کَفش پاافزاری است برای محافظت و راحتی پای آدمی به هنگام انجام کارهای گوناگون.
پای آدمی دارای استخوانهای بیشتری نسبت به هر اندام دیگری از بدن میباشد و در برابر خطرهای محیطی همچون سنگهای تیز و زمین داغ آسیبپذیر است که کفش در برابر این آسیبها از پا محافظت میکند.طراحی کفشها در درازنای زمان و از فرهنگ به فرهنگ تفاوت بسیاری داشته، که ظاهر آن در اصل با کارکرد آن بستگی داشته است.کفشهای امروزی در شیوه، پیچیدگی و هزینه تفاوت گستردهای دارند.امروزه در طراحی کفشها جنبهٔ آراستگی آن نیز در نظر گرفته میشود.
پیرامون واژه
کفش واژهای پارسی است که در پارسی میانه نیز به همین صورت «کفش» بوده است. به سازنده و تعمیرکنندهٔ کفش، کفشگر یا کَفّاش گفته میشود. کفاش به قیاس کلمههای عربی ساخته شدهاست و در منابع کهنتر فارسی نظیر شاهنامه لفظ کفشگر به کار رفتهاست.
اجزاء کفش
کفشها دارای اجزای گوناگونی هستند از جمله:
رویه
تخت بیرونی
کفهای داخلی قابل تعویض
مغزی: باریکهٔ چرمی نوارمانند که میان زیره و رویهٔ کفش دوخته میشود.
توکاری: کاغذ یا مقواهایی که برای کلفت نشان دادن زیره، میان کف و زیره کفش چسبانده میشود.
پاشنه
زیرپاشنهها
زیرپاشنههای گتر
ساقپوش
کفشهای سنتی ایرانی
کفشهای قدیمی ایرانیان در انواع چاروق، گیوه، نعلین، اروسی، سگکی، صندل، قُندره و دهاندولچهای ساخته میشد.به نوعی پاشنهٔ کفش که با چرم و میشَن (چرم بز) و مانند آن ساخته بشود «نعلَکی» میگویند.
تاریخچه کفش
برخی از انواع کفشهای تاریخی به این شرح است:
صندل مصری: این نوع صندلها که قدمت آنها به ۱۲۰۰ سال پیش از میلاد مسیح باز میگردد، دو نوع بوده است یکی نوک تیز و دیگری ساده.
کفش یونانی: این کفشها که به صورت لاانگشتی بودهاند، توسط سربازان و مردان آزاد استفاده میشده است که قدمت آن به ۱۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح باز میگردد.
پادوکای هندی: این نوع کفش قدیمیترین نوع کفش هندیها به شمار میرود و زمان استفادۀ آنها به قبل از دورۀ راما و ودا بازمی گردد.
لیلیفوت چینی: این کفشها مربوط به چین هستند و با توجه به اینکه داشتن پاهای کوچک معیار زیبایی محسوب میشد، این کفشها اغلب کوچکتر از اندازۀ پاهای معمولی بودهاند.
انواع کفش
کفشها را میتوان به روشهای مختلفی دستهبندی کرد. برای نمونه، از نظر ظاهر و نحوه محکم شدن کفش در پا میتوان کفشها را به انواع بندی، سگک دار و بی بند تقسیم کرد. همچنین جنس کفش میتواند از چرم یا مواد دیگر باشد و به همین روی، میتوان کفشهای چرمی، پلاستیکی، کتانی، چوبی و مانند آن را متمایز کرد. از نظر جنسیت و سن و سال نیز میتوان کفشها را به گروههای مانند مردانه، زنانه و زنانه-مردانه (هر دو جنس)، بچه گانه(دخترانه و پسرانه) تقسیم کرد. از نظر کاربرد نیز کفشهای معمولی، ورزشی، صنعتی و مانند آن قابل تشخیص هستند.
کفشهای معمولی
طیف گستردهای از کفشها، برای استفاده روزمره و عمومی و یا رسمی افراد مختلف ساخته میشوند. این کفشها اغلب دارای زیرهای ضخیم و رویهای نرم تر از جنس چرم و یا مصنوعات مشابه چرم هستند. ممکن است رویه کفش کاملاً پوشیده و یا نیمه پوشیده و دارای منفذ باشد به گونهای که پاها از درون کفش دیده شود. انواع کفشهای معمولی عبارتند از:
کفش آکسفورد: مانندکفش کفش بندی چرمی با نوک کشیده و دارایک یک لایه چرم.
کفش دربی: شبیه به کفش آکسفورد با رویه یک دست و نوک پهن تر.
کفش سگک دار – مانند کفش راهبهای
کفش کلارک: گروهی از کفشهای چرمی بی بند با رویه بلند و پاشنه تخت که حالت راحتی و غیر رسمی دارند.
کفش قیصری: در ایران گونهای کفش چرمی مردانه و بندی با پاشنه بلند و نوک باریک و کشیده و اغلب به رنگ سیاه با عنوان کفش قیصری شناخته میشود.
کفش رویه کوتاه: کفشهای بی بند و راحتی شبیه به کفش کلارک اما با رویه کوتاه که نوع زنانه آن محبوب تر است.
کفش پاشنه بلند (زنانه)
کفش کف تخت – مانند گالش و کفش باله
نعلین (کفش رویه چرمی جلوبسته بدون پشت) نمونه: Mule
دمپایی برای استفاده راحت در خانه.
دمپایی ابری (انگشتی)
صندل
چکمه
کفشهای ورزشی
این دسته کفشها به گونهای ساخته میشوند که امکان فعالیتهای بدنی و انجام ورزشهای مختلف را فراهم میکنند.
اسنیکر نوعی کفش ورزشی از جنس کتان با کف تخت و با ساقه کوتاه یا بلند.
کفش سوارکاری (چکمه)- کفشی با پاشنه جدا و ساق بلند جهت محافظت از پا و سواری راحت تر
کفش استوک دار – کفش فوتبال
کفش کوهنوردی
کفش استیک
کفش بولینگ
کفش کشتی
کفش دوچرخه سواری
کفش اسکی
کفشهای خاص
کفش طبی – ارتوپدیک
کفش باله، کفش رقص جاز و سایر کفشهای رقص
کفش ایمنی
کفش ماهوارهای