سوپرمدل‌های دهه‌ 90: حضور و نفوذ بی‌پایان این مدل‌ها در صنعتی که تا این اندازه به سن حساس است، به چه معناست؟

همه چیز از کاور سپتامبر ووگ آغاز شد!

ماه پیش روی کاور مهم‌ترین نسخه‌ی سال مجله‌ی ووگ، فوتوشاتی با حضور چهار تن از مشهورترین سوپرمدل‌های دهه‌ی 90 دیدیم و در نمایش‌های چهار هفته‌ی مد سپتامبر هم، بارها این مدل‌ها بر روی کت‌واک‌ها دیده شدند!
کاور مشترک ووگ آمریکا و بریتانیا نشان‌دهنده‌ی تلاشی جهانی برای تثبیت نقش آنا وینتور به عنوان مدیر و سردبیر جهانی Vogue و همچنین نشانه‌ای از اهمیت زمان است؛ اما دلیل نفوذ بی‌پایان این زنان در صنعت مد چیست؟

دهه‌ نود میلادی: زنده بودن یک نوستالژی

نوستالژی حسی است که مدام ما را به عقب می‌کشاند. بازگشت به گذشته نشان‌دهنده‌ی تمایل به تجربه‌ی دوباره‌ی احساسات مثبت است و برای مردم، دهه‌ی 90 واقعا نماینده‌ی دوران ساده‌ترِ قبل از اینترنت و رشد سریع اقتصادی است که میل بیشتر به زرق و برق و پیروی از مد را رقم زد.
همچنین رشد صنعت سرگرمی و موسیقی و محبوبیت سریال‌هایی مانند friends و sex and the city و سبک‌های موسیقی راک و گرانج که تا امروز همچنان محبوب هستند، باعث ماندگاری و تأثیر بیشتر ترندهای مد این دهه است.

از طرفی مد، ماهیتی چرخه‌ای دارد و ترندهای محبوب، هر ۲۰ سال دوباره بازمی‌گردند. در این راستا، ترندهای دهه‌ی 90 در اواخر سال 2016، کم‌کم به منبع الهام طراحان تبدیل شدند. طراحانی مانند Alexander Wang و Jacquemus برای مجموعه‌ی پاییز، از میراث هلموت لانگ و تیری موگلر الهام گرفتند؛ اما تا این‌جا فقط نشانه‌هایی از بازگشت و الهام از گذشته دیده می‌شد.
در سال 2018، نوستالژی، مهم‌ترین ترند مد بود. ورساچه که در آن زمان یکی از پنج برند پرطرفدار مد بود، با الهام گرفتن از لوک‌های کلاسیک دهه‌ی 90 خود، رسما این روند را آغاز کرد.

دهه‌ی 90 برخلاف 80 که به عنوان دهه‌ی طراحان شناخته می‌شد، زمانی بود که تمام خانه‌های مد بزرگ به مراکز تجاری تبدیل شدند و مد بیشتر از قبل به سمت تبلیغاتی شدن حرکت کرد. مجموعه‌ی این عوامل، اهمیت مد دهه‌ی 90 را ثابت می‌کند.

ترندهای مد دهه‌ نود

مد در دهه 1990 با موجی از لوک‌های مینیمالیستی، از موهای حجیم و اپل‌های بزرگ دهه‌ی 80 جدا شد. لباس‌های غیررسمی و کژوال، روند مد دهه‌ی ۱۹۹۰ را شکل دادند. مد این دهه چند سبک اصلی را شامل می‌شد:

استایل شیک و کژوال

سبک غیررسمی یونیسکس، با شلوارهای جین و کوتاه، لباس‌های ورزشی، پیراهن‌های گشاد و تیشرت‌های کراپ معنا پیدا کرد. استایل پرنسس دایانا با شلوارک دوچرخه‌سواری، ژاکت اورسایز و کفش ورزشی سفید، به نمادی از لباس‌های غیررسمی آن دهه تبدیل شد.

استایل هیپ‌هاپ

در اروپا و آمریکای شمالی، مد هیپ‌هاپ با کلاه‌های بیسبال، شلوار جین گشاد، کت‌های bomber و گرمکن‌های ورزشی در میان جوانان رایج شد.
موسیقی هیپ‌هاپ، بستری را برای طراحان مد و هنرمندان موسیقی فراهم کرد تا بتوانند خرده‌فرهنگی تأثیرگذار بسازند.

تغییر ماهیت لباس خواب

پارچه‌هایی با درخشندگی بالا، مانند ساتن و ابریشم در این دهه بسیار برجسته شدند. پیراهن‌های ساتن و لباس‌هایی با مضمون جنسی که تا قبل از این فقط به عنوان لباس خواب کاربرد داشتند، حالا در خیابان و روی فرش قرمز پوشیده می‌شدند. این سبک باعث شد تا زنان جسارت ابراز خود را پیدا کنند و در نتیجه، دید جوامع به بدن زنان تغییر کرد. در کل به نظر می‌رسد که مد دهه‌ی نود به زنان جرئت داد تا به شیوه‌ی دلخواه خود در جامعه حضور پیدا کنند.

استایل بیزینس

در اروپا، کت‌وشلوارهای سه و چهار دکمه به رنگ خاکستری یا سرمه‌ای، همراه با ژاکت‌های چرمی، جایگزین کت‌وشلوارها و پاورسوت‌های دهه‌ی 1980 شدند.
در آمریکا هم بسیاری از مردان شروع به پوشیدن لباس‌های غیررسمی تجاری کردند؛ روندی که توسط بیل گیتس از مایکروسافت آغاز شد و انقلابی در لباس‌های رسمی به وجود آورد.

کاوری که دنیای مد را تغییر داد!

دلیل تأثیرگذاری و ماندگاری مد در دهه‌ی 90 فقط ترندها و شرایط اقتصادی این دهه نبود. اصطلاح “سوپرمدل” در دهه‌ی 1980 رایج شد؛ زمانی که مدل‌ها به عنوان افراد مستقل مشهور شدند. در دهه‌ی 1990، سوپرمدل‌ها مجری برنامه‌های تلویزیونی بودند و در موزیک ویدیوها ظاهر می‌شدند.
عکاسی مد دهه‌ی 80 کلاسیک و سرد بود. عکس‌ها اهداف تبلیغاتی داشتند و مدل‌ها فقط وظیفه‌ی نمایش لباس را بر عهده داشتند؛ اما عکاسان در دهه‌ی 90 ترجیح می‌دادند از مدل‌ها به سبک طبیعی‌تر عکاسی کنند و آن‌ها را برده‌ی سیستم مد ندانند.
در ژانویه‌ی 1990، ووگ بریتانیا فوتوشاتی از پنج مدل را با عنوان “بعد چه می‌شود؟ ” روی کاور خود قرار داد. این مدل‌ها Naomi Campbell، Linda Evangelista، Christy Turlington، Tatjana Patitz و Cindy Crawfordبودند. این کاور، دنیای مد را برای همیشه تغییر داد.

در ادامه‌ی این روند، جورج مایکل موزیک ویدیویی با حضور این مدل‌ها فیلم‌برداری کرد. بسیاری از افراد، هم‌زمانی این دو اتفاق را آغاز شهرت این سوپرمدل‌ها می‌دانند. این دختران با لقب “big five” شناخته می‌شدند و شهرت و قدرت اجتماعی آن‌ها از بسیاری از ستاره‌های سینما پیشی گرفت. در اواخر دهه نیز ظهور KATE MOSS، دنیای مد را تغییر داد و Big Five را به Big Six تبدیل کرد.

این مدل‌ها هم‌راستا با جنبش‌های حقوق زنان در این دهه، ثابت کردند که زنان مدرن می‌توانند خود را به روش‌های مختلف ابراز کنند. سوپرمدل‌های دهه‌ی 90 مفهوم زیبایی را دوباره تعریف کردند؛ گروهی که نام و چهره‌ی آن‌ها مترادف با زیبایی، ظرافت و استایل شد. از کت‌واک‌های پاریس تا صفحات مجلات مد روز، این زنان افسانه‌ای، صنعت مدلینگ را متحول کردند؛ اما دلیل تأثیرگذاری این زنان چه بود و هر کدام به چه دلایلی مورد توجه قرار گرفتند؟
نائومی کمپبل زمانی پا به عرصه‌ی مدلینگ گذاشت که صنعت مد از نژادپرستی رنج می‌برد. حضور او به عنوان اولین مدل زن سیاه‌پوست بر روی کاور مجله‌های تایم و ووگ فرانسه، اتفاقی مهم برای این صنعت بود و راه را برای ورود دختران رنگین‌پوست به مد هموار کرد.

کیت ماس با چهره‌ای که “شیک هروئینی” نامیده شد، دنیای مد را مجذوب خود کرد. پوست رنگ‌پریده، سیاهی زیر چشم و بدن لاغر و استخوانی کیت تبدیل به امضای او شدند و همکاری‌اش با کالوین کلین، او را به نماد مد سایز صفر تبدیل کرد. البته این ظاهر و اندام بعدها مورد انتقاد قرار گرفت و ناسالم شناخته شد.

کریستی تورلینگتون علاوه بر تأثیرگذاری در صنعت مدلینگ، تلاش‌های خود را روی پروژه‌ی “”Every Mother Counts متمرکز کرد؛ سازمانی که تلاش می‌کند تا روند بارداری و زایمان را برای مادران در سراسر جهان ایمن کند.

سیندی کرافورد هنوز هم گاهی به کت‎واک‎ها بازمی‌گردد؛ اما تأثیر او در این صنعت و زنده بودن میراث مدلینگ دهه‌ی 90 اکنون بیشتر از طریق دخترش کایا گربر نمایان است.

با مرور فعالیت سوپرمدل‎ها به این نتیجه می‎رسیم که این زنان با تابوشکنی در بستر اتفاقات اجتماعی دهه‎ی 90 میراث ارزشمندی برجای گذاشتند و برای همیشه برای ما الهام‌بخش خواهند بود. با گذشت نزدیک به سه دهه، تأثیر این مدل‌ها بر مد و زیبایی هنوز هم قابل لمس است.

حضور مدل‎های دهه‎ی نود در کمپین‎ها

سوپرمدل‌های دهه‎ی 90 در سال‎های اخیر بار دیگر مورد توجه برندها و کمپین‌های مد قرار گرفتند.
ظهور مجدد مدل‌های دهه‌ی 90، نشانه‌ای از یک تغییر گسترده‌تر است؛ زیرا مد این دهه، حال و هوایی سرکش داشت و بسیاری از کلیشه‌های جنسیتی را زیر پا گذاشت. حس سرکشی و طغیانی که جهان پس از گذراندن دو سال در خانه و دوران پاندمی، به آن نیاز دارد.
مدل‌های افسانه‌ای از جمله کیت ماس، نائومی کمپبل و شالوم هارلو در اکثر کمپین‌های تبلیغاتی و کت‌واک‌ها، در کنار مدل‌های این دهه مانند جیجی حدید حضور دارند و حتی تعدادی از آن‌ها مانند کیت ماس، برند خود را راه‌اندازی کرده‌اند. این ممکن است نشان‌دهنده‌ی تمایل بازاریابان به استفاده از استراتژی‌های اثبات شده برای تأثیرگذاری بر مصرف‌کنندگان باشد. همچنین ممکن است آن‌ها توانایی ریسک و اجرای استراتژی‌های جدید را نداشته باشند.
نمونه‌ی بارز این موضوع، کمپین تبلیغاتی Skims Fits Everybody متعلق به برند کیم کارداشیان بود. این کمپین برای اولین بار چند نسل از مدل‌ها و فرشتگان ویکتوریا سیکرت را دور هم جمع کرد. کیم کارداشیان با هدف نمایش قدرت، انرژی و جذابیت همیشگی مدل‌ها و بهره بردن از محبوبیت آن‌ها برای تبلیغ برند تازه تأسیس خود دست به این کار زد.

حرف آخر: چرا سوپرمدل‌های دهه‌ی 90 جایگزین نشدند؟

دهه‌ی نود میلادی آخرین بازه از زندگی بدون حضور اینترنت بود. با شروع قرن 21، عصر جدیدی آغاز شد که هم‌زمانی‌اش با ورود اینترنت و همه‌گیر شدن اپلیکیشن‌هایی مانند تیک‌تاک باعث ظهور اینفلوئنسرها شد.
تأثیرگذاری این شبکه‌های مجازی باعث شد که هر فردی که یک صفحه در تیک‌تاک یا اینستاگرام دارد، در جایگاه یک مدل قرار بگیرد. طبیعتا در چنین فضایی تأثیرگذاری مدل‌ها در یک قلمروی جداگانه ممکن نیست.
بنابراین برندها و مجله‌ها هنوز برای کمپین‌ها و کت‌واک‌های خود از حضور سوپرمدل‌های دهه‌ی 90 بهره می‌برند تا بیشترین تأثیر را بر مخاطب گذاشته و حس نوستالژی را تقویت کنند.