هفته مُد در لندن

سال ۱۹۸۴ به مناسبت اولین سالگرد برگزاری هفته مُد در لندن، مارگارت تاچر نخست وزیر وقت، مهمانی بزرگی به افتخار طراحان و شاغلان صنعت مد در ساختمان شماره ده داونینگ استریت برگزار کرد. وی در مصاحبه‌ای درباره دلایل برگزاری این ضیافت گفت: «وقت آن رسیده بود که دولت از صنعت مُد قدردانی کند، … این صنعت سیصد هزار نفر را استخدام کرده، حدود یک میلیارد (پوند) صادرات کالا دارد و من فکر می‌کنم ما به اندازه کافی از آنان حمایت اخلاقی نکرده‌ایم… اگر به سایر کشورها مثل فرانسه نگاه کنید می‌بینید که دولت و تمام وزرا کاملا پشت صنعت مُد هستند..»

اما امروز به نظر می‌رسد بحران برکسیت باعث شده تا سیاستمداران بریتانیایی دیگر زمانی برای حمایت از صنعت مد نداشته باشند. منتقدان هم هفته مد لندنِ اخیر را ضعیف ارزیابی کردند و بحران برکسیت را در آن بی‌تاثیر ندانستند؛ نهادهای بسیاری با تهیه آمار و ارقام نسبت به آینده‌ی صنعت مد بریتانیا هشدار دادند ، از جمله شورای مُد بریتانیا (BFC) که ماه پیش و قبل از شروع هفته مد لندن، در بیانیه‌ای نگرانی‌ خود را از روند خروج بدون توافق از اتحادیه اروپا و تاثیرات منفی آن در این صنعت ابراز کرده بود: «شورای مد بریتانیا همچنان تأکید می کند که برکسیت بدون توافق سناریویی است که باید از آن اجتناب کرد.

این واقعیت که خروج بدون توافق ممکن است اتفاق بیفتد تأثیری منفی بر صنعت ما دارد. بر اساس آمار صادرات در سال ۲۰۱۸، تخمین زده می‌شود که تغییر قوانین و پذیرش مقرراتِ سازمان تجارت جهانی (WTO) منجر به صرف هزینه‌ای بین ۸۵۰ تا ۹۰۰ میلیون پوند در صنعت مد می‌شود… بریتانیا در خلاقیت ، نوآوری و تجارت در جهان پیشرو است و ما باید این شهرت را حفظ کنیم. به عنوان صنعتی با سهمی به ارزش ۳۲ میلیارد پوند از تولید ناخالص داخلی بریتانیا و اشتغال بیش از ۸۹۰ هزار نفر در بخش‌های مختلف … ما از دولت می خواهیم: با اتحادیه اروپا توافقی کنید که رشد سالم و پایدار را تضمین می‌کند….»

شورای مد بریتانیا در این بیانیه به برخی از مشکلاتِ پیش روی صنعت مُد این کشور در صورت برکسیت بدون توافق اشاره می‌کند:

• سفرهای افراد خارجی شاغل در بریتانیا (از جمله بسیاری از طراحان ، مدل‌ها و… که در شرایط فعلی برای تمدید اقامت خود پس از برگزیت سردرگم هستند و آینده مبهمی دارند.)
• دستیابی به تعرفه آزاد برای تجارت با اتحادیه اروپا
• مرزهای آزاد تجاری
• تامین مالی صندوق توسعه منطقه‌ای پس از خروج از اتحادیه اروپا
• قوانین و مقررات مربوط به مالکیت معنوی

درباره مورد آخر، یعنی نگرانی از تضعیف قوانین مالکیت معنوی، به طور خاص با رایان اسپارزا دکترای رشته حقوق از دانشگاه میسیسیپی گفت‌وگو کردیم. او به تازگی مقاله‌ای درباره تاثیرات حقوقی برکسیت بر صنعت مد بریتانیا در ژورنال حقوقی دانشگاه کمبریج منتشر کرده است.

مشکلات پیش روی طراحان مد بریتانیا در مورد مالکیت معنوی
از او ابتدا درباره کلیات مشکلات احتمالی مالکیت معنوی پس از برکسیت سوال کردیم. آقا اسپارزا معتقد است: «وقتی صحبت از “حمایت از طراحی” در مُد و به طور کلی “حمایت از مالکیت معنوی” به میان می آید، مساله اصلی یکپارچه نبودن قوانین در میان کشورها است. لذا باید بین آنها همکاری‌های لازم صورت گیرد تا اطمینان حاصل شود که در مورد مالکیت طرح‌ها حقی نقض نشده است. حمایت از طراحی در حیطه مُد امری بسیار ضروری است زیرا مانع سرقت طرح‌های اصلی از سوی افراد و شرکت‌های مختلف و بازآفرینی مجدد آنها با نام خود و سواستفاده این اشخاص برای فروش انبوه می‌شود.»

درباره احتمال بروز مشکل برای دفاع از حق مالکیت معنوی در صورت خروج بدون توافق بریتانیا از اتحادیه اروپا افزود: «بنابراین مشکلات احتمالی که طراحان ممکن است با آن روبه‌رو شوند، عدم توانایی در دفاع صریح از طرح‌های خود در برابر نقض قوانین مالکیت معنوی است. در حال حاضر قوانین حمایت از طراحی در بریتانیا و اتحادیه اروپا تقریباً مشابه است، اما مشکل آن زمانی رخ می‌دهد که یکی از آنها قوانین حمایتی موجود را بهبود بخشد، یا در یک سناریوی کمتر محتمل، این قوانین حمایتی را در داخل قلمروهای خود تضعیف کند، این امر می تواند منجر به نقض قوانین حمایت از طراحی در بریتانیا شود. به طور کلی روند محافظت از طرح‌ها برای طراحان بریتانیایی پیچیده‌تر خواهد شد.»

آینده مبهم صنعت مد بریتانیا و مشکلات خروج از اتحادیه اروپا
آقای اسپارزا در ادامه و با اشاره به شرایط کنونی (تعلیق برکسیت) اشاره کرد :« امروز به نظر نمی‌رسد مشکلی در زمینه نقض مالکیت معنوی وجود داشته باشد اما این بدان معنی نیست که در آینده هم مساله‌ای وجود نخواهد داشت. این موضوع باعث سردرگمی افراد در پیروی از قانون مالکیت معنوی شده است. در حال حاضر به نظر می‌رسد که قوانین حمایتی در اتحادیه اروپا و بریتانیا برقرار است اما در صورت خروج بدون توافق بین این دو، این شرایط می تواند تغییر کند. نگرانی من، علاوه بر از بین رفتن یکپارچگی قوانین، آسیب دیدن روابط اتحادیه اروپا و بریتانیا نیز است. این موارد دو موضوع اصلی هستند که برای به دست آوردن قوانین یکپارچه در حمایت از طرح‌ها در سراسر جهان بسیار حیاتی است.»

آقای اسپارزا در پاسخ به اینکه آیا برندها توانایی هماهنگی با شرایط پس از برکسیت را دارند توضیح داد: «پاسخ به این مسئله دشوار است؛ زیرا حتی اگر شرکت‌ها و طراحان موفق به ثبتِ نام تجاری هم در اتحادیه اروپا و هم در بریتانیا شوند، هنوز هم در مورد چگونگی عملکرد آن اطمینانی وجود ندارد. به خصوص از آنجا که چشم‌انداز توافق بین این دو برای خروج بسیار دشوار به نظر می‌رسد. مشکل قابل توجهی که من نگران آن هستم این است که شما اکنون با دو طرفی روبرو هستید که هیچ وظیفه ای در همکاری با یکدیگر برای خود قائل نیستند تا موارد نقض حقوق این‌چنینی را برطرف کنند و در نهایت من فکر می‌کنم طراحان در آینده در تنظیم با آن مشکل خواهند داشت.»

برای شرح بهتر مساله آقای اسپارزا به یک مورد واقعی نقض قوانین مالکیت معنوی در صنعت مد اشاره کرد : « شرکت Forever 21 برای سال‌ها یکی از بزرگترین ناقضان قوانین حق مالکیت معنوی در صنعت مد بوده است. از سال۲۰۱۱ تا کنون بیش از پنجاه مورد شکایت با اتهام «سرقت طرح» علیه Forever 21 مطرح شده است .این اتهامات از سوی برند‌های بزرگی مانند آنا سوئی و دایان فون فورستنبرگ و نام های کوچکتر عنوان شده، ماجرا از این قرار بوده : زمانی که طراحان مجموعه‌های خود را در هفته‌های مُد به نمایش می‌گذاشتند، Forever 21 تصاویر این مجموعه‌ها را به کارخانه‌های خود در چین ارسال می کرد تا آن‌ها را با برچسب خود شرکت بازتولید کند. طرح‌هایی که به طور معمول ماه‌ها طول می‌کشید تا توسط طراحان اصلی اجرا شوند تنها در طول یک یا دو هفته در قفسه‌های فروشگاه‌های Forever 21 تکثیر می‌شدند.

برنامه وسنت کاری این شرکت بر این ایده استوار بود که به جای خرید مجوز حق استفاده از طرح‌های اصلی، به شکایت‌های احتمالی رسیدگی کند و به برخی طراحان غرامت بپردازد؛ به این دلیل که خرید مجوز طرح‌ها پرهزینه هستند و هم اینکه میزان غرامت برای جبران خسارت به طراح اصلی معمولا توافقی و محرمانه است.»

این کارشناس حقوقی افزود: «به دلیل عدم وجود صراحت قانونی، سایر نهادها به طور بالقوه می‌توانند از مشابه این روش که من نام “اثر 21 Forever ” را بر آن نهاده‌ام سوءاستفاده کنند. این عدم صراحت باعث می‌شود در حالی که طراحان و سیستم حقوقی در تلاشند تا پاسخی برای چگونگی حفظ حقوق خود در مورد مالکیت طرح‌ها بیابند، متخلفان با سوءاستفاده از ابهام قانونی و به راحتی، طرح‌های اصلی را به سرقت ببرند. به همین ترتیب اگر توافقی بین اتحادیه اروپا و بریتانیا حاصل نشود، یک خلأ در حمایت‌های قانونی ایجاد خواهد شد. چنین خلاء قانونی، از نظر تئوریک می‌تواند به اشخاص اجازه دهد تا با روشی مشابه “Forever 21” حقوق و مالکیت معنوی طراحان بریتانیایی را نقض کنند.»

اعتراض کنشگران محیط زیست و حامیان حقوق حیوانات همزمان با هفته مد لندن
۹ عضو گروه «مردم برای رفتار اخلاقی با حیوانات» سطل‌های حاوی مواد آلاینده سیاه را روی سر خود خالی کردند تا خطرات زباله‌های مرتبط با صنعت چرم را برجسته کنند.

آن‌ها این کار را همزمان با هفته مد لندن انجام دادند و از مارک‌های معروف خواستند که استفاده از چرم را در تولیدات خود کاهش دهند.

فعالان محیط زیست و فعالان حقوق حیوانات از معترضان همیشگی مارک‌های معروف و هفته‌های مد هستند. کنشگران زیست محیطی معتقد به آلاینده بودن صنعت مد هستند.

فعالان حقوق حیوانات نیز بارها با برگزاری تجمع‌های مختلف همزمان با هفته‌های مد در شهرهای مختلف جهان خواهان ممنوعیت نمایش و فروش پوشش‌هایی هستند که در آن‌ها از پوست حیوانات استفاده می‌شود.