برند نایکی

نایکی و داستان‌های عجیب و غریبش

نایکی هم مثل هر برند دیگری از اول، اینجایی نبود که الان هست.کلی اتفاق جالب برایش افتاده و  کلی بالا و پایین داشته تا امروز به اینجا رسیده است. در این نوشته، به بعضی از اتفاقات جالبی که برای این برند افتاده، می‌پردازیم و مسیر این برند را از نیم قرن پیش تا امروز با هم مرور می‌کنیم. از کجا معلوم؟ شاید بعضی از درس‌هایش به کارمان آمد!

نایکی، وقتی که نایکی نبود!

حدود ۵۳ سال پیش، یعنی سال ۱۹۶۴ میلادی (مصادف با سال ۱۳۴۲ شمسی)، یک مربی ورزش به همراه شاگردش، تصمیم گرفتند برندی به نام Blue Ribbon Sport (شرکت ورزشی ربان آبی) را راه‌اندازی کنند. برندی که مقدمه‌ای برای تبدیل شدن به نایکی در سال ۱۹۷۱شد. اسم مربی ورزشی که در دانشگاه اورگان آمریکا کار می‌کرد «بیل بوئرمن»، (Bill Bowerman) و اسم شاگردش «فیل نایت»، (Phil Knight)  بود(به ترتیب از چپ به راست). دو دوست و همراه، که رویاهای بزرگی در سرشان می‌پروراندند.

جالب است بدانید زمانی که بیل و فیل کارشان را شروع کردند، کفشی تولید نمی‌کردند، بلکه صرفا توزیع کننده‌ی کفش‌های ژاپنی Onitsuka Tiger بودند. همان برندی که امروز آن را به نام ASICS می‌شناسیم! «بوئرمن» و «نایت» توانستند با همین شغل و در همان سال اول تاسیس شرکت «ربان آبی»،  ۱۳۰۰ جفت کفش بفروشند و هشت هزار دلار درآمد کسب کنند. فروشی که در نوع خودش موفقیت خوبی به حساب می‌آمد.

سر اینکه اولین کفش نایکی برای «اوتیس دیویس» ، (بازیکن بیسبال) ساخته شده یا فیل نایت، دعوا بود! اوتیس اصرار داشت اولین کفش نایکی را بوئرمن شخصا برای او طراحی کرد که از قضا تنگ بوده و از پای اوتیس به خوبی حمایت نمی‌کرده.

فروش در صندوق عقب!

یک سال بعد از راه انداختن شرکت ورزشی «ربان آبی» اوضاع حتی بهتر هم شد. به این صورت که این کمپانی بالاخره توانست نیروی تمام وقت استخدام کند و فروشش را به ۲۰ هزار دلار برساند. آن هم نه از طریق فروش در فروشگاه، چون کمپانی هنوز فروشگاهی نداشت، بلکه از طریق فروش کفش‌ها پشت ماشین کارمندان! این روش جالب جواب داد و هم سود را بالا برد و هم باعث شد سرمایه‌ی لازم برای راه‌اندازی یک فروشگاه در سال ۱۹۶۷، یعنی سه سال بعد از راه‌اندازی شرکت، به دست آید. تصویر زیر بوئرمن را در سال‌های اولیه‌ی تاسیس نایکی نشان می‌دهد.

وقتی نایکی، نایکی شد!

پنج سال بعد از روزهای پشت ماشین نشینی و فروختن محصولات یک کمپانی دیگر، بالاخره وقتش رسید که «ربان آبی»، تولید محصولات خودش را شروع کند و اولین قدم برای تبدیل شدن به یکی از موفق‌ترین کمپانی‌های فروش محصولات ورزشی را بردارد. در این قدم، بوئرمن و نایت، از Onitsuka Tiger جدا شدند و نام نایکی را با الهام از نام الهه‌ی پیروزی در یونان باستان، برای برندشان انتخاب کردند.

زنی که لوگو را طراحی کرد

لوگوی نایکی، یکی از شناخته‌ترین لوگوهای دنیاست و کمتر کسی است که با دیدن این لوگو نام نایکی برایش تداعی نشود. ممکن است فکر کنید چنین لوگویی حاصل کار یک کمپانی بزرگ تبلیغاتی است اما اشتباه می‌کنید. لوگوی نایکی را «کرولاین دیویدسون»،  Carolyn Davidson طراحی کرده است، کسی که در زمان تاسیس برند، یک دانشجوی ساده‌ی رشته‌ی گرافیک بود و برای ثبت نام در کلاس نقاشی با رنگ روغن، به پول احتیاج داشت. به همین دلیل هم قبول کرد با ساعتی دو دلار برای نایکی کار کند. او پس از صرف ۱۷ ساعت و نیم زمان، به لوگوی نهایی نایکی رسید و آن را در ازای دریافت تنها ۳۵ دلار تحویل داد تا بنشیند روی کفش ورزشی نایکی و سایر محصولات این برند. اعضای نایکی اما بعدا این مبلغ ناچیز را برای «کرولاین» جبران کردند؛ به افتخار او یک مهمانی گرفتند، بخشی از سهام شرکت (معادل یک میلیون دلار) را به او بخشیدند و یک انگشتر طلا و الماس به او هدیه کردند که لوگوی برند را روی خودش جا داده بود.

شعار نایکی، برگرفته از یک قاتل

گری گیلمور، (Gary Gilmore) ، یکی از قاتلان عجیب و غریب تاریخ است. کسی که مرتکب دو قتل شد، بعد از یک دهه ممنوعیت اعدام، جلوی جوخه‌ اعدام قرار گرفت و وصیت کرد قرنیه‌ی چشمش را اهدا کنند. حالا اگر با خودتان فکر می‌کنید این‌ها چه ربطی به نایکی دارد، باید بگوییم شعار اصلی نایکی، Just Do It ، (به صورت تحت اللفظی به معنای “شجاعانه انجامش بده”) برگرفته از آخرین جملات این قاتل است که گفته بود Let’s Do It ! (بیایید انجامش دهیم)

تولید کفش از ضایعات

حتما درباره‌ی تغییرات اقلیمی شنیده‌اید و حتما می‌دانید فعالیت کارخانه‌ها و استفاده از مواد صنعتی و مصنوعی، یکی از دلایل آسیب رسیدن به محیط زیست است. یکی از امتیازاتی که نایکی را از سایر برندها متمایز می‌کند، این است که این برند یکی از سه برند برتر طرفدار محیط زیست است و این طرفداری را صرفا در سطح شعار نگه نداشته است. برای مثال روز جهانی زمین پاک در سال ۲۰۰۸، این برند از بسکتبالیست معروف، «استیو نش»، (Steve Nash) خواست با پوشیدن یک جفت کفش به اسم Trash Talk Shoe در تبلیغ نایکی ظاهر شود. این کفش از ضایعات چرم مصنوعی و طبیعی ساخته شده بود و تنها ۵۰۰۰ نمونه از آن تولید شد.

نایکی پیش از این هم در سال ۱۹۹۳، یک برنامه دوندگی طولانی مدت برگزار کرد که در طی آن کفش‌های ورزشی به درد نخور و قدیمی جمع‌آوری شده و در ساخت زمین بسکتبال و زمین بازی موزد استفاده قرار گرفتند.

حمایت دو طرفه، همکاری نایکی و چهره‌ها

نایکی مثل خیلی از برندهای ورزشی دیگر، اسپانسر ورزشکاران زیادی شده است. کسانی که همکاری با آن‌ها، به شناخته شدن بیشتر اسم برند و اعتماد مردم به آن، کمک زیادی کرده است. چهره‌های مطرحی مثل مایکل جوردن، رونالدو، رونالدیو، توتی، اینیستا و نیمار، تنها تعدادی از ورزشکارانی هستند که نایکی اسپانسر شدن آن‌ها را بر عهده گرفته است.

به کجا می‌رود آخر؟

امروز، بعد از گذشت پنج دهه، نایکی توانسته انواع و اقسام خطوط تولید محصولات ورزشی را راه بیندازد و برای هر نیازی، جوابی طراحی کند. نایکی که با چند کارمند ساده کارش را شروع کرد، امروز بیش از ۴۴ هزار نفر کارمند دارد و صدها شعبه در سراسر دنیا

نایکی (معمولاً با نام نایک شناخته می شود) یک شرکت چند ملیتی آمریکایی است که در زمینه طراحی، توسعه، ساخت و بازاریابی و فروش جهانی کفش، پوشاک، تجهیزات فعالیت دارد.دفتر مرکزی این شرکت در نزدیکی بیورتون، اورگان، در منطقه شهری پورتلند قرار دارد. این برند بزرگترین تامین کننده کفش و پوشاک ورزشی در جهان و یک تولید کننده عمده تجهیزات ورزشی است، با درآمد بیش از 37.4 میلیارد دلار آمریکا در سال مالی 2020 بود.تا سال 2020، 76700 نفر در سراسر جهان مشغول به کار بودند. در سال 2020 ارزش این برند به تنهایی بیش از 32 میلیارد دلار بود که آن را به با ارزش ترین برند در بین مشاغل ورزشی تبدیل کرد.پیش از این، در سال 2017، نام تجاری نایک 29.6 میلیارد دلار ارزش داشت.

نایک، که در ابتدا با نام آبی روبان ورزشی (BRS) شناخته می شد، توسط ورزشکار رشته دوومیدانی دانشگاه اورگان، فیل نایت و مربی او، بیل باورمن، در 25 ژانویه 1964 تأسیس شد.این شرکت در ابتدا در یوجین، اورگان به عنوان توزیع‌کننده کفش‌ساز ژاپنی اونیتسوکا تایگر فعالیت می‌کرد و بیشترین فروش را در پیست میت‌های خودروی نایت انجام می‌داد.به گفته اوتیس دیویس، دانشجوی ورزشکار دانشگاه اورگان که بوئرمن و دارنده مدال طلای المپیک در بازی های المپیک تابستانی 1960 مربیگری می کردند، مربی او اولین جفت کفش نایک را برای او ساخت، که در تضاد با ادعایی است که آن ها برای فیل نایت ساخته شده بودند. به گفته دیویس، “به تام بروکاو گفتم که من اولین نفر هستم. برایم مهم نیست که همه میلیاردرها چه می گویند. بیل باورمن اولین جفت کفش را برای من ساخت. مردم من را باور نمی کنند. در واقع من این کار را نکردم.” مثل حالتی که روی پاهای من احساس می‌کردند. هیچ تکیه‌گاهی وجود نداشت و خیلی سفت بودند. اما دیدم باورمن آنها را از آهن وافل درست کرده بود و آنها مال من بودند».در اولین سال فعالیت خود، BRS 1300 جفت کفش دویدن ژاپنی را با درآمد 8000 دلار فروخت. تا سال 1965، فروش به 20000 دلار رسید. در سال 1966، BRS اولین فروشگاه خرده فروشی خود را در 3107 Pico Boulevard در سانتا مونیکا، کالیفرنیا افتتاح کرد. در سال 1967، به دلیل افزایش فروش، BRS فعالیت های خرده فروشی و توزیع را در ساحل شرقی، در ولزلی، ماساچوست گسترش داد.

اولین سفیر برند نایک “استیو پرفونتین” دونده مشهور آمریکایی بوده که در طول دوران کالج خود یعنی از سال 1969 تا 1972 توانست هفت رکورد آمریکایی از 2000 متر تا 10000 متر به ثبت کند. مدتی بعد در سال 1979 برند نایک تکنولوژی “نایک ایر” را طراحی کرد. (در تکنولوژی نایک ایر کیسه های بالشتکی با هوای تحت فشار پر شده و در قسمت پایین زیره میانی و پنجه ی کفش تعبیه می شود.   این تکنولوژی فشار ناشی از ضربات دویدن و راه رفتن را کاهش می دهد.) ارائه ی این تکنولوژی گام مهمی در پیشرفت برند نایک به شمار می رود و این برند توانست در عرصه کفش های ورزشی بسیار قدرتمند ظاهر شود و باعث شهرت بیشتر این برند شد. این پیشرفت مهم منجر به ارائه ی عمومی این محصول در سال 1980 شد. کمی بعد برند نایک میان رشته های ورزشی بسیار محبوب شد و در سال 1982 توانست به تولید کننده شماره یک کفش ورزشی در آمریکا تبدیل شود.نایک چندین شرکت پوشاک و کفش در طول تاریخچه‌ی کاری خود خریداری و سپس فروخته است. اولین خرید این شرکت، شرکت کفش سطح بالای Cole Haan در سال ۱۹۸۸ و سپس خرید Bauer Hockey در سال ۱۹۹۴ بود. در سال ۲۰۰۲ نایک شرکت پوشاک موج‌سواریHurley International را از موسس آن باب هارلی خرید. در سال ۲۰۰۳ نایک ۳۰۹ میلیون دلار برای خرید Converse، سازنده‌ی کفش کتانی آل استارز، پرداخت. این شرکت در سال ۲۰۰۴ Starter و در سال ۲۰۰۸ Umbro را خرید که به خاطر تولید وسایل تیم فوتبال انگلستان مشهور بود.نایک برای تمرکز مجدد بر خطوط کاری اصلی خود، در دهه‌ی ۲۰۰۰ خود را از شر برخی شرکت‌های تابعه‌اش خلاص کرد.

نایک طیف گسترده‌ای از تجهیزات ورزشی را تولید و توزیع می‌کند. اولین محصولات آن‌ها کفش‌های دو بود. در حال حاضر کفش، پیراهن ورزشی، شورت، استوک، لباس‌های لایه‌ی نخست، و غیره را برای طیف گسترده‌ای از ورزش‌ها نظیر دو و میدانی، بیسبال، هاکی روی یخ، تنیس، فوتبال، لاکراس، بسکتبال و کریکت تولید می‌کند. Nike Air Max یک خط تولید کفش است که ابتدا در سال ۱۹۸۷ توسط نایک عرضه شد. خطوط تولید بیشتر بعدها مطرح شدند، نظیر Air Huarache که در سال ۱۹۹۲ آغاز به کار کرد. تازه‌ترین موارد اضافه شده به خط تولید، کفش‌های Nike ۶.۰, Nike NYX, and Nike SB هستند که برای تخته‌اسکیت طراحی شده‌اند. نایک به تازگی کفش‌های کریکتی با نام Air Zoom Yorker تولید کرده است که طوری طراحی شده که ۳۰ درصد سبک‌تر از رقباست. در سال ۲۰۰۸ نایک Air Jordan XX۳ را عرضه کرد که یک کفش بسکتبال با عملکرد عالی است که با الهام از محیط زیست طراحی شده است.

نایک مجموعه‌ای از محصولات را نیز به فروش می‌رساند، از جمله کفش و پوشاک برای فعالیت‌های ورزشی نظیر فوتبال، بسکتبال، دو، ورزش‌های رزمی، تنیس، بازی‌های ورزشی، گلف، و تمرین‌های ورزشی برای مردان، زنان و کودکان و غیره…. نایک برای فعالیت‌های بیرونی نیز کفش می‌فروشد نظیر :تنیس، گلف، اسکیت‌بورد‌سواری، فوتبال، بیسبال، فوتبال آمریکایی، دوچرخه‌سواری، والیبال، کشتی، تشویق‌کنندگان، فعالیت‌های آبی، اتومبیلرانی، و دیگر کاربردهای ورزشی و تفریحیو غیره. نایک به خاطر عرضه‌ی لباس‌های مُد روز شهری، در فرهنگ جوانان و هیپ‌هاپ مشهور و محبوب است. نایک اخیرا برای تولید Nike+ با شرکت اپل همکاری کرده است، محصولی که از طریق ابزار رادیویی داخل کفش که به آیپد نانو وصل است، عملکرد دونده را پایش می‌کند. این محصول برخلاف ارائه‌ی آمار مفید، مورد انتقاد بعضی پژوهشگرانی قرار گرفته است که می‌توانستند با استفاده از ذرات هوشمند پنهان‌شدنی کوچک، وسایل RFIDکاربر را از فاصله‌ی ۶۰ پایی در شبکه‌ی حسگر بیسیم شناسایی کنند.برخی از جدیدترین کفش‌های نایک، برای کاهش وزن، حاوی فوم FLYWIRE وLUNARLITE بودند.در ۱۵ جولای ۲۰۰۹ Nike+ Sports Band در فروشگاه‌ها عرضه شد. این محصول مسافت پیموده‌شده و کالری صرف‌شده را ثبت می‌کند، زمان را نگه می‌دارد و برنامه‌ی آنلاین جدیدی به دوندگان ارائه می‌کند.مجموعه‌ی پیراهن ورزشی ۲۰۱۰ Nike Pro Combat توسط تیم‌های دانشگاه‌های زیر مورد استفاده قرار گرفت: میامی، آلاباما، دانشگاه ایالت بواس، فلوریدا، ایالت اوهایو، دانشگاه ایالتی اورگون، دانشگاه مسیحی تگزاس، ویرجینیا تک، ویرجینیای غربی، و پیتسبورگ.

لوگوی برند نایک “اسووش” و شعار این برند “فقط انجام بده!” یا (‘Just Do It’) است. که خیلی زود در آمریکایی شناخته شد. در سال 1985 طراحان نایک یک کفش ورزشی مخصوص برای تازه کاری در NBA به نام “مایکل جردن ” طراحی کردند که با افزایش محبوبیت خود به فروش کفش های ورزشی نایک کمک کرد و این برند توانست به رکورد جدیدی در فروش دست یابد. پس از آن نایک به طراحی لباس و دیگر لوازم ورزشی نیز مشغول شد.   انها توانستند با تیم های مختلف مانند تیم های فوتبال برزیل و تیم های فوتبال مردان و زنان آمریکا برای تولید لباس و لوازم ورزشی همکاری کنند و قراردادببندند. در سال 1996 این برند دوباره با یک تازه کار ورزش گلف به نام “تایگر وودز” به مبلغ 5 میلیون دلار در سال قرارداد بست و با موفقیت افسانه ای “تایگر وودز” بر محبوبیت و فروش برند نایک افزوده شد.  

نایک با ارزش ۳۰.۴۴ میلیارد دلار در صدر فهرست پوشاک جهانی در سال ۲۰۲۱

نایک به عنوان با ارزش ترین شرکت پوشاک در سراسر جهان به سال مالی ۲۰۲۱ پایان داد،کسب‌وکار نایک در آمریکای شمالی پردرآمدترین است

نایک با ارزش ۳۰.۴۴ میلیارد دلار در صدر فهرست پوشاک جهانی در سال ۲۰۲۱

نایک به عنوان با ارزش ترین شرکت پوشاک در سراسر جهان به سال مالی ۲۰۲۱ پایان داد. این شرکت در سال ۲۰۲۱ به ارزش ۳۰.۴۴ میلیارد دلاری دست یافت که آن را در راس ده شرکت برتر پوشاک در سراسر جهان قرار می دهد. در سال مالی ۲۰۲۰، این شرکت چند ملیتی آمریکایی بیش از ۴۴ میلیارد دلار فروش داشته است و برای رسیدن به این نقطه، برندهای دیگر را با اختلاف شکست داد.

طبق داده‌های ارائه شده توسط FinancePR.com، گفته می‌شود که کسب‌وکار نایک در آمریکای شمالی پردرآمدترین است. این منطقه بیش از ۱۷ میلیارد دلار از درآمد سال ۲۰۲۱ شرکت را به خود اختصاص داده است. نایک در بیانیه‌ای مطبوعاتی گفت که باز هم، بازار ایالات متحده مهم‌ترین بازار آن است که حدود ۴۰ درصد از درآمد جهانی آن را تشکیل می‌دهد.

بخش پوشاک در میان رکود اقتصادی جهانی به رشد خود ادامه می دهد و نایک همچنان در اینجا دست بالا را حفظ می کند زیرا با رقبای جدی روبرو نیست. ادیت ریدز از financePR.com گفت: این فروش به این دلیل است که نایک محصولات بسیار متفاوتی دارد و هزینه های جایگزینی برند برای مصرف کننده نهایی آن پایین است.

علاوه بر این، نایک از سه بخش مهم درآمد ایجاد می کند: بخش های پوشاک، کفش و اکسسوری که بخش کفش بزرگترین و سودآورترین آنهاست. این شرکت حدود ۲۸ میلیارد دلار از فروش در سال ۲۰۲۱ را از طریق فروش کفش به دست آورد.

امروزه، سه عامل به شکل گیری بازار پوشاک جهان ادامه می دهند. اول اینکه رشدی قابل توجه در اقتصادهای در حال توسعه وجود دارد. ثانیاً، اقتصاد آمریکا در بازیابی از اثرات COVID-19 کند عمل کرده است و سوم کاهش قابل توجه قدرت خرید در بازار اروپا است.

نایک برای رسیدن به این نقطه، برندهای معتبر دیگر را شکست داده است. به عنوان مثال، برند دوم پوشاک gucci است که به ارزشی در حدود ۱۶ میلیارد دلار دست یافت و لویی ویتون با حدود ۱۵ میلیارد دلار در جایگاه سوم قرار گرفت. نزدیکترین رقیب نایک در بخش ورزشی، آدیداس، با کمی بالاتر از ۱۴ میلیارد دلار فروش در سال مالی ۲۰۲۱ است.

شرکت نایکی، شرکت آمریکایی چندملیتی است که در زمینه طراحی، تولید، بازاریابی و فروش محصولاتی همچون کفش ورزشی، پوشاک، لوازم و ابزار ورزشی در بازار جهانی فعالیت می‌کند

شرکت نایکی ابتدا واردکننده کفش ورزشی ژاپنی بود و بعدها آنقدر توسعه یافت که به یکی از بزرگترین بازارهای کفش ورزشی در جهان تبدیل شد و در حال حاضر تقریبا ۳۷درصد از سهام بازار جهانی را در دست دارد. این شرکت در ایالات متحده بیش از ۲۲هزار فروشگاه دارد و محصولات خود را به بیش از ۱۶۰ کشور در جهان می‌فروشد.

شرکت نایکی ابتدا با نام Blue Ribbon Sport (محصولات ورزشی روبان آبی) در ۲۵ ژوئن ۱۹۶۴ شروع به‌کار کرد،در واقع سال ۱۹۶۲ فیلیپ نایت، فارغ‌التحصیل دانشگاه استنفورد و عضو تیم ورزشی دو و میدانی دانشگاه اورگان تصمیم گرفت با فروش کفش‌های ورزشی کسب‌وکاری راه بیندازد.

او برای این منظور به ژاپن سفر کرد و به یکی از بزرگترین شرکت‌های ژاپنی که در زمینه تولید و فروش کفش‌های ورزشی فعالیت می‌کرد، پیشنهاد همکاری داد و توانست تعداد کمی کفش ورزشی به ایالات متحده وارد کند.

فیلیپ نایت همان روزهایی که با مالک شرکت ژاپنی قرارداد می‌بست، شرکت فروش محصولات ورزشی روبان آبی را تاسیس کرد تا بتواند طرف ژاپنی را تحت تاثیر قرار داده و او مطمئن شود که کفش‌های ورزشی‌ شرکت‌شان در آمریکا به‌ فروش خواهند رسید. بدین ترتیب نایت توانست حدود ۲۰۰ جفت کفش از ژاپن وارد و برای فروش در زیرزمین خانه پدرش انبار کند.

پس از مدتی نایت با ویلیام باورمن مربی ورزش دو و میدانی خود شریک شد و آنها شرکت نایکی را به‌طور رسمی راه‌اندازی کردند و در همان سال اول تاسیس توانستند ۱۳۰۰ جفت کفش وارداتی ژاپن را بفروشند و۸۰۰۰ دلار سود کنند،اما این شرکت همچنان با نام محصولات ورزشی روبان آبی که به اختصار BRS بود فعالیت می‌کرد.

این شرکت تازه‌ تاسیس سال ۱۹۶۵ فقط یک کارمند تمام‌وقت استخدام کرده و فروش آن هم به ۲۰‌هزار دلار در سال رسیده بود. اما با تلاش و پیگیری فراوان فیلیپ نایت و باورمن سال بعد (۱۹۶۶)،‌آنها توانستند اولین فروشگاه خود را در کالیفرنیا اجاره کنند. بدین ترتیب دیگر فروشندگان شرکت مجبور نبودند کفش‌های شرکت را در خودروی خود گذاشته و بفروشند.

پس از مدتی تغییراتی در کفش‌های ورزشی ایجاد کرد و با نام کورتز‌(Cortez)،‌در سال ۱۹۶۸ فروخت.‌این کفش بسیار پرفروش شد تا جایی‌که آنها توانستند یک دفتر توزیع کفش در ولزلی ماساچوست راه‌اندازی کنند. در این دوره ابداعات باورمن در فناوری تولید کفش ورزشی ادامه یافت و آنها کفشی تولید کردند که قسمت بالایی آن از نایلون بود و این کفش هم با اقبال خوبی از طرف مشتریان روبه‌رو شد.

ظهور کفش نایکی

اوایل دهه ۱۹۷۰، نایت به تعداد فروشگاه‌های خود اضافه کرد. در این زمان ۲۰ کارمند و فروش سالانه نزدیک ۳۰۰هزار دلار داشت. سال ۱۹۷۱، شرکت نایکی (که البته همچنان با نام BRS فعال بود) با کمک شرکت تجاری ژاپنی نیشو ایوایی (Nissho Iwai)  اولین خط تولید خود را در خارج از کشور راه‌اندازی و محصولات خود را بدون وابستگی به هیچ شرکتی به آمریکا وارد کرد.

در این زمان بود که شرکت، آرم تجاری خود که سمبل بال الهه پیروزی یونانی (مانند یک تیک) است را به عنوان لوگوی شرکت معرفی کرد و نام نایکی را روی کفش‌های ورزشی خود گذاشت.

طراح اصلی این لوگو دانشجوی دختری به نام کارولین دیویدسون بود که در رشته گرافیک در دانشگاه ایالتی پورتلند تحصیل می‌کرد. او در قبال این طرح ۳۵ دلار دریافت کرد. بعدها این طرح اولیه کمی تغییر یافت به طرحی که روی محصولات نایکی می‌بینیم تبدیل شد.

کارولین دیویدسون که در مقطع کارشناسی رشته گرافیک تحصیل می‌کرد، از نظر مالی در مضیقه بود. فیلیپ نایت او را برای طراحی لوگو و همچنین کارهای تبلیغاتی شرکت دعوت به کار کرد و بدین ترتیب لوگوی نایکی متولد شد.

بعدها که شرکت نایکی موفقیت بسیاری کسب کرده بود، در سال ۱۹۸۳، نایت، کارولین را به شرکت دعوت کرد و از طرف شرکت به او هدایایی چون انگشتر طلای الماس نشان که طرح لوگوی نایکی روی آن حکاکی شده بود و ۵۰۰ سهم (که در سال ۲۰۱۵، ارزش این تعداد سهم یک میلیون دلار بود)‌داد،کارولین پس از موفقیت لوگوی نایکی، به «بانوی لوگو» معروف شد.

البته این آرم ابتدا روی کفش‌های ورزشی مخصوص فوتبال آمریکایی قرار گرفت. این نوع کفش‌ها، اولین محصولات نایکی بودند که به فروش رفتند.

شعار نایکی؛‌(فقط انجامش بده)

نایکی دنیا را محلی برای یافتن بی‌نهایت فرصت برای انسان‌هایی که به‌دنبال کسب آنها هستند، می‌بیند. مسئولان نایکی معتقدند وقتی بخواهیم رشد کنیم می‌توانیم فرصت‌های بیشماری برای رشد خود بیابیم و ما دائما در حال الهام بخشیدن به نسل‌های جدید ورزشکاران و مشتریان جدید هستیم. شعار معروف نایکی، «انجامش بده!» است.

البته این شعار،‌از آخرین جمله یک قاتل سریالی گرفته شده است. این قاتل هنگام اجرای حکم اعدام خود، به فردی که قرار بود او را با شلیک گلوله اعدام کند، گفته بود، (انجامش بده!)

در واقع سال ۱۹۸۸‌دن وایدن،‌‌بنیانگذار آژانس تبلیغاتی «وایدن+کندی»، شعار نایکی را که از آخرین کلمات «گری گیلمور»، قاتل سریالی الهام گرفته بود را پیشنهاد داد.‌سپس بنیانگذاران شرکت نایکی، مفهوم این جمله را برای انجام دادن کارهایی که در نهایت با خود موفقیت به همراه دارد، به‌کار گرفتند.

نایکی مستقل می‌شود

سال ۱۹۷۲، کفش‌های نایکی به شهرت خوبی دست یافته بود و شرکت نایکی پس از عدم توافق بر سر سیستم توزیع با شریک ژاپنی خود، فعالیت‌هایش را به صورت مستقل ادامه داد.

در این زمان بیشتر شرکت‌های تبلیغاتی که می‌خواستند با برند نایکی و ثروت آن همراه شوند، کفش‌های نایکی را به ورزشکارهای مشهور پیشنهاد می‌دادند و در نتیجه عملکرد بالای این ورزشکارها، قیمت کفش‌های نایکی را افزایش داد تا جایی‌که در این سال، فروش شرکت به ۱,۹۶ میلیون دلار رسید و کارکنان نایکی به ۴۵ نفر افزایش یافتند.

سال ۱۹۷۴، کفش ورزشی نایکی به کانادا و سپس استرالیا صادر شد و این شروع کار نایکی در بازارهای جهانی بود. باورمن طراحی کفش ورزشی مخصوص دوی نایکی را تغییراتی داد و با افزودن گریپ به کف کفش توانست میزان اصطکاک کفش را افزایش دهد و در عین حال به وزن کفش اضافه نشود. او با استفاده از آهن قراضه‌هایی که از ظرف و ظروف خانه به جا مانده بود، قالب گریپ‌دار کف کفش را آماده کرد.

نایکی در سال ۱۹۷۴ دفتری در شهر اکستر ایالت نیوهمپشایر افتتاح کرد و کار خود را توسعه داد. در این زمان توانسته بود ۲۵۰ نفر را استخدام کند و تا پایان سال فروش خود در بازار جهانی را به ۵ میلیون دلار برساند.‌البته این رشد را مدیون ورزشکارهای معروفی چون جیمی کانرز و ایلیه ناستاسه بود.‌این ورزشکارها تنیس‌بازهای حرفه‌ای بودند که کفش‌های ورزشی نایکی را به پا کردند و پس از آن بود که کفش‌های ورزشی نایکی به‌ورزش‌های دیگر غیر از فوتبال آمریکایی یا مسابقات دو راه پیدا کرد.

در سال ۱۹۷۶، کفش ورزشی نایکی به وسیله ستاره‌های ورزشی دو و میدانی در بازی‌های انتخابی المپیک دو و میدانی استفاده شد و به شهرت این کفش‌ها بیش از پیش افزوده شد تا جایی‌که این شرکت توانست بیش از ۲۸ میلیون دلار در سال ۱۹۷۷ سود کند.

افزایش قدرت در بازارهای جهانی

با افزایش محبوبیت و تقاضای کفش‌های نایکی، به تعداد کارخانه‌های جدید این شرکت اضافه شد. شرکت نایکی در این زمان در ایالت مین، یک کارخانه دوخت و دوز هم راه‌اندازی و همچنین دو کارخانه دیگر در تایوان و کره تاسیس کرد. کفش‌های ورزشی نایکی در این دوران به آسیا راه پیدا کرد و یک سال بعد تمام اروپا با این برند آشنا شدند. بعدها این برند کفش ورزشی به آمریکای جنوبی و آفریقا هم رسید.

دهه ۱۹۸۰، کفش‌های ورزشی نایکی توانستند از آدیداس، برند معروف آلمانی پیشی بگیرند و به شهرت خوبی در جهان دست پیدا کنند. این شرکت در سال ۱۹۸۱ چندین کارخانه در چین راه‌اندازی کرد. سال بعد تقریبا نیمی از کفش‌های ورزشی دو در آمریکا، نام نایکی را یدک می‌کشیدند.

شرکت نایکی در این دهه، به توسعه دائمی خود ادامه داد و به سراغ تولید محصولات دیگری چون پوشاک، کفش‌های کار و راحتی و همچنین کفش کودکان رفت. قدرت سهام شرکت نایکی در این زمان از برندهای پوما و آدیداس، که بازار فوتبال آمریکایی را در دست داشتند، بیشتر شد.

در سال ۱۹۸۲، شرکت نایکی شروع به تولید بیش از ۲۰۰ نوع کفش مختلف از جمله کفش‌های مخصوص بسکتبال مانند کفش Air Force I کرد و با تولید کفش مناسب ورزش‌های راکتی به نام Air Ace به توسعه خود ادامه داد،شرکت نایکی علاوه بر کفش بیش از ۲۰۰ مدل لباس هم وارد بازار کرده است. امروزه برند نایکی یکی از بهترین و مهم‌ترین ابداع در تولید کفش‌های ورزشی، پوشاک، تجهیزات و لوازم لوکس (اکسسوری) است.

در طول این مسیر، نایکی به ورزشکاران بسیاری همچون سباستین کو، کارل لویس، جکی جوینز-کرسی و آلیسون فلیکس کمک مالی کرده است و البته این ورزشکارها با شهرتی که در مسابقات کسب کردند توانستند شرکت نایکی را بیش از پیش به جهانیان معرفی کنند.

این ورزشکارها در طراحی، بازاریابی کفش‌ها و محصولات نایکی بسیار موثر بودند و برند نایکی با این همکاری توانست همگام با تغییرات موجود در دنیای ورزش، تغییر کرده و چهره جدیدی به خود بگیرد.

همچنین تا مدت‌ها مایکل جوردن بسکتبالیست معروف، چهره ورزشی نایکی بوده است و در این شرکت کفشی به نام برند جردن هم تولید شده است.  سه سال گذشته هم کولین کاپرنیک به‌طور رسمی چهره این برند شد،بنیانگذاران شرکت نایکی دائما در حال خلق کارهای جدید هستند و این ویژگی باعث شده که نایکی فرصت‌های جدیدی برای خود ایجاد کند تا جایی‌که از رقبای خود جلو بیفتد.

ارزش سهام نایکی بسیار بالاست. اکنون بیشتر کارخانه‌های شرکت نایکی در آسیا، از جمله اندونزی، چین، تایوان، هند، تایلند، ویتنام، پاکستان، فیلیپین و مالزی قرار دارند.

ماموریت نایکی،‌الهام‌بخش بودن و مبتکر بودن در هر جنبه ورزشی موجود در دنیاست. همانطور که بیل باورمن زمانی گفت، )اگر جسم و بدن دارید، ورزشکار هستید(

بررسی شبکه‌های اجتماعی برند نایکی 

رقابت برندهای محصولات مختلف در شبکه‌های اجتماعی برای جلب توجه مشتریان بسیار زیاد است. افراد متعدد و به‌طبع مشتری‌های بالقوه در شبکه‌های اجتماعی حضور گسترده‌ای دارند. مثلا، در هر ۶۰ ثانیه در اینستاگرام کاربران بیش از ۲۷۷هزار استوری و ۵۵هزار تصویر پست می‌کنند. در همین بازه زمانی کاربران یوتیوب، ۴,۵ میلیون ویدیو تماشا و کاربران توییتر بیش از ۵۱۱هزار توییت می‌کنند.

بنابراین جای تعجبی ندارد که برندهای محصولات مختلف از این شبکه‌ها برای دیده شدن استفاده کنند. نایکی هم از شبکه‌های اجتماعی برای تبلیغ محصولات خود استفاده می‌کند. از برخی از شبکه‌های اجتماعی که این برند در آنها حضور دارد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. فیس‌بوک (Facebook)

بنابر بررسی سال ۲۰۱۹، نایکی بیش از ۳۳ میلیون نفر دنبال‌کننده در فیس‌بوک داشت. البته صفحه اصلی نایکی در فیس‌بوک مدتی است که غیرفعال شده است.

۲. اینستاگرام

با وجود اینکه برند نایکی چنان معروف شده و نیازی به معرفی ندارد، این برند توانسته است چند سال متوالی روی اینستاگرام تسلط داشته باشد. نایکی مخاطب‌ها و مشتری‌های خود را به‌خوبی درک و کفش ورزشی مناسب آنها را تولید می‌کند. در حال حاضر نایکی در اینستاگرام بیش از ۱۶۰میلیون نفر دنبال‌کننده دارد.

نایکی در اینستاگرام به جای نشان دادن تصاویر و ویدیوهای کفش‌های عالی نایکی، با مشتری‌های خود مستقیما در تعامل است.

۳. توییتر

نایکی در توییتر به سوال‌های مشتریان پاسخ می‌دهد. درواقع این شرکت تقریبا ۹۶درصد از سوا‌ل‌های مشتری‌ها را جواب می‌دهد. این برند در توییتر بیش از ۸ میلیون نفر دنبال‌کننده دارد.

۴. یوتیوب

بیش از ۱,۵ میلیون نفر در کانال یوتیوب نایکی مشترک شده‌اند. علاقه‌مندان تبلیغات ویدیویی محصولات نایکی می‌توانند از طریق یوتیوب به تماشای آنها بنشینند.

کارزارهای تبلیغاتی برند نایکی

کارزارهای تبلیغاتی برند نایکی متمایز و فراموش‌نشدنی هستند. چراکه این کارزارها فقط برای معرفی شرکت نیستند، بلکه آنها الهام‌بخش، انگیزه‌دهنده و پرتحرک هستند. در ضمن در بیشتر این کارزارها نایکی مردم و به‌ویژه زنان را تشویق می‌کند که محدودیت‌های فرهنگی و فیزیکی را کنار زده و به دنیای ورزش (حتی حرفه‌ای) قدم بگذارند. از برخی از این کارزارها که به‌ صورت فیلم‌های کوتاه آماده شده‌اند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. آنها درباره تو چه می‌گویند

این کارزار تبلیغاتی مربوط به خاورمیانه است و ۵ ورزشکار زن حرفه‌ای و آماتور در آن حضور دارند. این زن‌ها با وجود انتقادهایی که از سوی جامعه، خانواده و دوستان خود می‌شنوند، به ورزش ادامه داده و با تمام چالش‌های استانداردهای جامعه خود روبه‌رو می‌شوند.

از بازیگران این آیتم می‌توان به امل مراد  (مربی پارکور)، زهرا لاری (اسکیت‌باز)، بالکیز فتحی (خواننده پاپ)، اینس بوبکری (شمشیرباز) و عارفه سیسو (بوکسور) که با وجود فشارهای جامعه، دست از ورزش حرفه‌ای برنداشته‌اند.

۲. روز زن؛ روزی که به آن دیگر نیازی نخواهیم داشت

نایکی برای روز بین‌المللی زن، یک آگهی الهام‌بخش ویدیویی یک دقیقه‌ای ساخته است. نایکی در این کلیپ موفقیت‌های سرینا ویلیامز، تنیس‌باز حرفه‌ای و مگان راپینو ستاره فوتبال آمریکایی و چند ورزشکار دیگر را به تصویر می‌کشد. در این ویدیو، روای می‌گوید که روزی می‌آید که زنان دیگر به روز زن نیازی نخواهند داشت زیرا دیگر آنها مجبور نخواهند بود ثابت کنند که به اندازه مردها سریع، قوی یا ماهر هستند و دیگر هر روزشان همچون روز زن خواهد بود.

انواع محصولات برند نایکی

شرکت نایکی دامنه وسیعی از تجهیزات ورزشی تولید می‌کند. اولین محصولات این شرکت کفش‌های ورزشی مخصوص دو بودند. در واقع این شرکت با این کفش‌ها معرفی شد. بعدها نایکی دامنه تولید کفش‌های خود را گسترش داد و برای انواع ورزش‌ها، مانند بسکتبال، فوتبال، گلف، فوتبال آمریکایی، بیس‌بال، اسنوبردسواری، هاکی، تنیس و والیبال کفش ورزشی تولید کرد.

همچنین نایکی کفش‌های غیرورزشی مانند کفش مری جین  و دمپایی لاانگشتی هم تولید کرده است. کفش‌های مری جین که نام خود را از یک شخصیت کارتونی با همین نام گرفته است، به کفش‌هایی گفته می‌شود که جلو بسته هستند و لبه‌های کوتاهی دارند. این کفش‌ها معمولا بنددار هستند.

پوشاک

نایکی محصولات خود را محدود به کفش ورزشی نکرد و شروع به تولید لباس‌های ورزشی مانند لباس‌های مخصوص یوگا کرد. اکنون این برند مجموعه‌های متفاوتی از لباس‌های تولید خود از جمله، نایک پرو (Nike Pro)، نایک فری (Nike)     (Free) و اسپارک (SPARQ) دارد.

هم‌‌چنین برند نایکی برای زنان و مردان و کودکان لباس‌های غیررسمی هم می‌دوزد.‌بسیاری از مردم طرفدار لباس‌های نایکی هستند، البته نه برای فعالیت‌های ورزشی، بلکه به دلیل داشتن آرم برند روی لباس، آن را می‌خرند.

تجهیزات ورزشی

نایکی علاوه‌بر کفش‌های ورزشی، تجهیزات ورزشی مانند چوب بیس‌بال، توپ ورزشی، کلاه شنا، راکت و چوب گلف تولید می‌کند. شرکت نایکی دستکش، مت‌های یوگا و مانع مخروطی ورزشی هم می‌فروشد. از دیگر تجهیزاتی که این شرکت تولید می‌کند باید به وزنه، گاردهای ورزشی مانند پدهای زانو و محافظ پا و مچ پا اشاره کرد.

تجهیزات جانبی (اکسسوری)

این شرکت دستی هم در تولید ساعت، کیف، جوراب و ابزارهایی مانند کیت ورزشی «آی‌پاد نایکی پلاس»  تولید می‌کند،این شرکت هم‌چنین النگوهای پلاستیکی، دی‌وی‌دی‌های آموزش حرکات ورزشی و کمربندهای ورزشی تولید کرده و می‌فروشد. بسیاری از کیف‌هایی که شرکت نایکی می‌فروشد،‌علامت یک تیم خاص مانند منچستریونایتد یا یک دانشگاه مانند «یوسی‌ال‌ای» دارند.

محصولات ویژه شرکت نایکی

کفش‌های ورزشی نایکی میان ورزشکاران مرد و زن در رشته‌های مختلف محبوبیت دارند. از جمله این کفش‌ها می‌توان به چند مورد آن اشاره کرد:

کفش ورزشی Nike Air Max یکی از موفق‌ترین محصولات شرکت نایکی بوده است. نایکی این کفش را برای استفاده ورزشکارهای آمریکایی و حضور در المپیک ۱۹۹۶ طراحی کرده بود که بسیار موفقیت‌آمیز بود.

همچنین کفش ورزشی Nike Air Rupt برای ورزشکارهای تیم بسکتبال بانوان آمریکا طراحی شده است. این کفش بسیار مقاوم و در عین حال سبک است.

البته کفش‌های ورزشی نایکی میان مشاهیر دنیای هنر هم طرفدارهای متعددی دارد. مثلا، کفش Nike Air Force 1s میان مشاهیری چون کامرون دیاز، هیلی بیبر، ریحانا و جنیفر لوپز طرفدار دارد.

سفیران همیشگی تبلیعاتی برند نایکی

شرکت نایکی به ورزشکارهای ورزش‌های مختلف پول می‌دهد تا آنها از محصولات شرکت استفاده و بدین ترتیب فناوری و طراحی‌های خاص محصولات نایکی را تبلیغ کنند. در طول سال‌های فعالیت شرکت نایکی افراد متعددی محصولات نایکی را تبلیغ کردند و به نوعی سفیرهای نایکی بودند.

از میان این افراد می‌توان به کریستیانو رونالدو (فوتبالیست پرتغالی)، مایکل جردن و لبران جیمز (بسکتبالیست‌های آمریکایی) اشاره کرد که سفیران همیشگی نایکی هستند. این سه ورزشکار با شرکت نایکی قراردادی امضاء کرده‌اند که تا پایان عمر به‌منظور تبلیغ محصولات نایکی، همیشه از این محصولات استفاده کنند و به این خاطر هر کدام از آنها به‌ترتیب ۱ بیلیون، ۶۰ میلیون و ۹۰میلیون دلار در سال از نایکی پول دریافت می‌کنند.

جنجال‌های پیرامون شرکت نایکی

بیگارخانه

دهه ۱۹۹۰، به دلیل شرایط کاری بد و استفاده از کودکان کار انتقادهای بسیاری در واشنگتن و بوستون به شرکت نایکی شد. همچنین این شرکت به دلیل بستن قرارداد با کارخانه‌هایی در چین، ویتنام، اندونزی و مکزیک که بیشتر به بیگارخانه شباهت داشتند، مورد انتقاد بسیاری قرار گرفت. بیگارخانه به کارگاهی گفته می‌شود که شرایط کاری آن دشوار یا خطرناک است و در عین حال حقوق آن پایین‌تر از حد معمول است.

همچنین این شرکت متهم شد که از کارگران ارزان‌قیمت در کشورهای منطقه آزاد تجاری استفاده و بهره‌کشی می‌کند. در مستند‌هایی از مایکل مور -مستندساز آمریکایی- و همچنین کتاب «بدون لوگو» نوآمی کلین -نویسنده و فعال حقوق بشر کانادایی، به این موارد از نقض قانون کار در کارخانه‌های شرکت نایکی اشاره شده است.

کمپین‌های مبارزاتی به وسیله دانشجویان و به‌ویژه گروه‌های ضدگلوبالیست و ضد بیگارخانه‌ها شکل گرفت و تمام شرکت‌هایی را که از نیروی کار ارزان‌قیمت استفاده می‌کردند، مانند نایکی، مورد هدف و انتقاد قرار دادند. هر چند این شرکت بعدها مدعی شد،تمام کارکنان آن طبق قوانین کار مشغول به کار هستند اما در سال ۲۰۱۱، در بررسی‌ها مشخص شد که حداقل دوسوم از کارخانه‌های این شرکت قوانین کار را نقض می‌کنند.

نایکی و بهره‌کشی از کودکان کار

دهه ۱۹۹۰، از شرکت نایکی به دلیل استفاده از کودکان در کارخانه‌های تولید توپ فوتبال آمریکایی در کمبوجیه و پاکستان شکایت شد. اگرچه این شرکت از این کارخانه‌ها خواست که قوانین کار و عدم استفاده از کودکان را متوقف کند، شرکت نایکی همچنان قرارداد خود را با این کارخانه‌ها که هیچ یک از اصول قوانین کار کودکان را رعایت نمی‌کردند، حفظ کرد.

بزرگترین اعتصاب کارگری در چین

آوریل ۲۰۱۴، یکی از بزرگترین اعتصابات در چین و در کارخانه وابسته به هولدینگ صنعتی یو-یوئن در دونگوان رخ داد. این کارخانه تولید‌کننده کفش‌های نایکی است و در این سال متهم به پرداخت حقوق کم به کارگران (۴۰/۸۲ دلار آمریکا در ماه) شد.

اسناد پارادیس

در اسناد پارادایس یا اسناد بهشت به افراد و شرکت‌هایی اشاره شده است که دست به گریز مالیاتی زده‌اند. در این اسناد که سال ۲۰۱۷ به بیرون درز کرد، نام شرکت نایکی هم در آن دیده می‌شود.

شرکت نایکی و محیط‌ زیست

اگرچه شرکت نایکی برای افزایش سازگاری خود با محیط‌زیست قدم‌هایی برداشته و به کمیسیون پوشاک پایدار پیوسته است و برخی از مواد قابل استفاده مجدد را در تولیدات خود به‌کار می‌برد، راه خیلی زیادی دارد تا بتواند به شرکتی تبدیل شود که دوستدار محیط‌زیست است. این شرکت مدعی است که اولین شرکتی است که برای تولید کفش‌های ورزشی مناسب ورزش بسکتبال، از مواد بازیافت‌شده استفاده کرده است. اما از این کفش فقط ۵۰۰۰ جفت تولید شده است.

در واقع این کفش را که با نام The Nike Trash Talk معرفی شده از چرم بازیافتی و مواد مصنوعی زاید ساخته‌اند. رویه کفش از چرم بازیافت‌شده و مواد مصنوعی است که با بخیه‌های زیگزاگی سر جای خود محکم شده است. در کفه داخلی کفش از فوم‌های بلااستفاده به‌کار رفته و کفه بیرونی هم از مواد پلاستیکی دوستدار محیط‌زیست استفاده شده است.

کفش دوستدار محیط زیست به نام The Nike Trash Talk

همچنین نایکی برنامه‌ بازیافت مواد با نام نایکی گریند (Nike Grind) راه‌اندازی کرده است که در آن تمام کفش‌های فرسوده ورزشکاران، از هر برند، را جمع‌آوری کرده و آنها را به مواد قابل استفاده مجدد بازیافت می‌کند.

مهم‌ترین انتقاد زیست‌محیطی که به شرکت نایک وارد است، خودداری این شرکت از حذف مواد خطرناک در زنجیره تامین محصولات خود بوده است. این مواد خطرناک نه‌تنها کارگران کارخانه را به خطر می‌اندازد، بلکه محیط‌زیست را هم آلوده می‌کند. در ضمن این مواد شیمیایی خطرناک افرادی را که از محصولات این شرکت استفاده می‌کنند به خطر می‌اندازند.

البته اخیرا شرکت نایکی مدعی شده که برای از بین بردن این مواد شیمیایی سمی، دست به اقداماتی زده است. اما هنوز تا رسیدن به هدف دوستدار محیط‌زیست بودن خیلی مانده است.

همه‌چیز درباره برند نایکی؛ نکاتی که حتما برایتان جذاب است

شرکت نایکی، شرکت آمریکایی چندملیتی است که در زمینه طراحی، تولید، بازاریابی و فروش محصولاتی همچون کفش ورزشی، پوشاک، لوازم و ابزار ورزشی در بازار جهانی فعالیت می‌کند. در این مقاله از تاریخچه این برند محصولات، کارزارهای تبلیغاتی و حواشی مهم پیرامون برند نایکی برایتان گفته‌ایم.

روزهای آغازین برند نایکی

شرکت نایکی ابتدا واردکننده کفش ورزشی ژاپنی بود و بعدها آنقدر توسعه یافت که به یکی از بزرگترین بازارهای کفش ورزشی در جهان تبدیل شد و در حال حاضر تقریبا ۳۷درصد از سهام بازار جهانی را در دست دارد. این شرکت در ایالات متحده بیش از ۲۲هزار فروشگاه دارد و محصولات خود را به بیش از ۱۶۰ کشور در جهان می‌فروشد.

شرکت نایکی ابتدا با نام Blue Ribbon Sport  (محصولات ورزشی روبان آبی) در ۲۵ ژوئن ۱۹۶۴ شروع به‌کار کرد.

در واقع سال ۱۹۶۲ فیلیپ نایت، فارغ‌التحصیل دانشگاه استنفورد و عضو تیم ورزشی دو و میدانی دانشگاه اورگان تصمیم گرفت با فروش کفش‌های ورزشی کسب‌وکاری راه بیندازد. او برای این منظور به ژاپن سفر کرد و به یکی از بزرگترین شرکت‌های ژاپنی که در زمینه تولید و فروش کفش‌های ورزشی فعالیت می‌کرد، پیشنهاد همکاری داد و توانست تعداد کمی کفش ورزشی به ایالات متحده وارد کند.

فیلیپ نایت همان روزهایی که با مالک شرکت ژاپنی قرارداد می‌بست، شرکت فروش محصولات ورزشی روبان آبی را تاسیس کرد تا بتواند طرف ژاپنی را تحت تاثیر قرار داده و او مطمئن شود که کفش‌های ورزشی‌ شرکت‌شان در آمریکا به‌ فروش خواهند رسید. بدین ترتیب نایت توانست حدود ۲۰۰ جفت کفش از ژاپن وارد و برای فروش در زیرزمین خانه پدرش انبار کند.

پس از مدتی نایت با ویلیام باورمن مربی ورزش دو و میدانی خود شریک شد و آنها شرکت نایکی را به‌طور رسمی راه‌اندازی کردند و در همان سال اول تاسیس توانستند ۱۳۰۰ جفت کفش وارداتی ژاپن را بفروشند و ۸۰۰۰دلار سود کنند. اما این شرکت همچنان با نام محصولات ورزشی روبان آبی که به اختصار BRS بود فعالیت می‌کرد.

این شرکت تازه‌تاسیس سال ۱۹۶۵ فقط یک کارمند تمام‌وقت استخدام کرده و فروش آن هم به ۲۰‌هزار دلار در سال رسیده بود. اما با تلاش و پیگیری فراوان فیلیپ نایت و باورمن سال بعد (۱۹۶۶)، آنها توانستند اولین فروشگاه خود را در کالیفرنیا اجاره کنند. بدین ترتیب دیگر فروشندگان شرکت مجبور نبودند کفش‌های شرکت را در خودروی خود گذاشته و بفروشند.

باورمن پس از مدتی تغییراتی در کفش‌های ورزشی ایجاد کرد و با نام کورتز (Cortez)،‌در سال ۱۹۶۸ فروخت. این کفش بسیار پرفروش شد تا جایی‌که آنها توانستند یک دفتر توزیع کفش در ولزلی ماساچوست راه‌اندازی کنند. در این دوره ابداعات باورمن در فناوری تولید کفش ورزشی ادامه یافت و آنها کفشی تولید کردند که قسمت بالایی آن از نایلون بود و این کفش هم با اقبال خوبی از طرف مشتریان روبه‌رو شد.

ظهور کفش نایکی

اوایل دهه ۱۹۷۰، نایت به تعداد فروشگاه‌های خود اضافه کرد. در این زمان ۲۰ کارمند و فروش سالانه نزدیک ۳۰۰هزار دلار داشت. سال ۱۹۷۱، شرکت نایکی (که البته همچنان با نام BRS فعال بود) با کمک شرکت تجاری ژاپنی نیشو ایوایی (Nissho Iwai) اولین خط تولید خود را در خارج از کشور راه‌اندازی و محصولات خود را بدون وابستگی به هیچ شرکتی به آمریکا وارد کرد.

در این زمان بود که شرکت، آرم تجاری خود که سمبل بال الهه پیروزی یونانی (مانند یک تیک) است را به عنوان لوگوی شرکت معرفی کرد و نام نایکی را روی کفش‌های ورزشی خود گذاشت.

طراح اصلی این لوگو دانشجوی دختری به نام کارولین دیویدسون بود که در رشته گرافیک در دانشگاه ایالتی پورتلند تحصیل می‌کرد. او در قبال این طرح ۳۵ دلار دریافت کرد. بعدها این طرح اولیه کمی تغییر یافت به طرحی که روی محصولات نایکی می‌بینیم تبدیل شد.

کارولین دیویدسون که در مقطع کارشناسی رشته گرافیک تحصیل می‌کرد، از نظر مالی در مضیقه بود. فیلیپ نایت او را برای طراحی لوگو و همچنین کارهای تبلیغاتی شرکت دعوت به کار کرد و بدین ترتیب لوگوی نایکی متولد شد.

بعدها که شرکت نایکی موفقیت بسیاری کسب کرده بود، در سال ۱۹۸۳، نایت، کارولین را به شرکت دعوت کرد و از طرف شرکت به او هدایایی چون انگشتر طلای الماس نشان که طرح لوگوی نایکی روی آن حکاکی شده بود و ۵۰۰ سهم (که در سال ۲۰۱۵، ارزش این تعداد سهم یک میلیون دلار بود) داد. کارولین پس از موفقیت لوگوی نایکی، به «بانوی لوگو» معروف شد.

البته این آرم ابتدا روی کفش‌های ورزشی مخصوص فوتبال آمریکایی قرار گرفت. این نوع کفش‌ها، اولین محصولات نایکی بودند که به فروش رفتند.

شعار نایکی؛ «فقط انجامش بده»

نایکی دنیا را محلی برای یافتن بی‌نهایت فرصت برای انسان‌هایی که به‌دنبال کسب آنها هستند، می‌بیند. مسئولان نایکی معتقدند وقتی بخواهیم رشد کنیم می‌توانیم فرصت‌های بیشماری برای رشد خود بیابیم و ما دائما در حال الهام بخشیدن به نسل‌های جدید ورزشکاران و مشتریان جدید هستیم. شعار معروف نایکی، «انجامش بده!» است.

البته این شعار، از آخرین جمله یک قاتل سریالی گرفته شده است. این قاتل هنگام اجرای حکم اعدام خود، به فردی که قرار بود او را با شلیک گلوله اعدام کند، گفته بود، «انجامش بده!»

در واقع سال ۱۹۸۸ دن وایدن، بنیانگذار آژانس تبلیغاتی «وایدن+کندی»، شعار نایکی را که از آخرین کلمات «گری گیلمور»، قاتل سریالی الهام گرفته بود را پیشنهاد داد. سپس بنیانگذاران شرکت نایکی، مفهوم این جمله را برای انجام دادن کارهایی که در نهایت با خود موفقیت به همراه دارد، به‌کار گرفتند.

نایکی مستقل می‌شود

سال ۱۹۷۲، کفش‌های نایکی به شهرت خوبی دست یافته بود و شرکت نایکی پس از عدم توافق بر سر سیستم توزیع با شریک ژاپنی خود، فعالیت‌هایش را به صورت مستقل ادامه داد. در این زمان بیشتر شرکت‌های تبلیغاتی که می‌خواستند با برند نایکی و ثروت آن همراه شوند، کفش‌های نایکی را به ورزشکارهای مشهور پیشنهاد می‌دادند و در نتیجه عملکرد بالای این ورزشکارها، قیمت کفش‌های نایکی را افزایش داد تا جایی‌که در این سال، فروش شرکت به ۱,۹۶ میلیون دلار رسید و کارکنان نایکی به ۴۵ نفر افزایش یافتند.

سال ۱۹۷۴، کفش ورزشی نایکی به کانادا و سپس استرالیا صادر شد و این شروع کار نایکی در بازارهای جهانی بود. باورمن طراحی کفش ورزشی مخصوص دوی نایکی را تغییراتی داد و با افزودن گریپ به کف کفش توانست میزان اصطکاک کفش را افزایش دهد و در عین حال به وزن کفش اضافه نشود. او با استفاده از آهن قراضه‌هایی که از ظرف و ظروف خانه به جا مانده بود، قالب گریپ‌دار کف کفش را آماده کرد.

نایکی در سال ۱۹۷۴ دفتری در شهر اکستر ایالت نیوهمپشایر افتتاح کرد و کار خود را توسعه داد. در این زمان توانسته بود ۲۵۰ نفر را استخدام کند و تا پایان سال فروش خود در بازار جهانی را به ۵ میلیون دلار برساند.  البته این رشد را مدیون ورزشکارهای معروفی چون جیمی کانرز و ایلیه ناستاسه بود. این ورزشکارها تنیس‌بازهای حرفه‌ای بودند که کفش‌های ورزشی نایکی را به پا کردند و پس از آن بود که کفش‌های ورزشی نایکی به ورزش‌های دیگر غیر از فوتبال آمریکایی یا مسابقات دو راه پیدا کرد.

در سال ۱۹۷۶، کفش ورزشی نایکی به وسیله ستاره‌های ورزشی دو و میدانی در بازی‌های انتخابی المپیک دو و میدانی استفاده شد و به شهرت این کفش‌ها بیش از پیش افزوده شد تا جایی‌که این شرکت توانست بیش از ۲۸ میلیون دلار در سال ۱۹۷۷ سود کند.

افزایش قدرت در بازارهای جهانی

با افزایش محبوبیت و تقاضای کفش‌های نایکی، به تعداد کارخانه‌های جدید این شرکت اضافه شد. شرکت نایکی در این زمان در ایالت مین، یک کارخانه دوخت و دوز هم راه‌اندازی و همچنین دو کارخانه دیگر در تایوان و کره تاسیس کرد. کفش‌های ورزشی نایکی در این دوران به آسیا راه پیدا کرد و یک سال بعد تمام اروپا با این برند آشنا شدند. بعدها این برند کفش ورزشی به آمریکای جنوبی و آفریقا هم رسید.

دهه ۱۹۸۰، کفش‌های ورزشی نایکی توانستند از آدیداس، برند معروف آلمانی پیشی بگیرند و به شهرت خوبی در جهان دست پیدا کنند. این شرکت در سال ۱۹۸۱ چندین کارخانه در چین راه‌اندازی کرد. سال بعد تقریبا نیمی از کفش‌های ورزشی دو در آمریکا، نام نایکی را یدک می‌کشیدند.

شرکت نایکی در این دهه، به توسعه دائمی خود ادامه داد و به سراغ تولید محصولات دیگری چون پوشاک، کفش‌های کار و راحتی و همچنین کفش کودکان رفت. قدرت سهام شرکت نایکی در این زمان از برندهای پوما و آدیداس، که بازار فوتبال آمریکایی را در دست داشتند، بیشتر شد.

در سال ۱۹۸۲، شرکت نایکی شروع به تولید بیش از ۲۰۰ نوع کفش مختلف از جمله کفش‌های مخصوص بسکتبال مانند کفش Air Force I کرد و با تولید کفش مناسب ورزش‌های راکتی به نام Air Ace به توسعه خود ادامه داد.

شرکت نایکی علاوه بر کفش بیش از ۲۰۰ مدل لباس هم وارد بازار کرده است. امروزه برند نایکی یکی از بهترین و مهم‌ترین ابداع در تولید کفش‌های ورزشی، پوشاک، تجهیزات و لوازم لوکس (اکسسوری) است.

در طول این مسیر، نایکی به ورزشکاران بسیاری همچون سباستین کو، کارل لویس، جکی جوینز-کرسی و آلیسون فلیکس کمک مالی کرده است و البته این ورزشکارها با شهرتی که در مسابقات کسب کردند توانستند شرکت نایکی را بیش از پیش به جهانیان معرفی کنند. این ورزشکارها در طراحی، بازاریابی کفش‌ها و محصولات نایکی بسیار موثر بودند و برند نایکی با این همکاری توانست همگام با تغییرات موجود در دنیای ورزش، تغییر کرده و چهره جدیدی به خود بگیرد.

همچنین تا مدت‌ها مایکل جوردن بسکتبالیست معروف، چهره ورزشی نایکی بوده است و در این شرکت کفشی به نام برند جردن هم تولید شده است.  سه سال گذشته هم کولین کاپرنیک به‌طور رسمی چهره این برند شد.

بنیانگذاران شرکت نایکی دائما در حال خلق کارهای جدید هستند و این ویژگی باعث شده که نایکی فرصت‌های جدیدی برای خود ایجاد کند تا جایی‌که از رقبای خود جلو بیفتد. ارزش سهام نایکی بسیار بالاست. اکنون بیشتر کارخانه‌های شرکت نایکی در آسیا، از جمله اندونزی، چین، تایوان، هند، تایلند، ویتنام، پاکستان، فیلیپین و مالزی قرار دارند.

ماموریت نایکی، الهام‌بخش بودن و مبتکر بودن در هر جنبه ورزشی موجود در دنیاست. همانطور که بیل باورمن زمانی گفت، «اگر جسم و بدن دارید، ورزشکار هستید.»

بررسی شبکه‌های اجتماعی برند نایکی 

رقابت برندهای محصولات مختلف در شبکه‌های اجتماعی برای جلب توجه مشتریان بسیار زیاد است. افراد متعدد و به‌طبع مشتری‌های بالقوه در شبکه‌های اجتماعی حضور گسترده‌ای دارند. مثلا، در هر ۶۰ ثانیه در اینستاگرام کاربران بیش از ۲۷۷هزار استوری و ۵۵هزار تصویر پست می‌کنند. در همین بازه زمانی کاربران یوتیوب، ۴,۵ میلیون ویدیو تماشا و کاربران توییتر بیش از ۵۱۱هزار توییت می‌کنند.

بنابراین جای تعجبی ندارد که برندهای محصولات مختلف از این شبکه‌ها برای دیده شدن استفاده کنند. نایکی هم از شبکه‌های اجتماعی برای تبلیغ محصولات خود استفاده می‌کند. از برخی از شبکه‌های اجتماعی که این برند در آنها حضور دارد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. فیس‌بوک (Facebook)

بنابر بررسی سال ۲۰۱۹، نایکی بیش از ۳۳ میلیون نفر دنبال‌کننده در فیس‌بوک داشت. البته صفحه اصلی نایکی در فیس‌بوک مدتی است که غیرفعال شده است.

۲. اینستاگرام

با وجود اینکه برند نایکی چنان معروف شده و نیازی به معرفی ندارد، این برند توانسته است چند سال متوالی روی اینستاگرام تسلط داشته باشد. نایکی مخاطب‌ها و مشتری‌های خود را به‌خوبی درک و کفش ورزشی مناسب آنها را تولید می‌کند. در حال حاضر نایکی در اینستاگرام بیش از ۱۶۰میلیون نفر دنبال‌کننده دارد.

نایکی در اینستاگرام به جای نشان دادن تصاویر و ویدیوهای کفش‌های عالی نایکی، با مشتری‌های خود مستقیما در تعامل است.

۳. توییتر

نایکی در توییتر به سوال‌های مشتریان پاسخ می‌دهد. درواقع این شرکت تقریبا ۹۶درصد از سوا‌ل‌های مشتری‌ها را جواب می‌دهد. این برند در توییتر بیش از ۸ میلیون نفر دنبال‌کننده دارد.

۴. یوتیوب

بیش از ۱,۵ میلیون نفر در کانال یوتیوب نایکی مشترک شده‌اند. علاقه‌مندان تبلیغات ویدیویی محصولات نایکی می‌توانند از طریق یوتیوب به تماشای آنها بنشینند.

کارزارهای تبلیغاتی برند نایکی

کارزارهای تبلیغاتی برند نایکی متمایز و فراموش‌نشدنی هستند. چراکه این کارزارها فقط برای معرفی شرکت نیستند، بلکه آنها الهام‌بخش، انگیزه‌دهنده و پرتحرک هستند. در ضمن در بیشتر این کارزارها نایکی مردم و به‌ویژه زنان را تشویق می‌کند که محدودیت‌های فرهنگی و فیزیکی را کنار زده و به دنیای ورزش (حتی حرفه‌ای) قدم بگذارند. از برخی از این کارزارها که به‌ صورت فیلم‌های کوتاه آماده شده‌اند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. آنها درباره تو چه می‌گویند؟

این کارزار تبلیغاتی مربوط به خاورمیانه است و ۵ ورزشکار زن حرفه‌ای و آماتور در آن حضور دارند. این زن‌ها با وجود انتقادهایی که از سوی جامعه، خانواده و دوستان خود می‌شنوند، به ورزش ادامه داده و با تمام چالش‌های استانداردهای جامعه خود روبه‌رو می‌شوند. از بازیگران این آیتم می‌توان به امل مراد  (مربی پارکور)، زهرا لاری (اسکیت‌باز)، بالکیز فتحی (خواننده پاپ)، اینس بوبکری (شمشیرباز) و عارفه سیسو (بوکسور) که با وجود فشارهای جامعه، دست از ورزش حرفه‌ای برنداشته‌اند.

۲. روز زن؛ روزی که به آن دیگر نیازی نخواهیم داشت.

نایکی برای روز بین‌المللی زن، یک آگهی الهام‌بخش ویدیویی یک دقیقه‌ای ساخته است. نایکی در این کلیپ موفقیت‌های سرینا ویلیامز، تنیس‌باز حرفه‌ای و مگان راپینو ستاره فوتبال آمریکایی و چند ورزشکار دیگر را به تصویر می‌کشد. در این ویدیو، روای می‌گوید که روزی می‌آید که زنان دیگر به روز زن نیازی نخواهند داشت زیرا دیگر آنها مجبور نخواهند بود ثابت کنند که به اندازه مردها سریع، قوی یا ماهر هستند و دیگر هر روزشان همچون روز زن خواهد بود.

انواع محصولات برند نایکی

شرکت نایکی دامنه وسیعی از تجهیزات ورزشی تولید می‌کند. اولین محصولات این شرکت کفش‌های ورزشی مخصوص دو بودند. در واقع این شرکت با این کفش‌ها معرفی شد. بعدها نایکی دامنه تولید کفش‌های خود را گسترش داد و برای انواع ورزش‌ها، مانند بسکتبال، فوتبال، گلف، فوتبال آمریکایی، بیس‌بال، اسنوبردسواری، هاکی، تنیس و والیبال کفش ورزشی تولید کرد.

همچنین نایکی کفش‌های غیرورزشی مانند کفش مری جین  و دمپایی لاانگشتی هم تولید کرده است. کفش‌های مری جین که نام خود را از یک شخصیت کارتونی با همین نام گرفته است، به کفش‌هایی گفته می‌شود که جلو بسته هستند و لبه‌های کوتاهی دارند. این کفش‌ها معمولا بنددار هستند.

پوشاک

نایکی محصولات خود را محدود به کفش ورزشی نکرد و شروع به تولید لباس‌های ورزشی مانند لباس‌های مخصوص یوگا کرد. اکنون این برند مجموعه‌های متفاوتی از لباس‌های تولید خود از جمله، نایک پرو (Nike Pro)، نایک فری (Nike Free) و اسپارک (SPARQ) دارد.

همچنین برند نایکی برای زنان و مردان و کودکان لباس‌های غیررسمی هم می‌دوزد. بسیاری از مردم طرفدار لباس‌های نایکی هستند، البته نه برای فعالیت‌های ورزشی، بلکه به دلیل داشتن آرم برند روی لباس، آن را می‌خرند.

تجهیزات ورزشی

نایکی علاوه‌بر کفش‌های ورزشی، تجهیزات ورزشی مانند چوب بیس‌بال، توپ ورزشی، کلاه شنا، راکت و چوب گلف تولید می‌کند. شرکت نایکی دستکش، مت‌های یوگا و مانع مخروطی ورزشی هم می‌فروشد. از دیگر تجهیزاتی که این شرکت تولید می‌کند باید به وزنه، گاردهای ورزشی مانند پدهای زانو و محافظ پا و مچ پا اشاره کرد.

تجهیزات جانبی (اکسسوری)

این شرکت دستی هم در تولید ساعت، کیف، جوراب و ابزارهایی مانند کیت ورزشی «آی‌پاد نایکی پلاس»  تولید می‌کند. این شرکت همچنین النگوهای پلاستیکی، دی‌وی‌دی‌های آموزش حرکات ورزشی و کمربندهای ورزشی تولید کرده و می‌فروشد. بسیاری از کیف‌هایی که شرکت نایکی می‌فروشد، علامت یک تیم خاص مانند منچستریونایتد یا یک دانشگاه مانند «یوسی‌ال‌ای» دارند.

محصولات ویژه شرکت نایکی

کفش‌های ورزشی نایکی میان ورزشکاران مرد و زن در رشته‌های مختلف محبوبیت دارند. از جمله این کفش‌ها می‌توان به چند مورد آن اشاره کرد:

کفش ورزشی Nike Air Max یکی از موفق‌ترین محصولات شرکت نایکی بوده است. نایکی این کفش را برای استفاده ورزشکارهای آمریکایی و حضور در المپیک ۱۹۹۶ طراحی کرده بود که بسیار موفقیت‌آمیز بود.

همچنین کفش ورزشی Nike Air Rupt برای ورزشکارهای تیم بسکتبال بانوان آمریکا طراحی شده است. این کفش بسیار مقاوم و در عین حال سبک است.

البته کفش‌های ورزشی نایکی میان مشاهیر دنیای هنر هم طرفدارهای متعددی دارد. مثلا، کفش Nike Air Force 1s میان مشاهیری چون کامرون دیاز، هیلی بیبر، ریحانا و جنیفر لوپز طرفدار دارد.

سفیران همیشگی تبلیعاتی برند نایکی

شرکت نایکی به ورزشکارهای ورزش‌های مختلف پول می‌دهد تا آنها از محصولات شرکت استفاده و بدین ترتیب فناوری و طراحی‌های خاص محصولات نایکی را تبلیغ کنند. در طول سال‌های فعالیت شرکت نایکی افراد متعددی محصولات نایکی را تبلیغ کردند و به نوعی سفیرهای نایکی بودند.

از میان این افراد می‌توان به کریستیانو رونالدو (فوتبالیست پرتغالی)، مایکل جردن و لبران جیمز (بسکتبالیست‌های آمریکایی) اشاره کرد که سفیران همیشگی نایکی هستند. این سه ورزشکار با شرکت نایکی قراردادی امضاء کرده‌اند که تا پایان عمر به‌منظور تبلیغ محصولات نایکی، همیشه از این محصولات استفاده کنند و به این خاطر هر کدام از آنها به‌ترتیب ۱ بیلیون، ۶۰ میلیون و ۹۰میلیون دلار در سال از نایکی پول دریافت می‌کنند.

جنجال‌های پیرامون شرکت نایکی

بیگارخانه

دهه ۱۹۹۰، به دلیل شرایط کاری بد و استفاده از کودکان کار انتقادهای بسیاری در واشنگتن و بوستون به شرکت نایکی شد. همچنین این شرکت به دلیل بستن قرارداد با کارخانه‌هایی در چین، ویتنام، اندونزی و مکزیک که بیشتر به بیگارخانه شباهت داشتند، مورد انتقاد بسیاری قرار گرفت. بیگارخانه به کارگاهی گفته می‌شود که شرایط کاری آن دشوار یا خطرناک است و در عین حال حقوق آن پایین‌تر از حد معمول است.

همچنین این شرکت متهم شد که از کارگران ارزان‌قیمت در کشورهای منطقه آزاد تجاری استفاده و بهره‌کشی می‌کند. در مستند‌هایی از مایکل مور -مستندساز آمریکایی- و همچنین کتاب «بدون لوگو» نوآمی کلین -نویسنده و فعال حقوق بشر کانادایی، به این موارد از نقض قانون کار در کارخانه‌های شرکت نایکی اشاره شده است.

کمپین‌های مبارزاتی به وسیله دانشجویان و به‌ویژه گروه‌های ضدگلوبالیست و ضد بیگارخانه‌ها شکل گرفت و تمام شرکت‌هایی را که از نیروی کار ارزان‌قیمت استفاده می‌کردند، مانند نایکی، مورد هدف و انتقاد قرار دادند. هر چند این شرکت بعدها مدعی شد،تمام کارکنان آن طبق قوانین کار مشغول به کار هستند اما در سال ۲۰۱۱، در بررسی‌ها مشخص شد که حداقل دوسوم از کارخانه‌های این شرکت قوانین کار را نقض می‌کنند.

نایکی و بهره‌کشی از کودکان کار

دهه ۱۹۹۰، از شرکت نایکی به دلیل استفاده از کودکان در کارخانه‌های تولید توپ فوتبال آمریکایی در کمبوجیه و پاکستان شکایت شد. اگرچه این شرکت از این کارخانه‌ها خواست که قوانین کار و عدم استفاده از کودکان را متوقف کند، شرکت نایکی همچنان قرارداد خود را با این کارخانه‌ها که هیچ یک از اصول قوانین کار کودکان را رعایت نمی‌کردند، حفظ کرد.

بزرگترین اعتصاب کارگری در چین

آوریل ۲۰۱۴، یکی از بزرگترین اعتصابات در چین و در کارخانه وابسته به هولدینگ صنعتی یو-یوئن در دونگوان رخ داد. این کارخانه تولید‌کننده کفش‌های نایکی است و در این سال متهم به پرداخت حقوق کم به کارگران (۴۰/۸۲ دلار آمریکا در ماه) شد.

اسناد پارادیس

در اسناد پارادایس یا اسناد بهشت به افراد و شرکت‌هایی اشاره شده است که دست به گریز مالیاتی زده‌اند. در این اسناد که سال ۲۰۱۷ به بیرون درز کرد، نام شرکت نایکی هم در آن دیده می‌شود.

شرکت نایکی و محیط‌زیست

اگرچه شرکت نایکی برای افزایش سازگاری خود با محیط‌زیست قدم‌هایی برداشته و به کمیسیون پوشاک پایدار پیوسته است و برخی از مواد قابل استفاده مجدد را در تولیدات خود به‌کار می‌برد، راه خیلی زیادی دارد تا بتواند به شرکتی تبدیل شود که دوستدار محیط‌زیست است. این شرکت مدعی است که اولین شرکتی است که برای تولید کفش‌های ورزشی مناسب ورزش بسکتبال، از مواد بازیافت‌شده استفاده کرده است. اما از این کفش فقط ۵۰۰۰ جفت تولید شده است.

در واقع این کفش را که با نام The Nike Trash Talk معرفی شده از چرم بازیافتی و مواد مصنوعی زاید ساخته‌اند. رویه کفش از چرم بازیافت‌شده و مواد مصنوعی است که با بخیه‌های زیگزاگی سر جای خود محکم شده است. در کفه داخلی کفش از فوم‌های بلااستفاده به‌کار رفته و کفه بیرونی هم از مواد پلاستیکی دوستدار محیط‌زیست استفاده شده است.

همچنین نایکی برنامه‌ بازیافت مواد با نام نایکی گریند (Nike Grind) راه‌اندازی کرده است که در آن تمام کفش‌های فرسوده ورزشکاران، از هر برند، را جمع‌آوری کرده و آنها را به مواد قابل استفاده مجدد بازیافت می‌کند.

مهم‌ترین انتقاد زیست‌محیطی که به شرکت نایک وارد است، خودداری این شرکت از حذف مواد خطرناک در زنجیره تامین محصولات خود بوده است. این مواد خطرناک نه‌تنها کارگران کارخانه را به خطر می‌اندازد، بلکه محیط‌زیست را هم آلوده می‌کند. در ضمن این مواد شیمیایی خطرناک افرادی را که از محصولات این شرکت استفاده می‌کنند به خطر می‌اندازند.

البته اخیرا شرکت نایکی مدعی شده که برای از بین بردن این مواد شیمیایی سمی، دست به اقداماتی زده است. اما هنوز تا رسیدن به هدف دوستدار محیط‌زیست بودن خیلی مانده است.

کلام آخر

نایکی که فروش کفش‌های ورزشی خود را از انبار خانه شروع کرد، با پیگیری و قدم‌هایی محکم توانست به شهرت جهانی پیدا کند. اگر تجربه‌ای از خرید محصولات نایکی و ویژگی‌های آن دارید، خوشحال می‌شویم با ما هم در میان بگذارید.