آیا لباس‌ها جنسیت دارند؟

زمانی را به خاطر بیاورید، که درحال گشتن دنبال تاپ موردعلاقه‌ی خود در آنلاین‌شاپ‌ها هستید، مرحله‌ی اول، سرچِ مطلب مورد نظر برای جست و جو است، همه‌مان اولین مطلبی که می‌نویسیم “خرید تاپ زنانه” است!

حتی یک درصد هم به جنسیت زده کردن تاپ با عبارت “زنانه” فکر نمی‌کنیم و جالب اینکه تعداد صفحاتی، که دقیقا با همین عبارت به تبلیغ و فروش تاپ‌هایشان مشغول هستند، بیشتر از تعداد موهای سرمان است. بله؛ ما منکر جنسیت زده بودن فشن نمی‌شویم!

آیا لباس‌ جنسیت دارد؟

اگر بخواهیم جواب این سوال را با نگاه به پیرامون خودمان بررسی کنیم، متاسفانه همه‌مان قبول داریم لباس‌ها جنسیت دارند. برندهای لوکس دنیا هر فصل کالکشن‌های مجزای زنانه و مردانه ارائه می‌دهند، برندهای زیادی فقط مختص زنان لباس طراحی می‌کنند، بوتیک‌های مجزای مردانه و زنانه همه‌ جای دنیا مشغول به کار هستند، کمتر کسی پوشاندن لباس صورتی به نوزاد پسرش را قبول می‌کند، برای آقایان هیچ‌گاه پیراهنِ ماکسی طراحی نشده است و میلیون‌ها دلیل دیگر که همه‌مان هر روز شاهد آن هستیم.

مفاهیم زنانه و مردانه نقش بزرگی در دنیای مد دارد و فشن سعی می‌کند حول محور این دو ساختار فعالیت کند. اما مگر یک جسم بی‌جان قابلیتِ داشتن جنسیت را دارد؟

مگر غیر از این نیست، که لباس‌ها فقط لباس هستند و فقط پوشنده‌ی آن جنسیت دارد؟

تاریخ در مورد جنسیت لباس چه می‌گوید؟

اگر بخواهیم روند تاریخی پوشاک را بررسی کنیم باید به قرن هفدهم برگردیم.

در غرب تا قرن هفدهم لباس‌های مردانه و زنانه کاملا مشابه بود؛ تا آن زمان تقسیم بندی لباس بر اساس طبقه اجتماعی بود، نه جنسیت! مردان و زنان سیاست‌مدار و خانواده‌های سلطنتی و بورژوا همگی پیراهن‌های بلند، کفش‌های پاشنه‌دار، شنل‌های بلند، موهای شنیون شده، میکاپ و … داشتند!

شکاف بزرگ جنسیتی در لباس، که در حال حاضر هم شاهد آن هستیم از فرانسه شروع شد. در زمان سلطنت لویی چهاردهم گروهی از خیاطان صنف خود را جدا کرده و فقط مشغول دوخت لباس زنانه شدند. از آن به بعد، تفاوت‌ها در لباس پوشیدن بیشتر و بیشتر جنسیتی شد و اینگونه بود که حالا شاهد تقسیم شدن فروشگاه‌های لباس به بخش زنانه و مردانه هستیم.

مردانه یا زنانه؟

در طول دوران مختلف لباس‌های زیادی از لباس‌های مردانه وارد زنانه شده و کاربرد خودش را از مردانه بودن از دست داده است. دامن و کفش پاشنه بلند در ابتدا مختص آقایان طراحی و تولید شده بود‌. اسکاتلند مبدا دامن‌های معروف چهارخانه‌ی اسکاتلندی برای آقایان بود، حتی با وجود جنسیت زده شدن و تغییر کاربرد دامن برای خانم‌ها، هنوزهم دامن جزو لباس‌های اصلی مردان اسکاتلندی است.

مسئله‌ی قابل بحثی که در حال حاضر در فشن مطرح است، استفاده‌ از لباس مردانه توسط خانم‌ها یا استفاده از لباس زنانه توسط آقایان است. مطمئنا خواندن عبارت ” استفاده از لباس مردانه توسط خانم‌ها” برایتان عجیب نبود، اما عبارت ” استفاده از لباس زنانه توسط آقایان” برایتان عجیب است! این یک مسئله‌ی جهانی است. خانم‌ها لباس‌های مردانه‌ی زیادی را از آن خود کردند، استایل تام‌بوی و چنین سبک استایل‌هایی، خود ماهیت لباس مردانه را برای خانم‌ها عوض کرد، از طرفی خیلی‌ از خانم‌ها از پوشیدن کت و شلوارهای کلاسیک لذت می‌برند.

حتی آرایش کردن هم در ابتدا به اندازه‌ی الان جنسیت زده نشده بود، سوابق آرایش به ۳۰۰۰ سال قبل برمی‌گردد، زمانی که مردان از نوعی لاک طبیعی برای نشان دادن ثروت استفاده می‌کردند، بعد آن سابقه‌ی میکاپ توسط مردان چین و ژاپن و مصر نیز به همان عصر برمی‌گردد که گاها توسط خانم‌ها نیز تقلید می‌شد. با گذشت زمان، میکاپ وجهه‌ی مردانه‌ی خود را از دست داده و تبدیل به یک عمر زنانه شد. با وجود همه‌ی این‌ها وقتی خانم‌ها کت و شلوار می‌پوشند، پاشنه بلند می‌پوشند و میکاپ می‌کنند، هیچ‌کس برایش عجیب و غیرقابل باور نیست و کسی نیست که در مقابلشان جبهه بگیرد و بگوید تاریخ، این لباس‌ها را مردانه می‌داند، اما زمانی که یک مرد، پیراهن بلند بپوشد و میکاپ کند همه جبهه گرفته و او را محکوم به انواع مشکلات روانی می‌کنند.

هنجارشکنی‌های سلبریتی‌ها

تعداد افرادی که بدون توجه به جنسیتشان، لباس دلخواهشان را می‌پوشند کم نیست اما زیاد هم نیست. از افراد هنجارشکن عرصه‌ی فشن که تلاش کرده‌اند بدون توجه به نظرات منفی افراد، به دنبال علاقه‌شان بروند و لباس محبوبشان را بپوشند، می‌توان به هری استایلز، بیلی پورتر و جدیدا لیل ناز اکس و کارا دلوین اشاره کرد. البته تفاوت بسیار بزرگی بین مردان هنجارشکن و زنان هنجار شکن وجود دارد!

کارا دلوین با وجود استایل‌هایی که معمولا از لباس‌های به ظاهر مردانه می‌‌پوشید، هیچ‌گاه به اندازه‌ی هری استایلز و بیلی پورتر مورد حمله‌ی افراد قرار نگرفت!

زمانی که عکس هری استایلز با پیراهن بلند آبی و کت مشکی بر روی جلد مجله‌ی ووگ رفت، تقریبا انقلاب بر پا شد!

جامعه در مقابل هری استایلز، دو جبهه شدند؛ کسانی که او را تحسین می‌کردند و کسانی، که این لباس را مناسب مردان نمی‌دیدند.

واقعیت امر

واقعیت امر اینجاست که هیچ علمی جنسیت داشتن لباس‌ها را تایید نمی‌کند. جنسیت دادن به لباس‌ها علاوه بر اینکه کار درستی نیست، امر لباس پوشیدن را برای افراد تراجنسیتی مشکل می‌کند، حتی دیگر افراد را نیز گمراه می‌کند. در روانشناسی، امری به نام مبدل پوشی وجود دارد، که فرد بدون داشتن تمایلات تراجنسی و بدون هیچ دلیلی، دوست دارد لباس‌های جنس مخالف خود را بپوشد. اصل قضیه اینجاست، که لباس‌ها جنسیت ندارند!

از اول هم نداشتند و فقط مسائل عرفی و فرهنگی تا به الان جنسیت دادن به لباس را پیش برده است. در سال‌های اخیر با محبوب شدن سبک یونی‌سکس (بدون جنسیت) افراد زیادی از نظرات منفی جامعه جان سالم به در برده‌اند، اما حتی بحث لباس‌های یونی سکس نیز به قضیه‌ی جنسیت ندادن به لباس‌ها کمک نمی‌کند!

چرا که لباس‌های یونی سکس به گونه‌ای طراحی می‌شود، که هم آقا و هم خانم آن را بپوشند، اما مسئله‌ای که ما به دنبال وقوع آن هستیم، این است که آقایان هم به راحتی خانم‌ها که کت و شلوار می‌پوشند، بتوانند پیراهن زنانه بپوشند، مردان تمام دنیا به راحتی بتوانند آرایش کنند و فقط شامل قشر خاصی مثل مردان بومی قبایل آفریقا که از ابتدا آرایش می‌کرده‌اند و آرایش کردن جزو ملزومات مردان آن مناطق است، نباشد و این امر به گونه‌ای باشد که رژلب داشتن مرد ایرانی برایمان مثل ریختن یک سطل آب داغ روی سرمان نباشد، یا دیگر پوشاندن لباس آبی به نوزاد پسر، کلیشه نباشد.

وظیفه‌ی ما

اگر تا به اینجای مطلب پیش آمده‌اید، تا حدودی وظیفه‌ی خود را انجام داده‌‌اید، چرا که وقت خود را صرف خواندن مطلبی درباره‌ی جنسیت نداشتن لباس کرده‌اید. کاری که می‌توانیم انجام دهیم، این است اگر خودمان لباس‌ مطابق با جنسیتمان را می‌پوشیم، کسانی را که لباس جنسیت زده نمی‌پوشند را محکوم به بیماری یا اختلال نکنیم. رنگ‌ها و لباس‌ها را مردانه و زنانه خطاب نکنیم و به خودمان اجازه‌ی نظر دادن برای همه‌ چیز را ندهیم.

تصاویری که اثبات می‌کنند لباس‌ها هیچ‌وقت جنسیت نداشته‌اند

اگر نگاهی به مجلات مد و پوشاک بزنید یا تصاویر سلبریتی‌ها در مراسم مختلف را ببینید، متوجه می‌شوید که در این دوره و زمانه دیگر مد هیچ حد و مرزی ندارد. این روزها اگر سلبریتی‌های خانم را با لباس‌های مردانه ببینید یا آقایانی را ببینید که دامن یا پیراهن زنانه پوشیدند، تعجب نکنید.

این یکی از ترفندهای مد و پوشاک است که باعث جلب توجه بیشتر استایل سلبریتی‌ها شده و آن‌ها هم از این ترفند برای بیشتر دیده شدن در مراسم و فرش‌ قرمز‌ها استفاده می‌کنند.

درست است که عده‌ی زیادی از سلبریتی‌ها علاقه دارند که لباس مخصوص جنسیت خود را بپوشند و اگر هم لازم شد با زرق و برق دادن به آن جلب توجه کنند، اما عده‌ای دیگر نظری کاملا متفاوت دارند و بارها دیده شده که در استایل‌های خیابانی یا حتی مراسم کاملا رسمی، لباس‌های مخصوص جنس مخالف را به تن می‌کنند.

برد پیت

شاید برایتان جالب باشد که برد پیت، ستاره‌ی هالیوود هم گاهی استایل بدون جنسیت می‌زند. این بازیگر معروف در مراسم فرش قرمز فیلم Bullet Train در برلین، با پوشیدن دامن، طرفدارانش را شگفت‌زده کرد. البته اجزای دیگر استایل برد پیت معمولی و مردانه بود و فقط دامن در بین آن‌ها جلب توجه می‌کرد. این استایل او در رسانه‌ها بسیار سروصدا کرد اما منتقدان مد به دلیل عادی جلوه دادن و ترویج سبک «مد بدون جنسیت» او را تحسین کردند.

کریستن استورات

کریستن استوارت از جمله سلبریتی‌هایی است که بسیار زیاد از سبک بدون جنسیت در پوشش خود استفاده می‌کند و می‌توان گفت به نوعی از اولین افراد مشهوری محسوب می‌شود که این سبک را امتحان کرده است. او اکثرا کت و شلوار و کفش‌های مردانه می‌پوشد اما گاهی با انتخاب پارچه‌های زرق و برق‌دار یا طرح‌های گل‌گلی، جلوه‌ی استایلش را بیشتر می‌کند.

این استایل او مربوط به نمایشگاه برند معروف شنل است که در تابستان 2019 در پاریس برگزار شد.

بیلی پورتر

اگر کریستن استوارت را در بین سلبریتی‌های زن، طرفدار این سبک بدانیم، بیلی پورتر در بین سلبریتی‌های مرد، به استفاده از این سبک معروف است. کمتر اتفاق می‌افتد که بیلی با لباسی ساده و مردانه در مراسم رسمی دیده شود و اکثرا با پیراهن‌های پرنسسی و زنانه و حتی آرایش در این گونه مراسم حاضر می‌شود.

این لباس مجلسی او در نود و یکمین مراسم جوایز سالانه اسکار در سال 2019 جزء لباس‌هایی بود که بسیار جلب توجه کرد.

بیلی در مراسم انتخاب بازیگر در سال 2020 هم پیراهن ساتن دکلته‌ای را انتخاب کرد که در قسمت دامنش دنباله‌ای با رنگ تیره‌تر داشت.

زندایا

زندایا را در دنیای مد و لباس به نام ملکه‌ی کت و شلوار می‌شناسند. این ستاره‌ی محبوب هم در اکثر موقعیت‌ها با کت‌وشلوارهای مجلسی و زیبا دیده می‌شود. این استایل کت و شلوار مشکی با کراوات ست شده با آن مربوط به حضورش در مراسم اسکار 2022 است.

زندایا در سال 2019 در یکی از نمایشگاه‌های برند کارتیه هم کت و شلوار خاکستری زیبایی پوشید که بسیار به تنش مناسب بود.

جرد لتو

این بازیگر معروف هالیوود، همیشه قصد دارد با انتخاب‌هایش در سبک لباس پوشیدن، همه را شگفت‌زده و متعجب کند. مثلا او در مراسم مت‌گالای 2019 با پوشیدن این پیراهن مجلل از برند گوچی حسابی سر و صدا کرد. البته عجیب‌تر از لباسش، ماکت سر خودش بود که در مراسم به دست گرفته بود!

این بازیگر معروف در مراسم اکران فیلم Morbius در مارس 2022 یک کت و شلوار ساتن سفید از برند گوچی به تن کرد که با یک تور بلند پوشیده شده بود و بیشتر شبیه لباس‌خواب‌های زنانه به نظر می‌رسید.

پیت دیویدسون

این کمدین معروف آمریکایی هم در مراسم مت‌گالا 2021 موانع مد جنسیت را شکست. او در این مراسم سارافون مشکی تا زیر زانو از برند تام براون به تن داشت که روی آن یک کت سفید و مشکی بلند پوشیده بود. او درباره‌ی این استایلش به مجله ووگ گفته بود که دوست داشت به سبک راهبه‌ها تیپ بزند!

تیلدا سوینتون

این بازیگر موفق بریتانیایی، سال‌ها است که برای استایلش در مراسم رسمی و فرش قرمزها از کت‌وشلوارهای رنگی استفاده کرده و مدل موهایش همیشه کوتاه و صاف است. او در سال 2011 در یکی از مصاحبه‌هایش گفت که سبک لباس پوشیدنش را از دیوید بویی و پدرش الهام گرفته است.

هری استایلز

هری هم از جمله سلبریتی‌هایی است که اکثر مواقع با انتخاب لباس‌های بدون جنسیت و زرق و برق‌دار در مراسم جلب توجه می‌کند. او در این استایلش که مربوط به مراسم گرمی سال 2021 است، از یک بوآپر بنفش دور گردنش استفاده کرده که خیلی مردانه به نظر نمی‌رسد.

او همچنین در مراسم مت گالا 2019 با پوشیدن این اورال توری از برند گوچی و استفاده از اکسسوری‌های زنانه، مرزهای مد را جابه‌جا کرد.

ریحانا

با این که این خواننده‌ی معروف همیشه به خاطر استایلش تحسین می‌شود اما چند سالی است که در مراسم فرش قرمز، ریسک می‌کند. این ستاره‌ی موسیقی پاپ در مراسم مت گالا 2009 با کت و شلوار آستین پفی و پاپیون مشکی و موهای کوتاه حاضر شد.

این استایل‌ها فقط گزیده‌ای از استایل‌های بدون جنسیت سلبریتی‌ها بود که برایتان آوردیم. همانطور که دیدید در این زمانه، سلبریتی‌ها خودشان را مقید به جنسیت نکرده و هر لباسی که مورد پسندشان است را انتخاب می‌کنند.