مد و آثار هنری

برخی به مد به عنوان صنعتی پول‌ساز و هدف آن را تنها به تولید لباس محدود می­‌دانند. درحالی‌که گروهی دیگر به مد و فشن به عنوان یک هنر مانند نقاشی و مجسمه­‌سازی می­‌پردازند.

یک نگاه به کلکسیون­‌های مطرح در زمینه فشن و انقلاب‌­های که در این زمینه رخ داده‌­است برای ما کافی است تا طرفدار دیدگاه دوم شویم و دنیای فشن را به عنوان یکی از زمینه‌­های تاثیرگذار هنر معاصر بدانیم.

طراحان محبوب و صاحبان برند از نقاشی‌­ها و سبک­های هنری برای تولید کالکشن‌­ لباس خود استفاده می­‌نمایند. در واقع می‌­توان گفت هنر و مد بیش از هر زمان دیگری با هم پیوند خورده‌­اند. در این مقاله به بررسی ارتباط عمیق بین این دو حوزه پرداخته و شاهد نوآوری­، تحول و انقلاب در حوزه فشن خواهیم بود.

اگر امروزه ارتباط هنر و فشن در بهترین و بالاترین حد خود قرار دارد به دلیل خطرپذیری طراحانی است که از چهارچوب قوانین خارج و خلاقانه عمل کرده­‌اند. السا اسکیا پارلی  (Elsa Schiaparelli) یکی از چهره­‌های خلاق و برجسته در زمینه مد است که در فاصله زمانی بین دو جنگ جهانی فعالیت داشت.

طراحی لباس و نقاشی

ویژگی‌­های این شخصیت با نبوغ سالوادرو دالی (Salvador Dalí) همراه شد و باعث خلق لباس خرچنگ در سال ۱۹۳۷ شد. لباسی با پارچه ابریشمی سفید، که بر روی آن خرچنگی بزرگ توسط سالوادور نقاشی شده بود.  همراه با این لباس کلاه زیبا و شگفت‌­آور سورئال که توسط دالی طراحی شد و  Schiaparelli آن را ساخت نیز ارائه شد. این کلاه با کفش پاشنه بلند، توسط همسر دالی پوشیده شد و در مجموعه پاییز و زمستان او در سال ۳۸-۱۹۳۷ به نمایش گذاشته شد.

یکی دیگر از نمونه­‌های بارز ترکیب این دو حوزه استفاده از اثر نقاش هلندی پیت موندریان  (Piet Mondrian) در سال ۱۹۳۰ توسط لولا پروساک (Lola Prusac) است.

پروساک به بررسی آثار موندریان با زمینه­‌های سفید خطوط سیاه رنگ ضخیم و مربع‌­های رنگی پرداخت.  از آن­ها الهام گرفته و طیف وسیعی از چمدان­ و کیف با لایه­‌های چرم قرمز و زرد و آبی را طراحی نمود.

  کارهای موندریان مدت‌ها پس از مرگ وی در سال ۱۹۴۴ تأثیر بسیاری در مد داشت. طراح افسانه‌­ای فرانسوی ایو سن لوران (Yves Saint Laurent) یکی از مهمترین موفقیت­‌های خود را زمانی تجربه نمود که در سال ۱۹۶۵، از مجموعه Fall Mondrian خود پرده برداشت.

اگرچه طراحان دیگر قبلاً  از این ایده استفاده کرده بودند، اما این شش لباسی که او ارائه داد توانست نظرات عموم را به خود جلب نماید. که نتیجه آن زمینه جدیدی برای نقش آفرینی هنر در فشن بود.

امروز با نگاهی به طراحان بزرگ، می­‌دانیم که آن­ها از همه نوع سبک هنری و طراحی در مجموعه‌­های خود پیاده کردند. دو خواهر محبوب دنیای فشن، کیت و لورا مولوی (Kate and Laura Mulleavy) از جمله کسانی هستند که در لباس‌­ها و طراحی‌­های خود از آثار هنری الهام گرفته‌­اند. این خواهران با ادغام کارهای وینسنت ون گوگ (Vincent Van Gogh) در مجموعه Rodarte  که در سال ۲۰۱۲ برگزار شد توجه­‌ها را به خود جلب کردند، آن­ها به زیبایی توانسته بودند آفتابگردان‌­های ون گوگ را در لباسی از جنس ابریشم به نمایش بگذارند.

 طراحی لباس و معماری

فقط نقاشان و آثارشان نبودند که الهام بخش طراحان پیشرو مد شدند. معماران و طراحی‌­های آن­ها نیز به عنوان آثاری خلاق دنیای فشن را تحت تاثیر قرار داده‌­اند. برخی از نمادین‌­ترین لباس‌­ها با الهام از معماری توسط پاکو رابان ( Paco Rabanne) طراحی و تولید شده‌­است.

اولین نمایش گروه او که شامل ۱۲ لباس بود در سال ۱۹۶۶ برگزار شد. او در طراحی­‌های خود از موادی چون ورق فلزی و لاستیک و سایر موادی که در دنیای معاصر هر روز آن­ها دور می‌­اندازیم استفاده کرده بود. با وجود استفاده از مواد غیرمتعارف، رابان به طرز ماهرانه‌­ای لباس­‌ها را متناسب با  مدل­‌های خود تنظیم کرد.

شاید این موفقیت به این دلیل باشد که رابان همیشه توصیه مادر خود را به همراه داشت که می­‌گفت: “در دنیای مد از هر لحاظ آزاد خواهی بود، تنها یک محدودیت خواهی داشت و آن هم، این که هرگز زیبایی یک زن را تضعیف نکن“.

رابان این نکته­ را به خوبی درک کرده­ بود. لذا برای او اهمیتی نداشت که از چه موادی برای طراحی لباس استفاده می­‌کند، او بهترین­‌ها را خلق می­‌کرد.

همکاری دو هنرمند

استفاده از هنر در مد به اندازه­ای موفقیت آمیز بود که الکساندر مک کوئین ( Alexander McQueen) با همکاری با دیمین هرست (Damien Hirst) تصمیم به همکاری مشترک گرفت.

مک کوئین مجموعه کاری الهام بخشی را در سال ۲۰۱۳ ارائه کرد. پروانه­‌، عنکبوت­‌و سایر حشرات در مجموعه ۳۰ تایی روسری ابریشمی مک کوئین در کنار الگوهای هندسی قرار گرفتند و زیبایی چشم نوازی را خلق کردند. این همکاری در هر دو زمینه هنر و دنیای مد شکوفا شد. این موفقیت نشانه‌­ای است در رابطه با وابستگی متقابل بین این دو حوزه که مدت­ها ادامه خواهد یافت.

اما کافی است این ادغام هنر و مد را به مارک جاکوبز (Marc Jacobs ) بسپارید تا او الهام از هنر را به سطحی بالاتر برساند. هنرمند سبک مفهومی دانیل بورن (Daniel Buren) همکاری در شو لویی ویتون (Louis Vuitton) در سال ۲۰۱۳ را یک تجربه دیوانه کننده توصیف کرد.

جاکوبز از طراحی صحنه نمایش لباس‌­ها راضی نبود در نتیجه، برای لباس‌­های خود صحنه نمایش طراحی کرد. بورن در هنگام طراحی مجموعه یکپارچه خود، با پله برقی در حال حرکت، آزادی هنری کاملی را به نمایش گذاشت. این تماشای نفس­گیر در حیاط مرکزی موزه لوور به اجرا گذاشته شد و باعث ایجاد همکاری فراموش نشدنی از هنر و مد شد.

در رابطه با همزیستی هنر و مد در زمینه کفش هیچ بحثی وجود ندارد. زمانی که از کفش صحبت می­شود نام  تام ساکس  (Tom Sachs) و فعالیت آن با برند نایک در زمینه کفش­‌های اسپورت را نمی‌­توان مطرح نکرد.

این مجسمه­‌ساز آمریکایی به طور کلی رابطه همراه با عشق و نفرت (توامان) در رابطه با مد و تجارت دارد. او با تولید چند کار به محبوبیت فراوان در بین هنرمندان رسید و پس از آن به تغییر اصول و زیر سوال بردن  ایده‌­های اساسی برند­های لوکسی چون شانل پرداخت است.

در پایان به سراغ استاد خلاق در زمینه هنر اندی وارهول  (Andy Warhol)می‌­رویم. او نابغه‌­ای در زمینه پاپ آرت (Pop Art) و علاقه­‌مند به مد بود. این علاقه به زمان قبل از شهرت و تاسیس کارخانه­ او ( استودیویی که او در آن به خلق آثار خود می­پرداخت و به دلیل تکثیر زیاد از آثارش آن را کارخانه می‌­نامید) باز می­‌گردد. او فعالیت خود را در زمینه تصویرگری مد و برای مجلات بنام طراحی شروع کرد. از جمله طرح‌­های تبلیغاتی او پوستر دستکش‌­های Schiaparelli بود.

یکی از آثار برجسته او، قوطی‌­های سوپ کمپبل بود که به سرعت در همه جا به چشم خورد از دیوار پوش­‌ها گرفته تا بر روی لباس‌­ها.

دختران در نیویورک از اولین کسانی بودند که در پاسخ به این اثر او لباس­‌هایی را چاپ کردند که عکس‌­های قوطی کنسرو بر روی آن چاپ شده بود (در واکنش به این اتفاق خود او نیز پیراهن­‌هایی را به قیمت یک دلار و دو قوطی کنسرو تهیه کرد) وی مجله شخصی خود را به نام مصاحبه راه‌­اندازی کرد، که در آن چهره­‌های مطرح مد ( طراحان، مدل­‌ها و علاقه­‌مندان به زمینه مد) به طور یکسان نقش ایفا کردند. بعد مرگ وارهول جیانی ورساچه در سال ۱۹۹۱ آثار وارهول را در سالن مشاهیر مد پاپ آرت  به نمایش گذاشت.

ارتباط بین این دو حوزه همچون جاده دو طرفه‌­ای است که هر روز به تعداد هنرمندانی که از آن استفاده می­‌کنند افزوده می­‌شود. آثار و هنرمندانی که در بالا مطرح شد تنها قسمت کوچکی از این همراهی هنر و فشن بود که به اجمال به آن پرداختیم. اما نکته‌­ای که باید به آن به توجه کنیم این است که هنر هر روز در دنیای معاصر امروز ما تاثیر پررنگ­تری بر دنیای فشن و مد می­‌گذارد.