امروزه در دنیایی که مد به سرعت عوض می‌شود و در شرایطی که فروشگاه‌های بزرگ، مجموعه‌های خود را نه فصلی بلکه هفتگی عوض می‌کنند، امکان دارد که خرید کردن بیش از پیش اعتیاد‌آور شود.

امروزه در دنیایی که مد به سرعت عوض می‌شود و در شرایطی که فروشگاه‌های بزرگ، مجموعه‌های خود را نه فصلی بلکه هفتگی عوض می‌کنند، امکان دارد که خرید کردن بیش از پیش اعتیاد‌آور شود.

امروزه در دنیایی که مد به سرعت عوض می‌شود و در شرایطی که فروشگاه‌های بزرگ، مجموعه‌های خود را نه فصلی بلکه هفتگی عوض می‌کنند، امکان دارد که خرید کردن بیش از پیش اعتیاد‌آور شود.

مردم معمولاً بیش از آنچه نیاز دارند لباس می‌خرند، فقط برای آنکه با آخرین مد همراه باشند و استیسی هم که عاشق این است که ببیند فروشگاه‌های محبوبش چه لباس‌های تازه‌ای آورده‌اند، یکی از همین افراد است.

لوسی سیگل،‌روزنامه‌نگار حوزه محیط‌‌‌ زیست توضیح می‌دهد:” تغییرات شتابناک دنیای مد ما را وسوسه می‌کند تا بیش از نیازمان لباس بخریم، این سیستم‌های تولیدی هستند که حجم بالایی از لباس را به بازار می‌فرستند”.

هر چه بیشتر فروشگاه‌ها، نمونه‌هایی مشابه آنچه در نمایش‌های مد ارائه می‌شود را با قیمتی ارزان به ما عرضه کنند، بیشتر ترغیب می‌شویم تا خودمان را با ظاهر و البته لباس‌‌های مدل‌ها، هماهنگ کنیم.

بزرگ‌ترین مشکل این ماجرا صدمه و آسیبی است که به محیط‌ زیست وارد می‌شود، چنان‌که استیسی در مستند جدید خود، “راز‌های کثیف دنیای مد”، در مورد آن تحقیق کرده است.‌در این فیلم او به تأثیر تکان‌دهنده اشتهای سیری‌ناپذیر ما به پوشاک ارزان در سراسر جهان می‌پردازد.

اخیراً مطرح شده است که صنعت مد و پوشاک یکی از پنج صنعت بسیار آلوده‌کننده در سراسر جهان است و در ردیف صنعت نفت قرار می‌گیرد.

استیسی می‌گوید: “به نظر من سر‌سام‌آور است”.

لوسی توضیح می‌دهد: “در سراسر جهان ما سالانه بیش از ۱۰۰ میلیارد لباس نو از الیاف و پارچه‌های نو تولید می‌کنیم و کره زمین گنجایش چنین حجمی را ندارد. ”

پنبه یا نخ که بیشترین الیاف مورد مصرف در تولید پوشاک در اروپا و ۴۳‌درصد از کل پوشاک به فروش رفته است، ممکن است به اندازه زغال‌سنگ و نفت، آلوده‌کننده محیط زیست به نظر نیاید اما جریان تولید که شامل استفاده از آفت‌کش‌ها و کود‌های شیمیایی در مزارع پنبه و رنگ‌های سمی در فرآیند تولید و مقدار بسیار زیاد منابع طبیعی مثل آب که استفاده می‌شود، باعث صدمات قابل‌توجهی خواهد شد.

در آزمایشی که در این فیلم مستند نشان داده می‌شود، استیسی به ما می‌گوید که برای کاشت پنبه مورد نیاز در تولید یک شلوار جین، بیش از ۱۵۰۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود. او می‌گوید:” من هیچوقت تصور نمی‌کردم که تولید پوشاک ممکن است ربطی با آلودگی محیط ‌زیست داشته باشد”.

نکته مهم دیگری که در صنعت تولید پوشاک ارزان باید در نظر بگیریم، مقدار زیاد مواد شیمیایی مازاد است که در فرآیند تولید دور ریخته می‌شود.

استیسی در سفرش به قزاقستان، کشوری که به خاطر تولید پنبه تحت تاثیر قرار گرفته است، دریافت که تا چه حد مد و صنعت پوشاک ممکن است به محیط زیست آسیب برساند.

در سال‌ ۱۹۶۰، دریاچه آرال که در این کشور قرار دارد حدود ۶۸۰۰۰ کیلومتر مربع از خاک این کشور را در بر می‌گرفت، این دریاچه یکی از بزرگ‌ترین دریاچه‌های جهان بود و پر از ماهی، حیات‌وحش و جاذبه‌ای کم‌نظیر برای گردشگران بود اما از سال ۱۹۶۰ تا‌کنون، به دلیل کشت پنبه، این دریاچه روز‌به‌روز کوچک‌تر شده است.

در این سفر، استیسی با ماشین از جاده‌هایی که روزی بستر دریاچه بودند و حالا فقط خاک آن مانده بود، عبور کرد.

آبی در دریاچه نمانده بود و همه‌جا مثل صحرا خشک بود. چون مسیر آمودریا، یکی از رود‌هایی که به این دریاچه می‌ریخت را به سوی مزارع تولید پنبه کج کرده بودند و همه آب رود را پیش از آنکه بتواند به دریاچه برسد، مصرف می‌کردند.

استیسی در حالی که بر زمینی که زمانی بستر دریاچه آرال بوده و اکنون خشک شده است و شتر‌ها در آن می‌چرند، ایستاده است، می‌گوید: “شما نمی‌توانید عظمت فاجعه را دریابید مگر آنکه آن وضعیت را از نزدیک ببینید.‌من حس می‌کنم که به‌ خوبی می‌دانم پلاستیک چه بر سر زمین می‌آورد ما هر روز در این مورد حرف می‌زنیم اما آیا می‌دانستم که پنبه می‌تواند چه بلایی بر سر زمین بیاورد؟ البته که نمی‌دانستم. اصلاً فکرش را هم نمی‌کردم”.

اندونزی یکی از بزرگ‌ترین قطب‌های تولید پوشاک در جهان است. بر کناره رودخانه سیتاروم بیش از ۴۰۰ کارخانه قرار دارد و فعالان محیط ‌زیست می‌گویند بسیاری از آنها هر روزه مواد زائد سمی کارخانه را در آبراهه‌های منطقه می‌ریزند.

دکتر سوناردی، سم‌شناس‌زیست‌محیطی،‌آب این رود‌خانه را آزمایش کرده است و دریافته است که میزان مواد سمی مثل جیوه، کادمیوم، سرب و ارسنیک موجود در آب‌های محلی که اهالی از آن برای حمام و شستن لباس استفاده می‌کنند، بسیار بالاست.

آلودگی آب رودخانه در اندونزی

استیسی به تأثیر مخرب تولید‌کننده‌های بزرگ پوشاک دیگر در جهان اشاره می‌کند و می‌گوید:”از دید من، این یک فاجعه کامل است و باید به خاطر داشت که اندونزی حتی یکی از پنج (کشورتولید‌کننده پوشاک) در سطح جهان نیست. من از تصورش هم وحشت می‌کنم. دشوار است که باور کنم لباس‌هایی که می‌پوشم می‌تواند اینقدر به محیط زیست آسیب بزند. حالا خوب می‌دانم که تا چه حد صنعت می‌تواند تهدیدی برای سیاره زمین باشد”.

طرفداران محیط زیست تلاش کردند تا با نمایندگان مارک‌های مشهوری مثل زارا، ایسوس، مارکز‌اند‌ اسپنسر، مونسون، نکست و ریور‌آیلند تماس برقرار کند اما همه آنها ازتماس و گفتگو سر‌ باز زدند.بعضی از مارک‌های پوشاک و مد هم در تلاش هستند تا این مشکل را حل کنند.

پاول دلینگر، مدیر نوآوری محصول جهانی جین‌های لیوایز، به استیسی گفت:”ما تلاش می‌کنیم میزان مصرف آب را در تولید پنبه مصرفی خود کاهش دهیم. ما بر راهکار استفاده از پارچه‌های کهنه و حل کردن شیمیایی آنها و تبدیل‌شان به الیاف جدید که همانند پنبه باشند، کار می‌کنیم. فرآیندی که امیدواریم هیچ اثر منفی بر منابع آب نداشته باشد”.

اما تا دگرگونی اساسی هنوز راه درازی مانده است. دلینگر می‌گوید:”این صنعت عظیمی است و چنان گستردگی یافته است که تغییر مؤثر در آن تقریباً غیر‌ممکن است. بخصوص وقتی ذائقه بازار تمایلی به دگرگونی نداشته باشد، اما باید راه‌حل قانونی و سامان‌‌دهنده‌ای باشد”. به عبارت دیگر، مارک‌های پوشاک بیشتری باید در راه تولید محصولات سازگار با محیط زیست وارد عمل شوند اما نقش دولت هم در این میان به‌جای خود محفوظ است.

به بریتانیا باز‌می‌گردیم، مایکل گوو، وزیر محیط زیست، غذا و امورروستایی به بی‌بی‌سی گفت که او از”هر ایده و نظری که اثر آلاینده‌ها و پس‌ماند‌ها را بر اقیانوس‌ها و محیط‌ زیست کاهش دهد، استقبال می‌کند”.

او هم‌چنین افزود: “ما اکنون موفق به کاهش زباله‌های کیسه‌های پلاستیکی و ریز‌دانه‌ها شده‌ایم، مقدار پوشاکی که دور ریخته می‌شود رو به کاهش است و ما از پژوهش‌هایی برای یافتن راه‌های جدید مقابله با میکرو‌پلاستیک‌ها پشتیبانی می‌کنیم، اما هنوز کارهای بسیاری مانده است”.

در سال‌های اخیر پلاستیک یکی از ملاحظات مهم شده است اما فعالان محیط‌زیست نگرانند که آلوده‌کننده‌های دیگر محیط زیست مانند صنعت پوشاک در این میان نادیده گرفته شوند. در ماه ژوئن امسال اعضای پارلمان بریتانیا تحقیقی برای بررسی اثر تغییر سریع مد بر محیط زیست به راه انداختند، اما هنوز یافته‌ها و نتایج این تحقیق منتشر نشده است.

نوآمی اسمارت امیدوار است که بتواند هوادارانش را به استفاده کمتر مد سریع تشویق کند.نوآمی اسمارت امیدوار است که بتواند هوادارانش را به استفاده کمتر مد سریع تشویق کند،بنا به نظر نوآمی اسمارت، یکی از تأثیر‌گذاران عرصه مد، این است که نگرش افراد را در مورد خرید مد سریع دگرگون کرد. او هم پس از گفتگو با استیسی از تأثیر مخرب و هولناک مد و پوشاک بر محیط زیست حیرت کرد. حال او امیدوار است که بتواند هوادارانش را به استفاده کمتر مد سریع تشویق کند.

او گفت:” به جای اینکه مستقیم به سراغ فروشندگان بروم، من با مخاطبانم وارد گفتگو شدم. به عنوان مصرف‌کننده، باید نگرش‌مان را تغییر دهیم. حسن کاری که می‌توانم انجام دهم این است که می‌توانم مخاطبانم را با خود به سفر (کشف زیست‌محیطی مد) ببرم. می‌توانم به آنها بگویم که می‌شود لباسی را بیش از یک بار پوشید و هم‌چنین می‌توان لباس‌ها را با دوستان معاوضه کرد و از این مهم‌تر اینکه بیایید در این زمینه با هم حرف بزنیم؛ ما چه کاری می‌توانیم بکنیم تا نسبت به محیط اطراف‌مان هشیار‌تر و مسئول‌تر باشیم؟”

استیسی می‌گوید:” از طرف خودم اگر بگویم دیگر لباس نمی‌خرم کاملاً دروغ گفته‌ام، اما حالا خوب می‌دانم که به عنوان مصرف‌کننده چه نقش تعیین‌کننده‌ای در این ماجرا دارم”.

“پولی که ما برای خرید لباس می‌پردازیم  قیمت  واقعی آن نیست، قیمت واقعی آن میلیون‌ها گالن آب پاکیزه است که برای تهیه پارچه به کار رفته است یا میلیون‌ها گالن آب شیرین است که با مواد شیمیایی برای رنگ کردن پارچه آلوده شده است”.

” این موقعیتی است که لازم است به آن توجه شود و خیلی سریع هم توجه شود. باید همین حالا به ضرورت و فوریت آن آگاه شویم چون صادقانه بگویم، زمان زیادی نداریم”.