نگاهی به سبک Cyberpunk در طراحی‌های Balenciaga

در پاپ کالچر آمریکایی، مجموعه‌ گسترده‌ای از سبک‌ها وجود دارند که هرکدام، سمبلی از پدیده‌های مختلف، و نگاهی به دنیایی متفاوت از تصور ما می‌باشند. طراحان و ایده‌پردازان این سبک‌ها، همیشه دنیایی را تصور می‌کنند که وجودش در دنیای واقعی، غیرممکن است.

یکی از مشهورترین این سبک‌ها سایبرپانک Cyberpunk است که در آینده‌ای دست نیافتنی در جریان است و همان چیزی است که در بسیاری از فیلم‌های علمی تخیلی می‌بینیم.

نگاهی متفاوت به کالکشن بهار ۲۰۲۲ Balenciaga

Demna Gavsalia که کارگردان فعلی برند Balenciaga است، از کالکشن بهار ۲۰۲۲ رونمایی کرده که سبک اجرای آن، از دیدگاه هنری او وام گرفته شده بود. دمنا شخصیتی که طراحی‌های او، با چاشنی سورئالیسم همراه است و به باور خود دمنا، رونمایی از پروژه‌ها باید کمی هیجان‌انگیز باشند.

در این ایونت از ۶۴ لوک، رونمایی شد که در عمده‌ی آنها، رنگ سیاه، بگی بودن پوشاک و اگزجره بودن به راحتی دیده می‌شد. در انتهای این ایونت هم، خود دمنا با پوشاکی سرتاسر سیاه به صحنه آمد: شلوار بگی، هودی و یک ماسک سیاه‌ رنگ که چهره دمنا را به طور کامل پوشانده بود.

نکته‌ی جالب این است که در محصولات برند Balenciaga، “استایل” خاصی به چشم می‌آید. بسیاری از مشتریان این برند، صرفا به خاطر کیفیت متریال و تولید، به سراغ بالنسیاگا نمی‌آیند؛ بلکه استایل این برند است که بسیاری را به خود جذب می‌کند.

هیروتو طراح سبک سایبرپانک

اما پیش از اینکه ادامه بدهیم، بیایید نگاهی به کمپینی بسیار جالب بیاندازیم و به این کالکشن، از زاویه‌ای دیگر نگاه کرده است. Hiroto Ikeuchi طراح جوانی در توکیوی ژاپن است و مهارت خارق‌العاده‌ای در خلق آثار مختلف به سبک سایبرپانک دارد. او فارق‌التحصیل Tama Art University است و آثار او، ستایش بسیاری از منتقدان داخل و خارج را همراه خود داشته است.

او در اینستاگرام، عکس‌هایی را منتشر کرد که برداشت او، از کالکشن بهار ۲۰۲۲ برند Balenciaga بودند. اگر این کالکشن، به خودی خود بسیار جالب و سورئال بوده، هیروتو، این کالکشن را از لحاظ هنری و بصری، به مراحل بالاتر رساند. مدل‌های این عکس‌ها، پوشاک بالنسیاگا را برتن دارند، با این تفاوت که اکسسوری‌هایی بر تنشان است که گویا از آینده‌ای بسیار دور آمده‌اند.

عینک‌های واقعیت مجازی، ماسک‌ها، اندام مصنوعی و اکسسوری‌هایی که توسط هیروتو طراحی شده‌اند که هرکدام، توضیحات و معانی خاصی دارند.
اما پیش از اینکه به بررسی آثار هیروتو بر تن مدل‌های بالنسیاگا بپردازیم، باید شناختی درست از سبک کار او، یعنی سایبرپانک داشته باشیم.

سبک سایبرپانک چیست؟

سال ۲۰۲۰ است و دولت آمریکا سقوط کرده، ابرکمپانی‌های مختلف، کنترل جنبه‌های متفاوت کشورها را به دست گرفته و حکمرانی می‌کنند. رسانه‌ها اختیار تام بر اذهان عمومی دارند و مصرف‌گرایی، اصلی‌ترین سبک زندگی مردم است. فاصله طبقاتی به طرز وحشتناکی رشد کرده و مردم شانسی برای پیشرفت ندارند.
جمعیت به طرز غیرقابل کنترلی بالا رفته و همه به شهرنشینی روی آورده‌اند.

به همین خاطر، ابرکمپانی‌ها، ابرساختمان‌های غول پیکر ساخته و به لطف این سازه‌ها، فضا همیشه تاریک و مرطوب است و نور خورشید به زمین نمی‌رسد. صنایع و کارخانه‌هایشان بسیار بزرگ‌تر شده و آلاینده‌های حاصل از آن، محیط زیست را به طور کامل دگرگون کرده است.

باران‌های اسیدی، هوای بسیار گرم یا بسیار سرد، هوای آلوده و… بخشی عادی از زندگی روزمره همه‌ی افراد شده است. دنیای سرگرمی تبدیل به بهانه‌ای برای فرار از دنیای واقعی شده و در سطح شهر، همیشه افرادی را می‌بینید که عینک واقعیت مجازی برسر دارند.

با وجود دشواری‌های بیشمار اقتصادی، هیچ چیز خارج از دسترس نیست. افراد می‌توانند بی‌خانمان باشند ولی به گَجت‌های گوناگون دسترسی داشته باشند. در این دنیای عجیب، مصرف کنندگان کالاها، منبع درآمد ابرکمپانی‌ها و مهم‌تر از همه، برده‌ی آنها هستند.

دنیای سایبرپانک دنیای دیجیتال

این دنیای عجیب، دنیای سایبرپانک است؛ دنیایی که همه چیز، دیجیتال و در فضای سایبری اتفاق میافتد. در اواخر دهه ۷۰ میلادی، ژانر علمی تخیلی به اوج خود رسیده بود و Futurism در صدر قرار داشت. کامپیوترها به تازگی وارد خانه‌ها شده بودند و جوانان آن دوره، فکر می‌کردند که درحال سفر به سوی آینده‌ای پر از تکنولوژی و شگفتی هستند.

رمان Neuromancer که در سال ۱۹۸۴، توسط William Gibson نوشته شد، رمانی درباره یک هکر بود که هوشیاری خود را به فضای سایبری منتقل و در آن فضا، انواع ماجراجویی‌ها را رقم می‌زد. در کتاب نرومَنسر بود که ژانر سایبرپانک پایه‌‍ریزی شد و انقلابی در پاپ کالچر آمریکایی پدید آمد.

پس از نرومنسر، فیلم‌هایی مانند Bladerunner، Akira، Ghost in the shell و… راهی سینماها شدند تا سبک سایبرپانک را بیشتر به اوج خود برسانند. مخصوصا فیلم Bladerunner که در سال ۱۹۸۲ اکران شد. این فیلم در سال ۲۰۱۹ اتفاق میافتد و به جای داشتن صحنه‌های اکشن و هیجان انگیز، فیلمی درباره معنای انسانیت در دنیاییست که ربات‌هایی انسان‌نما دچار بحران هویت شده و روحیات انسانی بدست می‌اورند.

این فیلم جلوه‌ای جدی و تاریک به سایبرپانک می‌بخشید و از لحاظ بصری، بسیار خیره کننده و شگفت‌انگیز بود. پس از انتشار نرومنسر و بلیدرانر، دنیایی از رمان‌ها، فیلم‌ها و… راهی بازارها شدند که طرفداران بسیاری جذب کردند.

Style Over Substance: اول استایل، بعد کیفیت

با وجود اینکه سایبرپانک نگاهی به دنیایی نو می‌انداخت، یک چیز کم داشت و آن استایل بود. اکثریت رمان‌ها و فیلم‌ها، چهره‌ای تاریک و بسیار جدی داشتند که یأس و ناامیدی را القاء می‌کردند. در سال ۱۹۸۸، Mike Pondsmith، نویسنده آمریکایی، به همراه تیمش یک رمان با نام Cyberpunk 2020 نوشت.
در دنیای سایبرپانک ۲۰۲۰، شما یک مزدور هستید که در ازای مبلغی، کارهای مختلفی انجام می‌دهید. از قتل و دزدی گرفته تا جرم‌های سایبری و… ساختار این کتاب مانند یک بازی رومیزی است که در ابتدای آن، شما وظیفه خلق کردن کاراکتر خود را دارید.

حال، این شعار سایبرپانک ۲۰۲۰ بود که باعث موفقیت آن شد: Style Over Substance، اول استایل، بعد کیفیت. در میان قوانین این کتاب، قانونی بود که می‌گفت، وقتی استایلتان مناسب نیست، مهارت شما در انجام کارها اهمیتی ندارد. شما در این دنیای جدید، باید بیشتر استایلیش باشید تا یک شخص حرفه‌ای.
استایل در این داستان، نقطه عطفی بود که ژانر سایبرپانک را برای همیشه دگرگون کرد و اینجا بود که فشن، به بخش بسیار مهمی از این ژانر تبدیل شد. در سبک سایبرپانک، همیشه شاهد چیزهایی هستیم که استایلیش هستند؛ کاراکترهای کاریزماتیک و خوش‌لباس، وسایل نقلیه زیبا، شهرهایی پر از نورهای نئون و…

آثار Hiroto Ikeuchi، جلوه‌ای سایبرپانک بر محصولات Balenciaga

حال که کمی با دنیای سایبرپانک آشنا شدیم، وقت آن است که آثار هیروتو بر مدل‌های بالنسیاگا را از دیدگاه ژانر سایبرپانک تحلیل کنیم.

ماسک‌ها به عنوان محصولات سایبرپانک:

همانطور که اشاره شد، آب و هوا در دنیای سایبرپانک بسیار آلوده است و این به لطف ابرکارخانه‌هایی هستند که سوخت فسیلی می‌سوزانند، ابرساختمان‌هایی که به اندازه شهرهای کوچک برق مصرف می‌کنند و جمعیتی که بسیار مصرف‌گرا می‌باشد. این آلودگی‌ها، در مواقع و مناطق متفاوت، هوای محیط را به سم خالص تبدیل کرده و تنفس بدون فیلتر مساوی است با مرگ.

به همین خاطر است که اغلب در دنیای سایبرپانک، افرادی را می‌بینید که ماسک‌های بزرگی بر صورت‌هایشان دارند. فیلترها، سیم‌کشی‌ها و لوله‌کشی‌های این ماسک‌ها، همگی درحال حفظ جان افراد هستند. هرکس نسبت به توان مالی‌اش ماسک‌ بهتری تهیه می‌کند.

افراد فقیر، اغلب ماسک‌هایشان رو خودشان می‌سازند و به دلیل محدودیت در مواد اولیه و نبود قطعات سالم، محصولاتی را تولید می‌کنند که زمخت و چندان چشم نواز نیست. از طرف دیگر، ثروتمندان ماسک‌هایی را تهیه می‌کنند که ابرکمپانی‌ها، با بهترین تکنولوژی و قطعات تولید کرده‌اند. این ماسک‌ها اغلب ظریف و زیبا هستند.

عینک‌های واقیت مجازی به عنوان محصولات سایبرپانک :

یکی دیگر از اکسسوری‌های رایج در استایل سایبرپانک، Visor‌ها و یا عینک‌های واقعیت مجازی یا VR هستند. این عینک‌ها چندین کاربرد دارند. دنیای سایبرپانک، به گونه‌ایست که چشمان شما را همیشه درگیر می‌کند چون در یک قاب، محتویات بیشماری وجود دارد.

برخی افراد قادر به تحمل اینهمه شلوغی نیستند و به دنبال راه فرارند. افراد دیگری هم هستند که نمی‌خواهند چشم‌هایشان به دنیایی تاریک و آلوده بیافتد. برخی افراد هم به قدری به دنیای سرگرمی معتاد شده‌اند که حاضر به ترک واقعیت مجازیشان نیستند. یک چیز در همه این افراد مشترک است و آن، استفاده عینک‌های VR است.

اینترنت دنیای سایبرپانک، هیچ شباهتی به اینترنت دنیای ما ندارد و بیشتر یک ابَروِب است. فضای سایبری دیگر تنها از طریق کامپیوترها و دستگاه‌هایی مانند موبایل در دسترس نیستند بلکه از طریق ابزاری مانند Neural Net و یا عینک‌های مخصوص هم قابل دسترسی‌اند. سربازان، مزدوران و خلافکاران ثروتمند، بیشتر از چنین گجت‌هایی استفاده می‌کنند.

به همین خاطر، در سبک سایبرپانک، اگر کسی را بدون عینک VR ببینید، مطمئن باشید که آنها نوعی Visor و یا عینک ساده دارند که به اینترنت وصل است و درحال تحلیل و استخراج داده، برای آنهاست.

اندام مصنوعی محصولی دیگر در سبد سایبرپانک:

در یک دنیای سایبرپانک که پر از انواع خطرها و جرم و جنایت است، امکان ندارد که تمام اعضای بدنتان سالم بماند. در این دنیا، اکثر افراد به خاطر یک یا چند حادثه، اندام متفاوتی را از دست داده‌اند، از دست و پا گرفته تا اندام حیاتی مانند چشم و ارگان‌های داخلی.

شاید هم در یکی از این ابرکارخانه‌ها کار می‌کنید و هنگام کار، دچار یک حادثه شده‌اید، شاید در درگیرهای خیابانی یکی از اندامتان را از دست داده‌اید و…
 ابرکمپانی‌هایی که در حوزه Bio Technology (ترکیب بیولوژی و تکنولوژی) فعالیت می‌کنند، اینجا هستند تا این مشکل را برایتان حل کنند. اندام مصنوعی مانند دست‌ و پاهای مکانیکی، ارگان‌های مصنوعی و… از محصولاتی‌اند که شما می‌توانی به راحتی تهیه و استفاده کنید؛ اگر پولش را داشته باشید.

افرادی هم که توانایی خرید این قطعات گران قیمت را ندارند، به بازار سیاه مراجعه می‌کنند. مانند سایر چیزها، قطعاتی که افراد فقیر می‌سازند، فاقد ظرافت است و کیفیت خوبی ندارد. ولی برای ثروتمندان این موضوع برعکس است.

همچنین، برخی افراد مانند کارگرهای ساختمان‌ها، سربازها و گاها مزدورها و خلاف‌کارها، به جایگزینی اندام خود، و ارتقاء آن‌ها می‌پردازند؛ تسلیحات قدرتمندی که در دست‌های مکانیکی پنهان شده‌اند، عضلات مصنوعی که قادر به حمل وزن‌های بالا هستند، ارگان‌هایی که به راحتی از کار نمیافتند و…

اما نکته جالب این است که در دنیای سایبرپانک، استانداردهای فشن و زیبایی، با ما بسیار متفاوت هستند و افراد زیادی را پیدا می‌کنید که برای زیبایی و استایلیش بودن، اندام مصنوعی تهیه می‌کنند.

استایل سایبرپانک، ترکیبی از تکنولوژی و فشن

درکل، می‌توان گفت که استایل سایبرپانک، ترکیبی از تکنولوژی و فشن است و استایل، بخشی بسیار مهم از این سبک پوشش است. درست است که افراد فقیر و سطح پایین جوامع سایبرپانک به بهترین تجهیزات دسترسی ندارند، ولی این دلیل نمی‌شود که استایلیش نباشند.

در این سبک، در کنار اندام مکانیکی و گجت‌های مختلف، همیشه لباس‌هایی را میبینیم که گویا برندهایی مانند Balenciaga و یا Off White آنها را طراحی کرده‌اند.

این همان چیزیست که Hiroto Ikeuchi در کالکشن بهار ۲۰۲۲ بالنسیاگا دید. این برند در محصولات StreetWear تبحر خاصی دارد و طراحان آن، هیچ هراسی از اجرای دیدگاه Futuristic (آینده نگر) خود در پوشاک و اکسسوری‌ها ندارند.

پیشتر، از استایل خاصی در محصولات بالنسیاگا گفتیم که مسئول موفقیت و محبوبیت این برند، میان جوانان است؛ طراحی‌های بالنسیاگا، به طور نامحسوسی، دارای عناصر سایبرپانک هستند. چنین طراحی‌های اگزجره و جذاب را تنها در دنیایی میابید که Style Over Substance، شعار اصلی شیک پوشان است؛ آن دنیا، همان دنیای Cyberpunk می‌باشد.

حال، هیروتو، این پتانسیل را در محصولات بالنسیاگا دید و دست به کار شد. او لوک‌های این برند را با گجت‌های مختلف تزیین و به گونه‌ای، آنها را کامل کرد. بالاخره استایل یک سایبرپانک بدون گجت‌ها و اندام مصنوعی، بی‌معنا می‌شود. این همکاری، شاید یکی از خلاقانه‌ترین کارهایی باشد که Demna Gavsalia و برندش انجام داده است.

جمع‌بندی

سبک سایبرپانک، یکی از تاثیرگذار‌ترین ژانرها در پاپ‌کالچر غربیست و دنیایی از فیلم‌، موسیقی، رمان و سبک‌های پوشش از این پدیده زاده شده‌اند. شایان ذکر است که این ژانر، همچنان پابرجاست و از دهه ۸۰ میلادی تا امروز، هنوز هم طرفداران زیادی دارد. در دهه ۲۰۱۰ که تکنولوژی و فضای مجازی پیشرفت چشمگیری داشتند، سایبرپانک و Synthwave محبوبیت‌ تازه‌ای پیدا کردند.

امروزه هم که در دهه ۲۰۲۰ به سر می‌بریم، در اصل در سال‌هایی زندگی می‌کنیم که اکثر رمان‌های سایبرپانک در آن اتفاق میافتند. همین موضوع هم سهم مهمی در رشد این ژانر داشته. علاوه بر آن، در سال‌های اخیر، تمایل زیادی به نوستالژی، میان افراد ایجاد شده و جلوه‌های بصری (Aesthetics) دهه‌های ۸۰ و ۹۰ میلادی، درحال بازگشت هستند.

در این میان، هنرمندهایی مانند Hiroto Ikeuchi هم پیدا می‌شوند که با نهایت خلاقیت، به خلق آثاری می‌پردازند که این ژانر علمی تخیلی را به واقعیت، نزدیک و نزدیک‌تر ‌کنند. شاید هم روزی بیاید که سایبرپانک، به بخشی از دنیای واقعی تبدیل شده و از حالت تخیلی بودن دربیاید.