بسته‌بندی‌های نوین زیست سازگار در صنعت کفش

 امیر رضا منعم معتمدی

از جمله مقالات ارائه شده در اولین سمینار تخصصی صنعت کفش و صنایع وابسته «بسته بندی‌های نوین زیست سازگار در صنعت کفش» بود که توسط امیر رضا منعم معتمدی ارائه گردید. امیر رضا منعم معتمدی فوق لیسانس طراحی صنعتی، باز آفرین (طراح و ایده پرداز با مواد دور ریز)، مدرس و موسس خانه محیط زیست در اوشان تهران است که با تولید و نمایش لوازم خانگی از بطری‌های پلاستیکی در منزل شخصی خود که به نمایشگاه تبدیل کرده است در راستای فرهنگ سازی مصرف بهینه زباله‌ها قدمی جدی برداشته است. مقاله ایشان در مورد بسته بندی کفش را در ادامه می‌خوانید.

آثار مخرب ناشی از زباله‌ها، محیط زیست را به شدت آلوده کرده و باعث انقراض بسیاری از گونه‌های جاندار شده است. بخش قابل توجهی از این زباله‌ها همان بسته‌های خالی شده از محصولاتی است، که ما مصرف می‌کنیم و در بین انواع پوشاک، بیشترین حجم بسته‌بندی‌ها مربوط به کفش است. اگرچه حذف بسته‌بندی نیز دراثر حمل و نقل به محصولات آسیب می‌رساند و باعث آلودگی محیط می‌شود، اما روش‌هایی وجود دارد که می‌توان علاوه بر بسته‌بندی مناسب برای محصولات به حفظ محیط زیست نیز کمک کرد.

New Eco Friendly Shoe Packages

تعریف بسته بندی کفش
هر نوع جعبه، کیسه یا وسیله‌ای که برای حمل، نگهداری و فروش یک جفت کفش به کار رود و اطلاعات آن کفش مانند: سایز، برند، رنگ، مدل، جنس و قیمت روی آن درج شده باشد.

1. امتناع (Refuse)
امتناع یعنی دریافت کالا ولی قبول نکردن بسته‌بندی خالی شده هنگام خرید یا پس دادن کیسه یا جعبه خالی کالا به فروشنده چه در فروشگاه باشد یا بصورت ارسالی درب منزل. مانند کمپین نه به کیسه پلاستیک . طراحی و تولید بسته‌هایی که برای این منظور تولید شده‌اند باید قابلیت استفاده مجدد را داشته باشند.

مزایا:
کاهش استفاده از منابع طبیعی
کنترل حجم زباله
ارزش اقتصادی
اهمیت فرهنگی
کاهش آلاینده‌های ناشی از تولید

2.کاهش یافته (Reduce)
کاهش یافته یعنی محصول یا بسته‌بندی جدید در مقایسه با نمونه‌های موجود کوچکتر یا سبکتر شده و یا بخش‌هایی از آن که ضروری نبوده حذف شده باشد مانند نمونه تصاویر بسته‌بندی‌های کفش‌های پیوستی در همین بخش . در طراحی بسته‌های کاهش یافته لازم است به مقاومت فیزیکی مناسب برای تثبیت فرم توجه و درصورت نیاز با ایجاد بافت، سطحی مقاوم تر ولی سبک تر ایجاد نمود.

 
مزایا:
کاهش استفاده از منابع طبیعی
کنترل حجم زباله
ارزش اقتصادی
انبار گردانی و حمل آسانتر

3.بهیافت(Repurpose)
بهیافت یعنی خلق یک اثر هنری یا یک محصول کاربردی با استفاده مجدد از ضایعات و مواد دورریز که در نمونه های زیر از بسته های خالی کفش اسباب بازی و جای لوازم خلق گردیده است. در خلق آثار بهیافتی باید توجه نمود که اگر وسیله ای برای کودک خلق می‌شود از پاک بودن آن اطمینان داشته و در صورت امکان از چسب و رنگ کمتر استفاده شود تا امکان بازیافت هم وجود داشته باشد .

مزایا:
کاهش استفاده از منابع طبیعی
کنترل حجم زباله
ارزش اقتصادی
افزایش خلاقیت

4.بسته بندی چندکاره (Multi Functional)
منظور از بسته بندی‌های چندکاره، بسته‌هایی هستند که قابلیت انجام چند کار را در یک پیکر دارند مانند یک بسته زعفران که آسیاب یا پیمانه هم هست و در بسته بندی کفش می‌توان بصورتی طراحی شود که استند نمایشی هم باشد .

   
مزایا:
کاهش استفاده از منابع طبیعی
ارزش اقتصادی
ایجاد خلاقیت بیشتر
افزایش فروش

5. بسته بندی با ارزش مازاد(Repack)
بسته بندی با ارزش مازاد به بسته هایی گفته می شود که قابلیت تبدیل شدن به یک محصول را پس از خالی شدن بسته، دارا باشد و این قابلیت توسط طراح و تولید کننده از قبل طراحی شده باشد، بسته بندی کفش با ارزش مازاد معمولا قابل تبدیل شدن به کیف یا پادری یا جاکفشی می باشند . در طراحی بسته بندی با ارزش مازاد بهتر است برای خلق ایده ای جذاب، کاربرد آن ارزش اولا با خود کالای بسته بندی شده مرتبط و دوما مطابق سلیقه و گروه مصرف کننده باشد .

  
مزایا:
کاهش استفاده از منابع طبیعی
کنترل حجم زباله
ارزش اقتصادی
افزایش فروش
ارزش تبلیغاتی
رضایت مشتری

6.بازپر (replenish)
بسته بندی های بازپر بسته هایی هستند که قابلیت پرشدن مجدد را دارند مانند شیشه های شیر و نوشابه که دوباره پر می شوند .
مزایا:
کاهش استفاده از منابع طبیعی
کنترل حجم زباله
ارزش اقتصادی
اهمیت فرهنگی
کاهش آلایندهای ناشی از تولید

7. استفاده از مواد تجزیه پذیر(Degradable Material)
بسته بندی با استفاده از مواد تجزیه پذیر یعنی برای ساخت بسته از موادی طبیعی استفاده شود که در زمان کوتاه در محیط تجزیه و طبیعت برگردند .
مزایا:
کنترل حجم زباله
عدم آسیب به محیط زیست

8. بازیافت (recycle)
بازیافت در واقع برگشت مجدد مواد کهنه و استفاده شده در صنعت و تولید دوباره محصول از مواد دست دوم می‌باشد که برای طراحی یک محصول یا بسته با قابلیت بازیافت لازم است تا اولا از مواد قابل بازیافت استفاده و ثانیا قطعات یک محصول بگونه ای باشند که به سادی قابل تفکیک باشند.

مزایا:
کاهش استفاده از منابع طبیعی
کنترل حجم زباله
ارزش اقتصادی
کارآفرینی

9.بازآفرینی (upcycling)
بازآفرینی به معنی تولید خلاقانه با استفاده از مواد کهنه و دست دو می باشد و برتری آن به بازیافت در این هست که در بازآفرینی مواد به همان صورت و شکلی که دارند استفاده می‌شوند درحالی که در بازیافت مواد طی مراحلی به صورت مواد اولیه تبدیل می‌شوند ضمنا در بازآفرینی می‌توان از مواد غیرقابل بازیافت نیز استفاده نمود، در نمونه‌های زیر یک مدل کفش آدیداس است که با استفاده از تورهای ماهی گیری رها شده در دریا بافته شده و چند مدل کفش با استفاده از لاستیک خودرو .

مزایا:
کاهش استفاده از منابع طبیعی
کنترل حجم زباله
ارزش اقتصادی
رضایت مشتری
اهمیت فرهنگی
ارزش تبلیغاتی

10.بسته های فعال (Active Packaging)
بسته‌های فعال که در صنعت کفش کاربرد دارند بیشتر شامل ساشه هایی هستند حاوی ژل سیلیکون که بصورت دانه های گرانول است و رطوبت را جذب می‌کنند، از این بسته‌ها می‌توان برای نگهداری کفش‌ها به مدت طولانی در منزل نیز استفاده نمود.

مزایا:
جلوگیری از نفوذ و رشد باکتری ها
ماندگاری طولانی تر
بوگیر
رطوبت گیر