها و خز مصنوعی نیز در خلق آن‌ها به کار می‌رود.

هنرمندان دغدغه‌مند

لورا ژاکموند Laura Jacquemond  نیز یک هنرمند آمریکایی ساکن در فرانسه است که از دریچه جدیدی به خلق پروانه‌ها می‌نگرد. او معتقد است که می‌تواند خاطرات نوستالژیک کودکی را برای ما زنده کند. یک حشره پارچه‌ای که به موهای خود بچسبانیم، یا یک گردنبند پروانه‌ای که دور گردن خود ببندیم و به آن روزهای بی‌دردسر کودکی برگردیم. او که برای حفظ طبیعت کره زمین و محیط زیست آن ارزش ویژه‌ای قائل است؛ با استفاده از باقی‌مانده‌ی پارچه‌های زیبا و جذاب و نخ‌هایی با رنگ‌های چشمگیر، می‌تواند جزئیات و تقارن پروانه‌های زیبا را بازسازی کند. او خود را هنرمندی مشتاق تعمیر و ترمیم و جمع آوری بقایا و ضایعات پارچه‌ها و خیاطی با آن‌ها میداند. و به نظر می‌رسد در جلب نگاه مردم به یک پروانه که با فنون نساجی دست ساز ساخته شده موفق بوده است و توانسته در امر کاهش ضایعات پارچه‌های تزئینی پیشگام باشد.

پروانه‌های قصه‌گو، روایت یک عروسک‌ساز خلاق

میستر فینچ یک هنرمند خودآموخته است که می‌گوید: گل‌ها، حشرات و پرندگان واقعاً مرا مجذوب چرخه‌های شگفت انگیز زندگی و رفتار خارق العاده خود می‌کنند. او همچنین در توضیحی که در وبسایت خود برای کارش ارائه داده، نوشته‌است: فرهنگ بومی بریتانیا نیز سرشار از داستان‌های افسانه‌ای است. جادوگرانی در حال تغییر شکل و خرگوش‌هایی که به ماه خیره شده‌اند ممکن است در قلب داستان‌پردازی من قرار داشته باشند.  

کاری که او در حرفه عروسک‌سازی و مجسمه‌‍سازی انجام می‌دهد بخشیدن وجهه انسانی به حیوانات با کفش و لباس است. “ساختن” همیشه برای او بسیار مهم بوده است و بیشتر قطعاتی که در ساخت این عروسک‌ها از آن‌ها استفاده می‌کند، از مواد بازیافتی هستند. پرده‌های مخملی از یک هتل قدیمی، لباس عروسی نخی و پیش بند قدیمی تبدیل به پرندگان و جانورانی می شوند. به دنبال صاحبان جدید و ماجراجویی‌های خودشان می‌گردند. عروسک‌هایی که هرکدام قصه‌ای برای گفتن دارند و با ذوق و دقت به اصطلاح داروینی ساخته شده‌اند.

پیله کرم ابریشم، گذشته یک پروانه، پارچه‌ای گرانبها و تجارتی عظیم

موضوع دیگری که بی ارتباط با بحث پروانه‌ها نیست، این است که از پیله کرم ابریشم که بعدها به همین موجودات زیبایی تبدیل خواهند شد که در این مقاله از تاثیر آن‌ها بر دنیای مد و ترند سخن راندیم.

پارچه‌ای گران‌بها به اسم ابریشم به دست می‌آید تا ببینید چطور محبوبیت پارچه ابریشم که از پیله و محل ابتدایی زندگی یک پروانه به دست می‌آید؛ محبوبیت خود را از شرق تا غرب جهان گستراند.

در ادامه عکس لباس‌هایی با موتیف پروانه و الهام و الگو گرفتن از طرح و نقش آنان را از چند مجموعه مختلف و طراحان متفاوت باهم می‌بینیم. اگرچه ممکن است کل مجموعه با محوریت الهام از پروانه نبوده اما در بین آن‌ها لباس‌هایی با زیبایی خیره کننده وام گرفته شده از این موجود به چشم می‌خورد :

منابع:

www.vogue.fr

bettyjoy.blogspot.com

revedepapillon.fr