مفاهیم عمیق لباس ایرانی ـ اسلامی قربانی نگاه ژورنالی طراحان است.

مفاهیم عمیق لباس ایرانی ـ اسلامی قربانی نگاه ژورنالی طراحان است.

فاطمه بهرامی، استاد دانشگاه علم و فرهنگ و کارشناس حوزه مد و لباس، به تحلیل کاربرد المان‌های فرهنگی، قومیتی، دینی، قرآنی و … در طراحی و دوخت لباس پرداخت و با اشاره به اینکه در نهمین جشنواره مد و لباس فجر که با موضوع «فرگلستان» برگزار شد، از نمادهای فرهنگی مردم مناطق شمال کشور استفاده شد، گفت: نشانه‌شناسی و رنگ در پوشاک اقوام ایرانی جایگاه مهمی دارد. یعنی رنگ، معنا و مفهوم دارد و نمی‌توان بدون توجه به آن معنا و مفهوم از آن استفاده کرد.

وی ادامه داد: رنگ در پوشاک نشانه‌‌ای از مناطق جغرافیایی، فرهنگ و نگاه مردم آن مناطق است و نباید المان‌ها، نمادها، رنگ‌ها و … که در فرهنگ سنتی ایران مفهوم خاص خود را دارند، بدون توجه به مفهوم و فلسفه کاربردی بر روی لباس‌های جدید به کار برده شود.

این داور بخش عفاف و حجاب نهمین جشنواره بین‌المللی مد و لباس فجر از خلأ کتاب و بانک اطلاعاتی که به طور کامل مفاهیم المان‌های سنتی در آن جمع‌آوری و به طراحان جدید آموزش داده شود، سخن گفت و افزود: باید نکته‌ها، مفاهیم المان‌ها و ریزه‌کاری‌های فرهنگی ایرانی ـ اسلامی در یک مجموعه جمع‌آوری شود.

وی تصریح کرد: طراحی لباس اقوام قانون‌مندی قوی دارد و باید قبل از هر جشنواره آموزش‌های لازم در خصوص مفاهیم، نشانه‌ها و رنگ‌ها را به طراحان لباس‌های سبک جدید آموزش داد تا آنها بتوانند مفاهیم عمیق سنتی را در قالب المان‌ها به شکل صحیح به لباس‌هایی با طرح‌های جدید پیوند زنند.

مفاهیم عمیق لباس ایرانی ـ اسلامی قربانی نگاه ژورنالی طراحان

بهرامی از گرایش طراحان برجسته دنیا و بسیاری از مردم به مفهوم‌گرایی در سبک زندگی و استفاده از پوشاک اشاره کرد و گفت: وقتی مد دنیا را نگاه می‌کنیم طراحان به دنبال همین مفاهیم سنتی و حتی مفاهیم‌آفرینی هستند و این در حالی است که پوشاک سنتی ایران در این زمینه بسیار غنی است و می‌شود از این مفاهیم در جشنواره استفاده کرد اما به نظر می‌رسد این مفاهیم عمیق، قربانی نگاه ژورنالی طراحان به مد شده‌اند و باید نگاه طراحان ما عمیق‌تر شود.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا می‌توان برای مفهوم بخشی به پوشاک از مفاهیم دینی و قرآنی استفاده کرد؟ گفت: بله؛ البته استفاده از آیات بر روی لباس احتیاط دارد و نباید کلمات آیات را بر روی لباس آورد، بلکه می‌توان مفاهیم را از قرآن استخراج و براساس این مفاهیم لباس طراحی کرد. البته وقتی آیه‌ای از قرآن را می‌خوانیم صرفاً حق نداریم برداشتمان مربوط به همان تک آیه را در قالب مفهوم بیان کنیم بلکه باید آیات قبل و بعد از آن آیه و شأن نزول آیه را هم بخوانیم و حق مطلب را در خصوص مفهوم آیه بیان کنیم.

کارکرد لباس شفا و لباس آزادی در فرهنگ غنی ایرانی ـ اسلامی

این استاد دانشگاه علم و فرهنگ در ادامه با اشاره به وجود دو نوع لباس ویژه با عنوان «شفا» و «آزادی» که کارکرد‌های ویژ‌‌ه‌ای داشته‌اند، گفت: در تاریخ ایران لباس شفا داشتیم. این لباس در اصل نسل چند صد سال پیش لباس‌هایی است که امروزه بر روی آنها مطلبی نوشته می‌شود و حاوی پیام و مفهومی خاص است. در گذشته وقتی فردی بیماری صعب‌العلاج می‌گرفت و طبیبان از درمان او عاجز می‌شدند، ۴۰ نفر از افراد مؤمن چله می‌گرفتند و در این ۴۰ روز روزه گرفته و گناه مرتکب نمی‌شدند و پس از اینکه طی این ۴۰ روز پاک و پاکیزه شدند، آیات قرآن، دعاها و متونی که مرتبط با درخواست شفا و سلامتی برای بیمار بود را بر روی لباسی می‌نوشتند و بعد از اینکه خود بیمار هم استحمام می‌کرد و پاکیزه می‌شد، آن لباس را بر تن او می‌کردند.

وی ادامه داد: این لباسی بود که با شرایط خاص و برای موقعیت خاص تهیه می‌شد و به حدی جایگاه داشت که نسل اندر نسل با دقت زیادی از آن مراقبت می‌شد.

بهرامی در خصوص لباس آزادی نیز گفت: در گذشته دور این سرزمین، وقتی فردی به ناحق زندانی می‌شد و می‌دانست که راه نجات و خروجی نیست ۴۰ نفر از زندانیان برای او چله می‌گرفتند و افرادی که نفس پاکی داشتند، دعاهایی برای آزادی فرد بر روی لباس می‌نوشتند و آن لباس را بر تن زندانی می‌کردند. اگر زندانی نجات پیدا نمی‌کرد، آن لباس را دیگر به تن کسی نمی‌کردند اما در صورتی که نجات پیدا می‌کرد آن لباس در زندان باقی می‌ماند و برای افراد دیگر استفاده می‌شد.

وی تشریح کرد: انسان کنونی به انرژی‌ای که جمع می‌تواند به فرد منتقل کند و انرژی اشیاء رسیده است، در حالی که گذشتگان ما عملاً از این انرژی در زندگی خود بهره می‌بردند. لباس شفا و آزادی در اصل هدیه کردن انرژی جمع به فرد و امری بسیار با ارزش است و ای کاش این فرهنگ در خصوص لباس دوباره احیا و طراحان ما به عمق نگاه فرهنگ ایرانی ـ اسلامی به پوشاک توجه بیشتری داشته باشند.