آیا درمورد آیندهی اجتناب ناپذیر فشن به قدر کافی میدانید؟
بسیاری از هنرجویان و کسب و کارهای جدید مد به دنبال راهی برای اثبات خود به مشتریان و ضمانتی برای موفقیت قدمهای آیندهشان هستند، و ما امروز اینجاییم تا در چند دقیقه درمورد زیربنای اصلی آیندهی اجتناب ناپذیر فشن در این سیاره یا همان “مد پایدار” بیشتر بدانیم.
امروزه دیگر ممکن نیست که نام مد پایدار یا sustainable fashion در مجلات و پیجها و منابع مختلف علمی و خبری به گوش کسی نرسیده باشد و اگرچه واقعیت ماجرا بسیار پیچیده و بغرنج است اما ایدهی کلی به قدری ساده است که گاهی بعد از شنیدن آن، از این همه بلبشویی که بپا کرده واقعا تعجب میکنیم!
تعریف کلی مد پایدار بسیار ساده و ملموس است: به نحوی از منابع زمین استفاده کنیم که هم نیازمان کاملا برطرف شود و هم به سیارهمان برای آیندگان صدمه ای وارد نکنیم.
به گفته ویتنی باک در اپیزود ۱۲۹ پادکست the green dreamer: “ مهم نیست چه برما گذشته است، همه ی ما میتوانیم دربارهی بعضی موضوعات اساسی هم نظر باشیم – این که یک انسان نباید به خاطر تولید یک تیشرت از بین برود و این که نباید به سیارهمان مواد سمی تزریق کنیم.”
مگر حالا فشن چه مشکلی دارد؟!
در پاراگراف های بعدی به صورت مفصلتر به این سوال جواب میدهیم اما در کل میتوانیم بگوییم که مد پایدار، مد آهسته یا اسلوفشن، مد سازگار بامحیط زیست یا اکو فشن، مد سبز یا گرین فشن همگی در یک جبهه قرار میگیرند که در واقع با فست فشن به مقابله میپردازند.
فست فشنی که به تبع آن برندها گاها تا ماهی چند کالکشن ارائه داده و به دلیل کیفیت پایین و تیراژ بسیار بالای لباسها، در نهایت کالاها یا به صورت کاملا نو و یا در حالی که فقط به دفعات انگشت شماری پوشیده شدند دور انداخته میشوند و در این بین نه تنها از منابع طبیعی زمین به نحو بسیار نادرستی استفاده شده بلکه آلودگیهای بیشماری هم به ابعاد مختلف محیط زیست وارد میشود.
اولین طرف حساب مد پایدار، انسان ها.
اصلی ترین آگاهی بخشی جهانی درمورد فجایع انسانی که در صنعت فشن درحال روی دادن است با فروریختن کارخانهی “رانا پلازا” در بنگلادش در سال ۲۰۱۳ اتفاق افتاد که در پی آن ۱.۱۰۰ کشته و تعداد بسیار بیشتر زخمی گزارش شده بود.
در مستند مشهور “بهای واقعی” به بسیاری از مشکلات صنعت فشن که پیر و جوان نمیشناسد اشاره شده است. کارگاههای ناایمن تولید لباس که بدون شرایط و تهویه مناسب در حین کارکردن با مواد سمی و دستگاههای خطرناک باعث صدمات بسیاری به کارکنان خود میشوند، بهرهکشی از کودکان برای پرداخت دستمزد پایینتر به آنها در حین کار و عدم وجود امنیت مالی و شغلی برای هیچ یک ازین کارکنان فقط بخشی از مشکلاتی است که مد پایدار سعی در بهبود آنان در آینده فشن دارد.
اصلیترین راه برای اعلام پایبندی به اصول پایداری همین شفافیت است. اعلام درست و صادقانهی این امر که به کارگران بومی برای تولید این قطعات لباس دستمزد عادلانه ای پرداخت شده و شرایط سالم و ایمن برای کار آنها فراهم است، اقداماتی حیاتی به شمار میآیند.
ادای احترام به مادر زمین، پناهگاه ما.
همانطور که در مقالهی پیشین اشاره شد، کمتر راهی برای نابودی کرهی زمین وجود دارد که صنعت فشن در آن حرفی برای گفتن نداشته باشد.
استفاده از منابع فسیلی برای حمل و نقلهای بی شمار یک محموله از یک سر دنیا تا سر دیگر فقط برای چند سنت کاهش هزینه نهایی و همچنین تامین انرژی کارخانجات از بزرگترین تزریق کنندگان گازهای گلخانه ای به اتمسفر زمین هستند.
استفادهی بیرویه از بستهبندیهای پلاستیکی و همچنین الیاف مصنوعی که منجر پر شدن اقیانوس ها از پلاستیک و میکروپلاستیکها میشود که در نهایت سر از بدن خودمان در میآورند.
استفاده از مواد سمی برای کشت الیاف گیاهی و رنگرزی و فرایند تکمیل پارچه ها که با آلودگی آب و خاک، زمین را تحت تاثیر قرار میدهند.
عدم تکمیل چرخهی مصرف لباسها و سردرآوردن آنها از مراکز دپوی زبالههای پارچه ای فقط بخش کوچکی از معضلاتی هستند که مد پایدار برای رفع آنها تلاش میکند.
فدا شدن حیوانات مظلوم برای درخشش ردکارپتها.
ممکن است داستانهای بینهایت دلخراشی از کندن پوست حیوانات زنده و قطع اعضای بدن آنها برای افزایش سود صنعت فشن به گوشتان رسیده باشد. یکی دیگر از جنبههای آیندهی اجتناب ناپذیر فشن که حتی امروز هم تا حدی شاهد آن هستیم احترام به حیوانات و حقوق آنهاست.
بسیاری از موجودات در قفس های کوچکی تمام عمر خود با مواد غذایی مضر و چاق کننده تغذیه میشوند تا بیشترین پوست و پر ممکن را تولید کنند و در این حین به هزاران بیماری روحی و جسمی متفاوت دچار میشوند؛ و حالا مد پایدار اینجاست که به این روند دردناک پایان دهد.
البته لازم به ذکر است که مد کرولتی فری یا مد وگان که در راستای اهمیت به حقوق حیوانات تلاش میکنند الزاما پایدار محسوب نمیشوند چرا که بیشتر اوقات جایگزین آنان برای یک متریال حیوانی پلاستیک است.
لب کلام لباس پایدار:
پس به طور کلی لباس پایدار با احترام گذاشتن به حقوق تمامی موجودات زمین و محیط زیست به ما برای رسیدن به استایلی زیبا کمک میکند.
حتی خرید یک لباس هم که با شفافیت در سیاستهای تولید از پیشینهی عادلانهی آن باخبریم و برای تولید آن به حیوانات کمترین صدمه وارد شده، برای دفعات طولانی (مثلا ۳۰ بار) و در طول فصول مختلف قابل پوشیدن باشد، سبز باشد و به محیط زیست کمترین صدمه را وارد کند، تعمیر و ریدیزاین شده باشد، قرض گرفته شده و یا دست دوم خریداری شده باشد و در نهایت به صورت شخصی مناسب ما دوخته و یا اصلاح شده باشد میتواند کمک بزرگی به نجات کرهی زمین بکند. دربارهی این لباسها در مقالهی آینده به صورت کامل صحبت میکنیم.
چرا محافظت از محیط زیست؟
چرا محافظت از محیط زیست؟
همه ی ما هر روز بیشتر و بیشتر از اهمیت “محافظت از محیط زیست” میشنویم اما واقعا چقدر آن رو احساس میکنیم؟ آیا این موضوع هم مثل تمام خبرهای بد این روزها صرفا تبدیل به یک جملهی خبری شده که بدون درک اهمیت و تاثیر آن با بیتفاوتی از کنارش رد میشیم؟ تا حدی حق داریم… انسان سردرگم امروزی با نگرانیهای بی اندازه ای که دارد گاهی ناخودآگاه خود را از خبرهای بد کنار میکشد تا بتواند با حداکثر آرامش نایابی که امکان دارد روی کارش تمرکز کند. از نفسی که میکشیم و ممکن است آلوده به ویروس باشد تا بدهیهای این ماه و هزاران دغدغهی دیگر باعث میشود فکر کردن به این که جمعیت فلان مدل عروس دریایی افزایش پیدا کرده باشد برای ما کمی شبیه شوخی به نظر برسد.
پس امروز به سادهترین حالت ممکن این موضوع را بررسی میکنیم که صنعت فشن، این غول بزرگ و اغواکنندهی اقتصاد دنیا چطور موفق شده تاثیری بذارد که چهار عنصر اصلی، پایههای شکل دهنده ی زندگی ما، که حتی نیاکان ما اونهارو میپرستیدند حالا کمر به نابودی بشریت و زمین بسته باشند؟
این لباسهای زیبا و ترندهای رنگارنگ و احترام و جایگاهی که برای ما به ارمغان میاورند چه تاثیری روی آبی که هر روز مینوشیم، هوایی که تنفس میکنیم، خاکی که روی آن راه میرویم و آتشی که کره زمینمان را شکل داده میگذارند؟ پس از خواندن این مطلب درک میکنیم که نه تنها این عناصر بیاندازه بهم وابسته هستند، بلکه حتی عوامل نابود کننده ی آن ها هم فقط به یکی از دسته ها محدود نمیشوند و مثل یک چرخه ی ناقص هم دیگر را از بین میبرند.
آب
بدون تکرار مکرراتی مثل این که آب مایه حیات است و غیره و غیره، با یک نگاه اجمالی میتوانیم متوجه تاثیراث مستقیم صنعت فشن روی آبهای کره ی زمین بشویم. مایلم جملهی دردناکی از یکی از ساکنین روستاهای کشوری درحال توسعه نقل کنم که در اون محل، تعدادی کارخانهی رنگرزی الیاف ساخته شده:” ما رنگ ترند فصل آینده مد رو از رنگ آب رودخونه تشخیص میدیم قبل ازین که شما در ویترینها با اون مواجه بشید.” همین جمله بدون هیچ حرف پس و پیش عمق فاجعه ی رنگرزی الیاف لباسهایی که شاید یک بار بیشتر پوشیده نشوند اما به هرحال با شدت تمام تولید میشوند را نشان میدهد. پسآبهای غلیظ شیمیایی که آب رودخانه رو به نارنجی و بنفش تبدیل میکند و میکروفایبرهایی که با هربار شستن لباسهای پلاستیکی در آب حل میشوند در نهایت به اقیانوس ها و سفره های آب زیرزمینی و گیاهان و جانوران راه پیدا میکنند و نیازی به گفتن نیست که در نهایت سر از بدن خودمان در خواهند آورد. اما شاید برای این که راحت تر درک کنیم یک مثال واضح بد نباشد: ما در دنیای حاضر به صورت میانگین هفته ای ۵ گرم میکروپلاستیک از طریق غذا و آبمان میخوریم که برابر با یک کارت اعتباری است!
همچنین صید بیرویه جانوران دریایی برای غذا و تولید مواد مختلف آرایشی باعث بهم خوردن اکوسیستم همان اقیانوسی میشود که تا ۸۰٪ از اکسیژنی که تنفس میکنیم را تولید میکند. هر نهنگ به اندازه ی ۳۰.۰۰۰ درخت جذب کربن دی اکسید دارد که به هیچ وجه قابل چشم پوشی نیست. شاید بتوان گفت اقیانوس به اندازه ی چهاربرابر جنگل آمازون برای تنفسمان به ما خدمت میکند. نقش اسفنج ها، فیتوپلانکتون ها،مرجان ها، کوسه ها و… همگی از حوصلهی این بحث خارج است اما باید بدانیم کوچک ترین تغییری که روی زمین رخ میدهد صدمات جبران ناپذیری در زیر آب به همراه خواهد داشت.
هوا
غیرممکن است کسی روی این زمین زندگی کند و درمورد اثرات کربن دی اکسید و گرم شدن کرهی زمین هزاران سخنرانی (بعضا بسیار کسل کننده) نشنیده باشد اما تابحال چقدر به تاثیر خودمان روی این گرمایش فکر کرده ایم؟ منِ جوانِ عاشق فشن با زندگی رومزهی خودم چه اثری روی گرمایش زمین دارم؟ چند نفر از شما میدانستید که ما فقط یک سفر با هواپیما میزان co2 ای که با یک سال رژیم غذایی وگان به زمین وارد نشده را خنثی میکنیم؟ این لباسهای زیبایی که پوشیده میشوند برای تک تک مراحل تولید اعم از الیاف و دوخت و فروش شاید بارها کرهزمین را دور میزنند تا با کمترین هزینه اولیه ممکن تولید شده و درنهایت ته کمدهای ما مدتها خاک بخورند. جدا از گازهای گلخانه ای که تولید این لباسها به همراه دارد حتی تصور میزان سنگین co2 وارد شده به جو زمین با حملونقلهای هوایی این اجناس هم سخت و دشوار است.
بعد از دوران همهگیری کرونا هوا هم به نوعی دشمن خونی انسان تبدیل شد و با حمل ویروس، ترس و وحشت زیادی در کل کره زمین بپا کرد. انسان هم بلافاصله سپر پلاستیکی یک بارمصرفی برای دستگاه تنفسی بکار گرفت که شاید جالب باشد بدانیم تا ۴۵۰ سال دیگه حتی به قطعات کوچکتر هم تجزیه نخواهند شد. تابحال به تعداد ماسکهایی که در این سالهای اخیر استفاده کرده ایم دقت کردید؟
خاک
به هیچ عنوان نمیتوانیم به سادگی حکم صادر کنیم که کدام یک از الیاف بکار رفته در لباسها، پایداری بیشتری دارند اما چیزی که کاملا مسلم است نابود کننده بودن میزان سموم و آفتکشهایی است که برای الیاف به قولی “طبیعی” استفاده میشوند. برای مثال پنبه در اقلیم خشک و گرم به عمل میاید اما در کمال ناباوری به آب بسیار زیاد و آفتکش های سنگینی احتیاج دارد. با این حساب شاید تصور وزنی که -ناشی از مواد شیمیایی کشت و رنگرزی الیاف کالاهای مد بوده و- کمر خاک رو خم کرده کمی آسانتر بشود.
در بهترین حالت که لباسها فروخته و به مدت زیادی پوشیده و شسته میشوند (که قطعا در جامعه مصرفگرای امروز اینطور نیست) باز هم باقی ماندهی لباس ها از زمینهای دپوی پارچه و مدفنهای زبانه زیر زمین سردرمیاروند. از خودمان بپرسیم که زمین گنجایش دفن این حجم از تولید انبوه لباسهایی که حتی خیلیهایشان یک بار هم پوشیده نمیشوند را دارد؟
آتش
حلقهی متصل کننده بسیاری از مصیبتهای وارد بر سیاره ی ما. از اول که اینطور نبوده؛ با آتش کرهی زمین به وجود آمد و با کشف آن زندگی انسان متحول شد و میتوان گفت راحتی و پیشرفت امروزمان را مدیون این عنصر مقدس هستیم. اما در دنیای حال حاضر آتش با کمی فتنهگری کمر همت به نابودی تمام عناصر بالا بسته. با سوختن زبالههای پارچه ای نابودی خاک و گرمای هوا و در نهایت آلودگی آب رو به وجود خواهد اورد. چه با تنفس ریه های ما و چه با آتش زدن انبار پارچه، ردپای کربن در زمین به وسیلهی آتش به وجود میاید که اگرچه قبلا در تعادل بود اما حالا صنعت فشن با بیرحمی تمام به تاثیر منفی این عنصر بر زمین کمک میکند.
علاوه برموارد گفته شده سوختن عمدی جنگلها، دشتها و منابع طبیعی برای تاسیس کارخانجات و دستیابی به مواد اولیه صنعت پوشاک از سایر هنرنماییهای این عنصر پرحرارت هستند.
پس بدون ورود به جزئیات زیاد متوجه این موضوع شدیم که تمامی جنبههای زندگی ما توسط صنایعی مثل فشن در خطرنابودی قرار گرفته اند و بهبود این شرایط با هیچ راهی صورت نمیگیرد به جز این که درک کنیم چرا محافظت از محیط زیست اهمیت دارد و بدانیم چگونه باید آن را نجات دهیم، چرا که با این وضع شرایط حتی به نحوی نیست که امیدوار باشیم بحران زیست محیطی فقط در انتظار نسل های آینده است و قطعا گریبان خودمان را خواهد گرفت.
شکستن طلسم خرید لباس پایدار با مدیریت جیب
شکستن طلسم خرید لباس پایدار با مدیریت جیب
ما از یک لباس واقعی چی میخوایم؟
اگر دنبال یک جرقهی واقعی بودید تا ازین به بعد وارد مسیر پوشیدن لباسهای پایدار تر شوید، با خواندن این مقاله میتوانم ورود شما را به این مسیر تبریک بگویم!
اول درمورد این مسالهی مهم صحبت کنیم که چقدرررر خرج کردن روی لباس های بیشماری که بعد از دو بار پوشیدن بو گرفتند، رنگشان عوض شده، طرحشان از بین رفته، فقط با یکی از شلوارهایمان ست میشوند و از همه دردناکتر، خریدیم اما هیچ گاه نپوشیدیم چون مناسبمان نبوده دردناک است. کمدمان رو پر کرده اند و گاهی فکرش ازارمان میدهد که که این لباس دوبار هم پوشیده نشده اما ته دلمان میدانیم که دیگر قابل استفاده نیستند.
حالا اگر بگویم نقطه ی مقابل این شرایط لباسیست که با اکثر آیتم های دیگری کمدمان ست میشود، از مد نمیافتد، عمر طولانی و کارکرد بالایی دارد و از همه مهمتر برای تولید شدنش کمترین آسیب رو به طبیعت،انسان ها و حیوانات زده است، کسی هست که هیجان زده نشود؟
خب همچین لباسی قطعا استرس مارا برای خریدن، ست کردن و پوشیدن، نگهداری و دغدغههای اجتماعی و محیط زیستیمان خیلی کم میکند. اما گاهی با پیجها و برندهایی آشنا میشویم که خرید همچین لباسهای پایداری را با قیمتهای کمی بالاترشان (که توضیح میدهیم چرا منطقیست) برایمان سخت میکنند…
آدم بی پولی مثل من چرا باید لباس پایدار بخرد؟
تا حدی از مزیتهای لباس پایدار گفتیم. این که لباسمان به راحتی با کمدمان تناسب داشته باشد و بتوانیم مدت های طولانی با آرامش خاطر در مکانهای زیادی از آن استفاده کنیم خیالمان را بابت این موضوع راحت میکند که ارزش پولی که برایش داده ایم را دارد.
اما جنبههای مثبت خرید لباس پایدار به اینجا ختم نمیشود، اهمیت دادن به این که لباس ما از چه متریالی ساخته شده و برای ساختش گیاهان و حیوانات و منابع طبیعی زمین تحت آسیب قرار گرفتند یا خیر در دنیای امروز مساله کمی نیست. این که من برای یک کیف برند چند صد دلار پول بدهم ولی خبر نداشته باشم کسی که در یک کشور درحال توسعه این کیف را تولید کرده به جای حقوق مناسب، بادام زمینی دریافت کرده است دیگه قابل توجیح به حساب نمیاید مگر نه؟! شکستن این طلسم خرید لباس از یک برند پایدار خیلی از مشکلات رو حل میکند.
اقتصادیترین خرید، نخریدن!
شاید در نگاه اول این موضوع خنده دار باشد ولی اگر بیشتر فکر کنیم متوجه میشویم که خیلی اوقات در اثر خرید هیجانی، لباسی تهیه کرده ایم که به دلایل زیاد یک بار بیشتر قابل پوشیدن نبوده و فراموش کردن این موضوع که برای آن کالا پول زیادی خرج کرده ایم همیشه ساده نیست. طبق آمار ۳۰٪ از لباسهای درون کمد مردم اروپا هیچ وقت پوشیده نمیشوند و هر آمریکایی به صورت میانگین سالانه ۳۷ کیلوگرم لباس دور میاندازد!!
اگر هر بار قبل از خرید به این موضوع فکر کنیم که این کالا را واقعا احتیاج داریم؟ چند بار قرار است از آن استفاده کنیم؟ اگر نمیدانستیم وجود دارد چطور زندگی میکردیم و چطور و با چه لباسهایی میتوانیم از آن استفاده کنیم شاید بتوانیم به رفع خریدهای هیجانی کمک کنیم و جیبمان رو پر نگه داریم. یکی از راه هایی که برخی منابع پیشنهاد میکنند این است که مطمئن شویم حداقل ۳۰ بار آن کالا را پس از خرید خواهیم پوشید.
اخرین نکته درمورد این موضوع هم چیزیست که به عنوان یک دانشجوی طراحی لباس عمیقا به آن پی بردم. گنجینهی کمدهای اطرافیان! لباسهای پدر و پدربزرگمان که میتوانند زیباترین استایل های رترو و وینتیج را برایمان رقم بزنند و لباسهای قدیمی مادر و مادربزرگ که شاید با کوچیکترین اصلاحی به قشنگ ترین لباسهای مد روز تبدیل بشوند را هیچ وقت نباید فراموش کرد. این گزینهی قرض گرفتن از اطرافیان میتواند برای خیلی از ما کمک بزرگی باشد… چرا برای یک شب عروسی لباس بینهایت گران قیمتی بخریم وقتی میتوانیم از بهترین دوستمان قرض بگیریم؟
خرید درست و حسابی.
بعد ازین که مطمئن شدیم نیازما برای خرید لباسی بجاست چطور میتوانیم قیمت نسبتا بالای آن رو مدیریت کنیم؟
خریدن لباسهای ارزان با پارچههای نامناسب که کیفیت خودشان رو با یک بار شستن از دست میدهند اصلا با جیبی که نیاز به مدیریت مالی دارد سازگاری نیست. پس چه بهتر که به جای خرید سه تیشرت بیکیفیت، با همان قیمت یک لباس خیلی کاربردی با عمر بالا خریداری کنیم تا پولی که خرج میکنیم یک ماه بعد سر از سطل زباله درنیاورده و به بهترین شکل استفاده شود.
پس قدم اول پیدا کردن برندهایی است که به معنای واقعی پایدارند (درمورد برندهای پایدار و ویژگیهایشان قطعا به زودی به صورت مفصل میپردازیم) و با استایل و سلیقه شخصی ما سازگاری دارند تا نپوشیده باقی نمانند.
قدم دوم شامل یکی از بزرگترین درسهایی زندگیست… صبر. بعد از تهیه لیست لباس های مورد نیازمان و انتخاب آن آیتم از برند پایدار و مناسب چند هفته صبر میکنیم.
باورکنید این کار جماعت بزرگی از مردم را از خریدن کالاهایی که دیگر بهشان علاقه ای نداشتند و اگر خرید میکردند به قدر کافی نمیپوشیدند نجات داده. بعد از طی شدن زمان کافی (شاید سه هفته مناسب باشد) میتوانیم با خیال راحت به خرید عالیمان بپردازیم.
از بهترین ترندهای روز، خرید دست دوم.
شاید اسم کمپین سپتامبر-دست دوم که امسال بسیار بیشتر از همیشه سر و صدا بپا کرد و مدتیست در تمام دنیا جا باز کرده به گوشتان خورده باشد. کمپینی برای تشویق مردم به خرید لباسهایی که زمانی دوست داشته شدند و داستانهای قشنگی را در تار و پود خودشان حمل میکنند. اما من دوست دارم یک قدم فراتر برویم و بگویم چرا تمام سال خرید لباس دست دوم جزو گزینههایمان نباشد؟
دیگه زمان آن رسیده که تصور بد خودمان را راجع به لباس های استوک و دست دوم عوض کنیم. لباسهایی که به فروشگاه اشتباهی ارسال شدند، تگ سایز نادرستی خورده اند، روی قسمتی از آستر آنها لک کوچکی افتاده و یا هرمشکل خیلی جزئی و قابل چشم پوشی ای دارند نباید تماما کثیف و خراب و غیرقابل استفاده تصور شوند. این لباسها هم میتوانند با قیمت خیلی پایینتر خریده و پوشیده شوند و نیازهای خیلی از مارا برطرف کنند.
تعداد زیادی از لباس ها در مغازهها و پیج های دست دوم، هدیه هایی بودن که هیچ وقت پوشیده نشدند و یا خریدهایی بودند که سایز درستی نداشتند و… چرا همچین انتخاب ارزان و پایداری را جزو اولویت هایمان قرار ندهیم؟
خرید پایدار با مدیریت مالی به صرفهترین راه برای جیبهای خالی.
در نهایت میتوانیم بگوییم که زمان خرید کالاهای زیاد با کیفیت و عمر پایین به سر رسیده و راه های بهتری برای صرف این پول هست.
جلوگیری از خرید هیجانی و مراقبت درست از لباسهای خودمان بهترین تلاش برای مدیریت خرجهای ماهانه و رسیدن به یک کمد یکدست و استایل شخصی تأثیرگذار است.
از گنجینهی کمد اطرافیان غافل نشویم که گاهی زیباترین لباسها در کمد پدر و مادر و دوست نزدیکمان هستن.
و در نهایت انتخاب لباسهای دست دوم و برندهای پایدار برای خرید لباس پایدار میتوانند کمک شایانی به حفظ منابع طبیعی زمین و منابع مالی جیب ما بکنند.