مدرسه مد فرانسه، مرکزی برای پرورش خلاقیت‌ها در طراحی

انستیتو مُد فرانسه موسسۀ کارآموزی تکمیلی برای مُد، کالاهای لوکس و طراحی و یک مرکز کارشناسی برای صنایع نساجی است که در پایان سال گذشته بنای کنونی آن در کنار رودخانۀ سِن در پاریس افتتاح شد

مدرسه مد فرانسه، مرکزی برای پرورش خلاقیت‌ها در طراحی

مدرسه مد فرانسه فرانسه (ای.اف.ام) یک انستیتو مُد آموزش عالی، یک موسسۀ کارآموزی تکمیلی برای مُد، کالاهای لوکس و طراحی و یک مرکز کارشناسی برای صنایع نساجی است که در پایان سال گذشته بنای کنونی آن در کنار رودخانۀ سِن در پاریس افتتاح شد.

مدرسه مد فرانسه در سال ۲۰۱۷ از سوی وبگاه (بیزینس او فَشِن ـ بی.او.اف)که مرجع پُراعتباری در حوزۀ مُد محسوب می‌شود، رتبۀ اول برنامه‌های کارشناسی ارشد در «مدیریت مُد» و رتبۀ دوم برنامه‌های کارشناسی ارشد در «طراحی مُد» را بدست آورد. به دیدن این مدرسه می‌رویم و با مسئولان آن دیدار و گفتگو می‌کنیم.

بنای مدرسه مد فرانسه با ستون‌های قدیمی خود، توجهم را جلب کرد. آن‌طور که اگزاویه روماته، مدیر مدرسه، بعدتر در گفت‌وگوهایمان توضیح داد، این ساختمان‌ها در ابتدا انبارهای بندر پاریس بودند و به همین دلیل است که همه‌جا ستون‌های بتنی مشاهده می‌شود. در سال ۲۰۰۷ مسابقۀ معماری‌ای برای اضافه کردن سازه‌هایی به ساختمان مدرسه مد فرانسه برگزار شد که شرکتی به نام جیکوب و مک‌فارلن در این مسابقه برنده شد.

در واقع معمار ساختمان مدرسه مد فرانسه دومنیک جیکوب است. او این انبارها را در سال ۲۰۱۸ به ساختمان تبدیل کرد. با شروع کار در سال ٢٠١٩ تصمیم گرفته شد که فضای داخلی به مدرسه تبدیل شود. کار بازسازی بنا دو سال طول کشید و در سپتامبر ۲۰۲۱ به پایان رسید. در سپتامبر آینده قرار است هزار متر دیگر به فضای آموزشی این ساختمان اضافه شود.

گرچه در حال حاضر حدود ۱۲۰۰ دانش‌آموز در این مدرسه در حال تحصیل هستند، این روزها به‌سبب همه‌گیری کرونا، کلاس‌ها خلوت‌ترند.

در بازدید از مدرسه به کتابخانه رسیدیم که فضای دنج و زیبا با چشم‌انداز فوق‌العاده‌ای به رود سن دارد. کتابخانۀ مدرسۀ مد “ای‌اف‌ام” یکی از مجهزترین کتابخانه‌های تخصصی مد است و کتاب‌هایی منحصربه‌فرد دارد و مرجع دانشجویان و علاقه‌مندان به دنیای مد است.

هنرجویان مدارس دیگر و همچنین روزنامه‌نگاران با پرداخت ده یورو، می‌توانند با وقت قبلی از امکانات این کتابخانه استفاده کنند.  همچنین استفاده از این کتابخانه برای افراد غیرشاغل رایگان است. البته این روزها با محدودیت‌های همه‌گیری کرونا، اولویت استفاده از کتابخانه با هنرجویان خود مدرسه است.

پس از بازدید از ساختمان مدرسه مد فرانسه، نوبت ملاقات با اگزاویه روماته، مدیر مدرسه رسید. نام اگزاویه روماته برای بسیاری از دست‌اندرکاران مد آشناست؛ چراکه او به‌مدت دوازده سال، مدیرعامل و معاون کُنده ناست بوده است.

کنده ناست شرکتی رسانه‌ای در سطح جهان است که برخی از برندهای چاپی، دیجیتال، ویدئویی پیشرو در جهان را تولید می‌کند؛ ازجمله «وُگ»، «نیویورکر»، «ونیتی فِر»، «وایرد»، «جی‌کیو»، «لا کوچینا ایتالیانا»، «کُنده ناست تراولر»، «آرکی‌تکچرال دایجست» وغیره. امروزه او مدیرکل گروه «انستیتو فرانسه دُ لا مُد ـ Institut Français de la Mode» یا به‌طور خلاصه «ای‌اف‌ام» است.

پس از گفت‌وگوهای اولیه و پذیرایی با شکلات تلخ، با اگزاویه روماته دربارۀ مدرسه، چگونگی شکل‌گیری آن، ظرفیت پذیرش، رویکردها و چشم‌انداز آتی آن گفت‌وگو کردیم. آنچه در ادامه می‌خوانید، گفته‌های آقای روماته دربارۀ این مدرسۀ مد است.

همان‌طور که همه می‌دانند، پاریس مرکز مد و زیبایی است و این مرکزیت ایجاب می‌کند که قوی‌ترین آموزش‌ها در این زمینه، در این شهر ارائه شود. پیش از این مدارسی با تأکید بر خلاقیت در طراحی وجود داشته است؛ اما در مهارت‌های دوخت و تولید چندان قوی نبوده‌اند.

از نظر من تأسیس چنین مدرسه‌ای می‌توانست خیلی زودتر اتفاق بیفتد، اما شاید مقدمات آن فراهم نبوده. دولت امروزه به این نتیجه رسیده است که مد محرک اقتصادی بسیار مهمی برای ظاهر،‌ صادرات و شهرت فرانسه است.

بی‌شک گروه‌هایی مثل «ال‌وِ‌ام‌اش»، «کرینگ»، «اس‌مُد»، «شنل»، «هرمس»، «ریچموند»، «لورآل» و هنرپیشه‌های شناخته‌شدۀ فرانسوی امروزه نفوذی بیش از پانزده سال پیش دارند. همچنین هفتۀ مد پاریس بی‌شک مهم‌ترین هفتۀ مد دنیاست. شاید ده سال پیش چنین پیش‌زمینه‌ای وجود نداشته است. همۀ این عوامل دست به دست هم دادند تا این مدرسه متولد شود.

همۀ طراحانی که از مدرسه مد فرانسه فارغ‌التحصیل می‌شوند، اطلاعاتی در زمینۀ کاردستی، تکنیک،الگوسازی و خیاطی دارند، چون لازمۀ طراح خوب بودن آشنایی با این مهارت‌هاست.تسلط بر تکنیک خیاطی و الگوسازی است که زمینۀ خلاقیت را به وجود می‌آورد. داشتن ایده‌های خوب عالی است، اما اگر ندانیم چگونه آن‌ها را اجرا کنیم، مشکل‌ساز می‌شود.

کارگاه آفرینش‌های مُد در «انستیتوی مُد فرانسه  Mona Ameri / RFI Persan ©

در مدرسه مد فرانسه ابزار، ماشین‌آلات، ماشین‌های بافندگی و چرخ خیاطی در اختیار دانش‌آموزان است تا ایده‌های خلاقشان را نمونه‌سازی کنند. تسلط بر امر تولید منافاتی با خلاقیت ندارد و فضا را بازتر می‌کند. همچنین تسلط بر فناوری منبعی عالی برای خلاقیت طراحان است. در طبقۀ پایین همان‌طور که دیدید، اتاق‌های کامپیوتر، نرم‌افزارهای طراحی سه‌بعدی و دستگاه بزرگی قرار دارد که توسط رایانه‌ها کنترل می‌شود.

بنابراین ما می‌خواهیم طراحانی داشته باشیم که در خیاطی و تولید و نیز در زمینه‌های فناوری در هر سطحی مهارت کافی داشته باشند.

همچنین ما در شهری قرار داریم که علاوه بر داشتن خانه‌های بزرگ مد، مراکز فرهنگی مهمی هم دارد و ما ارتباط تنگاتنگی با این مراکز داریم. همۀ این‌‌ها مدرسۀ ما را از سایر مراکز آموزشی مشابه مثل دانشگاه «سنترال سنت مارتینز» یا مدرسۀ «پارسونز» متمایز می‌کند و دور از ذهن نیست که مدرسۀ مد فرانسه بسرعت به مرجعی جهانی تبدیل شود.

البته راه زیادی در پیش داریم و کارهای زیادی باید انجام دهیم. رقیبان بزرگ و قدرتمندی داریم که برایشان احترام ویژه‌ای قائلیم. خانه‌های بزرگ مد حامی مدرسه هستند و در هفتۀ مد از ما استقبال کردند. برای آن‌ها عادی است که مدرسه‌ای که تحت حمایت آن‌هاست، در دفیله‌ها خلاقانه کارهای هنرجویان را به نمایش بگذارد. امسال بار دیگر در ۲۸ فوریه هفتۀ مد را بازگشایی خواهیم کرد و هنرجویان ما در این هفتۀ مد حضور فعال دارند و این امکانی است که در جاهای دیگر وجود ندارد.

هدف ما این است که استعدادهای برتر را جذب کنیم تا در سطحی فعالیت کنیم که بتوانیم در هفتۀ مد پاریس دفیله داشته باشیم. استعدادهای ضعیف توان ما را زیر سؤال می‌برد. کیفیت ارائۀ ما در هفتۀ مد پاریس مایۀ اعتبار مدرسه است. به همین منظور آموزش در مدرسۀ ما بسیار باکیفیت و گسترده است و از این بابت به خودمان مفتخریم.

صنعت مد پیوسته در حال پیشرفت است و من آرزو دارم که «ای‌اف‌ام» مجموعه‌ای برای پایه‌گذاری مد در آینده باشد. برای طراحی مد فردا سه نکته بسیار مهم است: اول مد پایدار یا سازگار با محیط زیست؛ ما باید در تمرین و درک مطلب و در هرچه به مد پایدار مربوط است، ‌قوی باشیم و برای تأمین این هدفمان کارهای بسیاری هم کرده‌ایم.

دومین نکته تکنولوژی دیجیتال است. امروزه فضای فناوری روی متاورس، ان‌اف‌تی، مجازی‌سازی و آواتار بنا شده و ما باید برای استفادۀ هنرجویانمان از این فناوری‌ها در صنعت مد بهترین آموزش‌ها را فراهم کنیم. در این راه ابتکار زیادی داریم.

برای مثال در هفتۀ مد پاریس، هنرجویان طراح اکسسوری بخشی از کارهایشان را کاملاً مجازی ارائه خواهند کرد. آن‌ها کارهایشان را با کمک صنعت بازی‌سازی توسعه خواهند داد و برای هر اَکسسوری یک ان‌اف‌تی ایجاد خواهیم کرد که در حراج به فروش برسد.

سومین نکته‌ای که برای آن تلاش می‌کنیم، «انحصاری بودن» است. گوناگونی انسان‌ها ثروتی برای مدرسه مد فرانسه است. ما از تمام افراد با گرایش‌های گوناگون شخصی و اجتماعی یا طبقات اجتماعی گوناگون استقبال می‌کنیم.

بیش از سیصد هنرجوی خارجی از چهل‌وهشت ملیت مختلف داریم. بودن هنرجویان چینی، تایوانی، آمریکایی، ایرانی، اسپانیایی، لبنانی، آفریقایی وغیره در مدرسۀ ما برای ما تنوع فرهنگی به ارمغان می‌آورد. گوناگونی ثروتی از تکنیک‌ها و توانمندی‌ها در اختیار ما می‌گذارد که نه‌تنها آن را با دیگران سهیم می‌شویم، بلکه از آن برای اجرا و بیان استفاده می‌کنیم. بنابراین، پایداری مد، فناوری و گوناگونی سه اصل مهم و نیروی محرک ما و زیربنای مد فردا هستند و هدف ما آموزش این اصول به طراحان، اهل صنعت و مدیران مد فرداست.

هر سال در ای‌اف‌ام حدود چهارصد هنرجو برای سال اول پذیرفته می‌شوند و حدود سیصدوپنجاه تا چهارصد نفر هم فارغ‌التحصیل می‌شوند. در مجموع هزار هنرجو داریم. سقف پذیرش ما هزارودویست هنرجوست، نه بیشتر. با این شرایط می‌توانیم کیفیت آموزش را تضمین کنیم. در کلاس‌های کوچک‌تر توجه بیشتری به آموزش و مهارت هنرجو می‌شود و همچنین هدف ما این است که هنرآموزان فارغ‌التحصیل مدرسه مد فرانسه  بتوانند شغل مناسبی پیدا کنند.

اگر تعداد هنرآموزان زیاد باشد، کسانی از بین آن‌ها شغل مناسب پیدا نخواهند کرد و این برای مدرسۀ ما شهرت خوبی به همراه ندارد. به همین دلیل از میان چهارصد هنرجوی ورودی مستعدترین‌ها را انتخاب کنیم. هدف ما این نیست که تعداد زیادی فارغ‌التحصیل داشته باشیم که صنعت قادر به جذب آن‌ها نباشد. هدف ما پرورش آن تعداد هنرمند ماهر است که بتوانند جذب صنعت مد شوند.

جدا از مشکل خاص کشور برای ویزای کار،‌ دولت فرانسه همۀ برنامه‌های ما را به رسمیت شناخته است و هنرجویان به‌طور خودکار بعد از فارغ‌التحصیلی مجوز کار دریافت می‌کنند. اکثر فارغ‌التحصیلان «ای‌اف‌ام» پس از اتمام تحصیلات در فرانسه می‌مانند. بسیاری از نام‌آوران صنعت مد، مانند شَنل، دیور و لوئی وُئیتون، علاقۀ‌ زیادی به استخدام دانشجویان خارجی در پاریس دارند؛ زیرا تجارت آن‌‌ها تجارتی جهانی است.

آن‌ها بسیار خوشحال‌اند از اینکه هنرمندانی غیرفرانسوی در اختیار دارند که در پاریس آموزش دیده‌اند. بسیاری از هنرجویان خارجی پس از فارغ‌التحصیلی شغل پیدا می‌کنند و در فرانسه می‌مانند.

وزیر اقتصاد فرانسه، برونو لومر، در بازدید از «مدرسه مد فرانسه»، مجمسمۀ مانکن موجود در این موسسۀ آموزشی را با جملۀ «زنده باد مُد فرانسه» امضاء کرد..

این واقعیت که برندهای بزرگ برای تأمین مالی و حمایت در کنار «ای‌اف‌ام» هستند، باعث تقویت ریشه و پایه است. جذب کردن استعدادهای خلاق، مدیر و صنعتگر از سراسر جهان ریشۀ این صنعت را تقویت می‌کند.

علاوه بر آن، مد کسب‌وکاری مردمی است. اگر در خلاقیت، مدیریت و طراحی از برترین استعدادها نباشید، نمی‌توانید از رقبایتان بهتر باشید. چه‌چیزی باعث این تفاوت است؟ خلاقیت، تجارت الکترونیک و بازاریابی؟ این فناوری نیست که تفاوت ایجاد می‌کند؛ بلکه انسان‌های بااستعداد هستند. بنابراین مدرسه‌ای که این استعدادها را پرورش می‌دهد، قدرت رقابت شرکت‌ها را افزایش می‌دهد.

بین شَنل،‌ دیور، هرمس، ایزابل مارانت و دیگران تفاوتی در نیاز به نیروی ماهر نیست و همۀ آن‌ها در طلب جذب استعدادها هستند. این موضوع به نفع همه است و این امکان را فراهم کرده است که همه در کنار هم قرار گیرند؛ از بزرگ‌ترین تا کوچک‌ترین عضو این صنعت همکاری می‌کنند تا هنرآموزان با استعدادهای برتر در این مدرسه آموزش ببینند.

با توماس دلاتر که مدیر مرکز کارآفرینی مد است نیز صحبت کردم. او پس از مطالعات آینده ‌نگرانۀ پیشرو و مأموریت‌های مشاورۀ بازاریابی، اکنون از طریق برنامه‌های مختلف رشد و شتاب‌ دهی، از برندها و استارت‌آپ‌های خلاق و نوآور و پایدار در صنعت مد پشتیبانی می‌کند.

توماس همچنین مدرس رفتار مصرف‌کننده است. دوره‌های او بر جهش‌های الگوی مصرف در صنایع مد و لوکس و راهبرد شرکت‌ها متمرکز است. «ای‌اف‌ام» با تقویت روحیۀ کارآفرینی در دانشجویان خود، حمایت از فناوری مد و تشویق طراحان جوان به کارآفرینان مشتاق و باسابقه کمک می‌کند تا مد فردا را شکل دهند.

سال‌هاست که «ای‌اف‌ام» طراحان جوان و کارآفرینان را از مرحلۀ شکل‌گیری تصور کلی تا شتاب‌دهندگی به فعالیت‌هایشان در تمام مراحل توسعه پشتیبانی می‌کند. مرکز کارآفرینی مد محلی است برای تبادل اطلاعات، تجمیع منابع و پشتیبانی از تمام کارآفرینان مد است.

این مرکز سه برنامۀ مختلف برای سطوح مختلف پروژۀ کارآفرینی ارائه می‌دهد. هرچه پروژه پیشرفته‌تر باشد، پشتیبانی اختصاصی‌تر خواهد بود. این مدرسه که دانش عمیقی از صنعت مد و لوکس دارد، تمام امکانات خود را اعم از اساتید و کارشناسان و توانایی‌اش برای ارتباط کارآفرینان با دانشجویان ای‌اف‌ام و اکوسیستم مد به‌عنوان یک کل در اختیار تمام کارآفرینان این رشته قرار می‌دهد تا به آن‌ها در درک تمام زوایا و جوانب این صنعت کمک کند.

مرکز کارآفرینی مد تمام این کارآفرینان را در فضای مدرسه مد فرانسه تجمیع می‌کند و امکانات لازم برای پروژه‌هایشان را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد.

امکاناتی همچون آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های تولید نمونۀ اولیه، استودیوی عکاسی و یکی از کتابخانه‌های بسیار کامل وتخصصی این رشته در فرانسه. این مرکز دوره‌هایی دوساعته در هفته به مدت شش ماه برای هنرجویان ای‌اف‌ام و سایر کارآفرینان آتی فراهم کرده است که در آن مبانی ایجاد کسب‌وکار (توسعۀ طرح کلی، تحقیقات بازار، نقشۀ کار، امور مربوط به برند، بازاریابی، امور مالی، امور حقوقی، پایداری و غیره) به آن‌ها آموزش داده می‌شود.

برنامۀ مرکز رشد ما روی کارآفرینانی در مرحلۀ‌ ابتدایی یا ایده‌پردازی متمرکز است و از پایه‌گذاری ایده تا تکمیل پروژه به‌طور کامل در برنامه‌های گروهی و اختصاصی از آن‌ها پشتیبانی می‌کند.

بیریمیَن و ای‌اف‌ام از طراحان نوظهور آفریقایی طی برنامۀ شتاب‌دهندۀ ویژه‌ای مختص برندهای خلاق جوان که در آفریقا یا خارج از کشور پایه‌گذاری شده‌اند، از این طراحان حمایت می‌کنند و به آن‌ها مشاورۀ تخصصی و مربیگری می‌دهند تا کسب‌وکار خود را بنا کنند.

طراحان جوان و کارآفرینان مستقر در آفریقا یا خارج از کشور در شاخۀ مد مردان و زنان، اکسسوری، کفش‌ و کفش‌ورزشی، کالاهای چرمی، زیورآلات و غیره فعالیت می‌کنند و به آموزش و مربیگری برای تخصصی‌کردن برند خود احتیاج دارند، با چشم‌اندازی به توسعۀ جهانی، از حمایت این مرکز برخوردار خواهند بود.

Institut Français de la Mode و  Birimian از طراحان نوظهور آفریقایی از طریق یک برنامه فشرده منحصر به فرد برای برندهای خلاق جوان در قاره آفریقا یا در دیاسپورا حمایت می کنند و به آنها کمک شخصی، خدمات مشاوره مربیگری برای توسعه شرکت خود ارائه می دهند .

طراحان جوان و کارآفرینان خلاق مستقر در آفریقا یا خارج از کشور، در بخش‌های مد زنان و مردان، اکسسوری‌ها، کفش/کفش‌های کتانی، کالاهای چرمی، جواهرات و غیره که نیاز به آموزش و مربیگری برای حرفه‌ای کردن برند خود دارند، با چشم‌انداز یک توسعه بین المللی آینده.

از نگاه هنرجویان دوران همه‌گیری کووید دوران بسیار سختی بوده است. با اینکه بعضی از افراد توانسته بودند از دورۀ تنهایی طولانی‌مدت اجباری استفاده کنند، بعضی دیگر به این فکر افتاده بودند که اصولاً در زمان محدودیت‌های کرونا جایگاه مد در دنیا به چه صورت در خواهد آمد.

خوش‌بختانه امروز با رفع محدودیت‌ها، امید به آینده دوباره جان گرفته است و جوانان با قدرت بیشتری روی مجموعه‌های آخر سال مشغول به کار هستند. یکی از این جوانان ایستان، هنرجوی ایرانی‌الاصل سال سوم مدرسه مد فرانسه است که مجموعۀ او براساس تم دورۀ قاجار طراحی شده است.

به نظر تییغی که مدرس مد است، بزرگ‌ترین چالش آموزشی او درس دادن در زمان محدودیت‌های کرونا بوده است؛ زیرا هنرجوها به وسایل لازم ازجمله چرخ خیاطی، پارچه و… دسترسی نداشتند و علاوه بر آن، تمام فروشگاه‌ها به‌خاطر این محدودیت بسته بودند و حتی تهیه کردن حداقل‌ها هم با مشکل مواجه می شد. همچنین امیدوار کردن هنرجوها به ادامۀ راه بسیار سخت بود. آینده مبهم بود و همۀ برنامه‌ها به حالت تعلیق درآمده بود. تیغی برقراری ارتباط خوب با هنرجوهایش و ترغیب آن‌ها به ادامۀ راه را از افتخارات خودش می‌داند.