مُد و رُمانتیسیسم

حوالی سال های ۱۸۲۰ تا ۱۸۵۰، رمانتیسیسم در واکنش به خردگرایی افراطی عصر روشنگری و تاکیدگذاری بر احساسات علاوه بر سایر هنرها، مُد آن دوره را نیز تسخیر کرد. قد و قواره اغراق آمیز لباس آن زمان، به واسطه آستین های پف دار، یقه های قایقی، دامن های پف کرده و کمرهای به طور غیرطبیعی باریک، تمایز یافت.

حدودا تا ۱۸۲۰، زیبایی شناسی خردگرا و مساوات طلبی، که دست پرورده انقلاب فرانسه بود، جای خود را به سبک شاعرانه، بی دغدغه، جسورانه و زیبای رمانتیک بخشید. زنان آرزو داشتند علاوه بر لباس ها، ادا و اطوارشان نیز به کیفیتی اثیری و رویاگون دست یابد.

این دل مشغولی، از رواج و محبوبیت ادبیات رمانتیک انگلیسی و اسکاتلندی، خاصه در فرانسه حکایت داشت. آثار سِر والتراسکات، لرد بایرون و ماری شلی، تب و تاب اشتیاق اروپایی ها به واقعیت گریزی رمانتیک را دامن زدند و شخصیت های داستانی آنها، که احساساتی پرداخت شده بودند، به الگوی تقلید زنان و مردان بدل شد.

به لحاظ منطقی، می توان چنین استدلال کرد که دل مشغولی های شاعرانه و رویاگون، علاوه بر آنکه واکنشی بود بر ضدخردگرایی افراطی عصر روشنگری، به مثابه دستاویزی برای گریز از واقعیات پراگماتیک و بی پرده صنعتی شدن به شمار می رفت.

لباس رمانتیک همانند ادبیات، تئاتر و مبلمان و هنر این عصر، ارجاعاتی از گذشته به همراه داشت. عناصر و مشخصه هایی از دوران رنسانس، گوتیک، روکوکو و به ویژه دوران بازگشت در ایجاد این سبک نقش داشتند. خط کمر البسه، که در دوره نئوکلاسیک بالا رفته بود، بار دیگر سر جای طبیعی و معمول خود برگشت.

کوتاه شدن مختصر دامن ها، که در این زمان برای برخورداری از فُرمی زنگوله مانند دارای پُفی ملایم بودند، به آشکار شدن قوزک پاها و رواج جوراب های ساق بلند مزین به طرح های پیچیده و کفش های راحتی ابریشمی پنجه باریک و آراسته به گل های روبان یا پاپیونی ظریف انجامید.

تزیینات پیراهن ها، تکه دوزی ها و برودری دوزی هایی با نقش و نگار رمانتیک مانند غنچه گل سرخ را در بر می گرفت. به همان ترتیب، کلاه رمانتیک آراسته به روبان یا انواع گوناگون و پیچیده مدل های مو که با پَر، گل و دیگر زینت آلات آرایش می یافت، تزیینات روی سر را تشکیل می داد.

نشان دادن صحت مزاج و تندرستی از جانب زنان را کاری ناشایست و دور از شان می شمردند و آنان را به داشتن چهره اندوهگین و پریده رنگِ مطابق با عینیت اثیری مد رمانتیک تشویق می کردند. مردان نیز می کوشیدند تا قیافه غمگین و در خود فرورفته و ژست شاعرانه به خود بگیرند.

با نزدیک شدن به دهه ۱۸۴۰، افراط های خاص دوره رمانتیک رو به افول گذاشت. آستین ها ابعاد معمولی تری یافتند. رنگ ها ملایم تر شدند، کلاه های عریض و پهن، به کلاه های لبه افتاده تغییر شکل دادند و انواع مدل های پیچیده مو، جای خود را به گیسوان بازو افشان داد. باوجود این، هم چنان کمرها باریک تر و دامن ها گشادتر از قبل می شد.

سبک رمانتیکی که با اختصاص یافتن به واقعیت گریزی آغاز شده بود، رفته رفته به شکل و شمایلی تغییر یافت که مانعی بی نهایت خطرناک بر سر راه سلامتی مردم عصر ویکتوریا به شمار می رفت.