ریتوئالیسم یا مراسم گرایی چیست؟

به تن کردن لباس مخصوص در مراسم اجتماعی نظیر ازدواج و عزاداری، مولفه ای ثابت در تاریخچه مد بوده است. با وجود این، در دوران سلطنت ملکه ویکتوریا (۱۹۰۱-۱۸۳۷) آداب و رسوم مربوط به مراسم و لباس عزا بی نهایت دشوار و پیچیده گشت.

جامعه ویکتوریایی

جامعه ویکتوریایی، به واسطه مراسم و آیین اجتماعی و اصول بی اندازه پیچیده و دشوار آداب معاشرتی،‌ محدود و مقید شده بود که تبعیت از آنها نشانه آداب دانی و نزاکت فرد به شمار می رفت و مشخصه ای بود که افراد عصر ویکتوریا بی نهایت به آن بها می دادند.

این جریان تحت تاثیر ملکه ویکتوریا که در پی مرگ همسرش، شاه آلبرت، در ۱۸۶۱ باقی عمرش را به سوگواری گذراند، شکل گرفت.

آداب سوگواری

سوگواری به دوره های متمایز و مشخصی تقسیم می شد که به عزاداری تام، عزاداری دوم، عزاداری عادی و در نهایت عزاداری آخر معروف بود و به طول می انجامید.

مدت زمان این دوره ها براساس رابطه فرد با شخص مرحوم فرق می کرد، امام زنان نسبت به مردان چنان که ویژگی عصر مردسالارانه ویکتوریا بود، در این مورد با سخت گیری های بیشتر و الزامات فراگیرتری مواجه می شدند.

هر بیوه ناگزیر بود سرجمع دو سال و نیم،‌علنا و در انظار،‌ سوگوار شوهرش باقی بماند ولی هر مرد ظاهرا لازم بود تنها سه ماه برای همسرش عزاداری کند و رخت و لباس عزای مخصوص مردان اغلب فقط در حد بستن یک بازوبند مشکی کرپ بود.

از طرف دیگر،‌ زنان با فهرست حیرت آور قوانینی رو به رو بودند که به آنان دیکته می کرد حق دارند چه بپوشند و در چه موقعیتی باید آنها را به تن کنند. این مشخصات خشک و سخت گیرانه به جزئیاتی نظیر پارچه،‌ برش،‌ الگو، دکمه، زیرجامه، تزیینات و متعلقات لباس مربوط بود.

پارچه کرپ(بافت حریر ابریشمی مات) یا بُمبازین (بافت فاستونی ابریشمی مات) از جمله پارچه های مجاز در دوره عزاداری تام به شمار می آمدند، اما در دوران عزاداری دوم افزودن خود پارچه ابریشمی مات جایز بود. بافرارسیدن عزاداری آخر،‌ رنگ هایی از قبیل خاکستری، بنفش و مسلما سیاه مجاز به شمار می رفتند.

لباس عروس سفید

پوشیدن لباس عروس سفید از دوران قرون وسطی مرسوم بود، اما ابدا تنها گزینه موجود نبود. هرچند تا سده نوزدهم سفید به یگانه رنگ مقبول زنی بدل شد که می خواست منزلت اجتماعی و پاکدامنی خود را به نمایش بگذارد.

همان طور که سوگواری ملکه ویکتوریا،‌ بر رخت و لباس عزا تاثیرگذاشت، مراسم عروسی اش نیز در رواج کاربرد رنگ سفید از نقشی کلیدی برخوردار بود.

چنین ایده آل هایی کاربرد فراگیر نداشت و هزینه های سرسام آور و کمرشکن پوشش عزاداری کامل یا لباس عروسی سبب شده بود بخش قابل ملاحظه ای از جامعه امکان استفاده از آن ها را پیدا نکنند.

برای مراسم عروسی،‌ لباس های شیک و معمولِ آن زمان گزینه رایج به شمار می آمد و پارچه های رنگین یا به تنهایی یا در ترکیب با رنگ مرسوم تر (و گران)‌ سفید به کار می رفتند.

این جریان در زمینه سوگواری مشکلات بیشتری به همراه داشت. ناتوانی از ماتم گرفتن به معنای واقعی آن، موجب نهایت شرم و سرافکندگی صاحب عزا بود و گرچه این امکان همواره وجود نداشت، باز افراد از هیچ گونه کوششی فروگذار نبودند تا از وفاداری و پایبندی فرد عزادار به صورت ظاهری این مراسم اطمینان حاصل کنند.

مد مخصوص لباس عروس سفید، به سبک دامن های گشاد و چین دار ویکتوریایی،‌ تا به امروز نیز رایج و پرطرفدار باقی مانده است. با وجود این، سوگواری افراطی از زمان جنگ جهانی اول فراتر نرفت. هنگامی که شمار تلفات بی سابقه، به در پیش گرفتن مراسم عزاداری واقع گرایانه تری انجامید.