پارچه ژرسه

پارچه ژرسه چیست؟ ويژگی‌ها، انواع و روش‌های مراقبت

پارچه ژرسه، یک پارچه نرم و کشسان است که انواع مختلفی دارد و پرکاربرد است. همچنین طرفداران زیادی نیز در سراسر جهان دارد. 

پارچه ژرسه چیست؟

ژرسه نوعی پارچه کشباف است که از الیاف طبیعی و مصنوعی مختلف به ‌وجود می‌آید و خاصیت کشسانی آن بالاست. این پارچه به ‌دلیل نرمی و سبکی بسیار محبوب است و برای استفاده در لباس‌هایی که با پوست تماس مستقیم دارند کاربرد زیادی دارد. پارچه ژرسه در انواع و رنگ‌های مختلف دردسترس است اما پیش از بررسی آنها بهتر است نگاهی به تاریخچه این پارچه داشته باشیم.

تاریخچه پارچه ژرسه چیست؟

پیدایش از دوران میان سده‌ای

طبق منابع، پارچه ژرسه از دوران قرون وسطی وجود داشته و بعد آوازه آن به مرور در سراسر اروپای غربی نیز پیچیده است. اما اگر بخواهیم دقیق‌تر بررسی کنیم مربوط به اواخر قرن شانزدهم است. زمانی که اختراع ماشین بافندگی یک انقلاب در صنعت تولید پارچه به وجود آورد. ویلیام لی، یک کشیش انگلیکن بود که با دقت به حرکت انگشتان برخی از بافنده‌های سبک سنتی، توانست یک دستگاه مکانیکی بافندگی را اختراع کند و احتمالا بعد از آن بود که پارچه ژرسه و دیگر دیگر پارچه‌های بافتنی به مرحله تولید ماشینی رسید.

کانال مانش

سرآغار پارچه ژرسه با جزایر مانش مرتبط است؛ جزایر مانش مجموعه‌ای از جزیزه‌های واقع شده در کانال مانش هستند که از قرون وسطی تا امروز بین کشور‌های مختلف دست به دست شده‌اند. با اینکه این جزایر امروزه تحت حمایت بریتانیا هستند اما هنوز به‌طور رسمی به خاک آن تعلق ندارند. همچنین نکته جالب توجه در مورد جزایر کانال مانش این است که بزرگ‌ترین جزیره آن جرسی نام دارد. جایی که نام پارچه ژرسه از‌ آنجا وام گرفته شده است. ولی از آنجایی که پارچه ژرسه را برای اولین بار مردم این جزیره تولید کردند، این پارچه ژرسه نام دارد. با اینکه طرفداران ژرسه ادعا می‌کنند که پارچه متعلق به بریتانیا است، همچنان نمی‌توانیم در این مورد مطمئن باشیم. اما در مورد اینکه با گذشت زمان، انگلستان به عنوان صادر کننده اصلی این پارچه فعالیت داشت تردیدی نداریم.

پارچه ژرسه در ابتدا برای استقاده روزانه چندان کاربرد نداشت و بیشتر به‌دلیل پارچه اصلی تولید لباس‌های ورزشی معروف بود؛ اما به مرور به حوزه لباس‌های زیر مردانه یا لباس‌های کار نیز رسید. تا جایی که در اواسط قرن هجدهم، دیگر تمام مردم اروپا با پارچه ژرسه آشنا بودند. با اینحال تا سال ۱۸۲۰، همچنان از این پارچه برای دوختن لباس‌های روزانه استفاده نمی‌شد.

اقدام تاثیر‌گذار کوکو‌شنل در سال ۱۹۱۶

این روال تا دهه‌ها و سال‌ها ادامه داشت تا اینکه در سال ۱۹۱۶ کوکو‌شنل با طراحی مجموعه لباس‌های روزانه از پارچه‌های ژرسه یک نقطه عطف بزرگ در تاریخچه این پارچه رقم زد. تا حدی که استقبال بی‌نظیری از سمت مردم دریافت کرد و دیگر طراحان نیز شروع به تقلید از او کردند و اینگونه شد که پارچه ژرسه در گروه الیاف پرکاربرد برای تولید لباس‌های روزمره قرار گرفت.

جایگاه پارچه ژرسه در زندگی امروزی

سالیان سال است که این پارچه عنوان سوپر‌استار بین‌المللی را دارد و در دوخت انواع لباس‌ها مانند لباس‌های مجلسی، لباس شب و حتی استایل‌های کژوال مانند تی‌شرت‌ها از آن استفاده می‌شود. شاید باور‌پذیر نباشد اما تی‌شرت‌های ژرسه محبوب‌ترین لباس این پارچه در جهان است و افراد به‌دلیل نرمی و خنکی همیشه آن را در کمد لباس‌های خود دارند.

نکته: با اینکه الیاف اصلی پارچه ژرسه پشم است اما با این حال امروز ممکن است که در مرحله تولید آن از الیاف مصنوعی نیز استفاده کنند.

شش ویژگی مهم پارچه ژرسه چیست؟

۱. حالت کشسانی دارد

با توجه به ساختار پارچه‌های بافت، از آنجایی که ژرسه نیز یک پارچه بافت است، حالت کشسان دارد. زمانی که جنس پارچه لباس ژرسه باشد، حرکت با آن راحت است.

۲. نرم است

انواع مختلف پارچه ژرسه بسیار نرم اند. زمانی که آن را لمس کنیم به خوبی نرمی و لطافت آن را احساس خواهید کرد.

۳. مات است

ژرسه به دلیل بافت بودن حالت مات دارد اما نحوه بافت آن به گونه‌ای است که فاصله‌ای بین الیاف وجود ندارد و از‌این‌رو نور نمی‌تواند ازآن عبور کند.

۴. تنفس‌پذیر و جاذب است

این دو ویژگی در اصل مربوط به نخ پنبه است. از آنجایی که در بافت پارچه ژرسه از نخ پنبه استفاده می‌شود، خاصیت جاذب و تنفس پذیری بالایی دارد.

۵. ساختاریافتگی بالایی دارد

بیشتر پارچه‌های ژرسه پرداختی بسیار زیبا دارند که مرتبط با الیاف پارچه است. برای مثال پارچه‌هایی که از الیاف ویسکوز یا ابریشم تولید می‌شوند در مقایسه با الیاف پنبه‌ای صاف‌تر و زیباتر‌اند.

۶. بادوام است

از آنجایی که پارچه ژرسه یک پارچه با دوام است، به سختی پاره می‌شود. همچنین می‌توانیم بارها این انواع مختلف این پارچه را با ماشین لباس‌شویی بشوریم.

نکته: زمانی که پارچه ژرسه خیس می‌شود چروک است اما به محض خشک شدن به شکل اولیه خود باز می‌گردد. همچنین در برابر حرارت اتو نیز مقاومت بالایی دارد اما بهتر است برای خشک کردن ژرسه از اتو استفاده نشود.

تولید پارچه ژرسه چگونه است؟

فرایند تولید انواع مختلف این پارچه به دلیل استفاده از الیاف‌های مختلف به‌طور قابل توجهی متفاوت است. برای مثال برای تولید یک نوع از پارچه ژرسه از پشم گوسفند برای نوعی دیگر از پشم بز و برای انواع دیگر از سایر گونه‌های حیوانی استفاده می‌کنند. همچنین ممکن است از الیاف گیاهی مانند پنبه یا الیاف مصنوعی نیز در روند تولید پارچه ژرسه استفاده شود. اما در حالت کلی، با هر الیافی که تولید شود، از یک الگوی جهانی تبعیت می‌کند. پارچه ژرسه را در گذشته به صورت دستی می‌بافتند که بسیار طاقت فرسا بود. اما با گذشت زمان و پیشرفت ماشین آلات بافندگی، امروزه تولید آن به صورت ماشینی انجام می‌شود.

مراحل تولید پارچه ژرسه چیست؟

در ابتدا نخ پنبه، پشم طبیعی یا مصنوعی در ماشین بافندگی بارگذاری می‌شوند و سپس نوبت به مرحله گره زدن می‌رسد. به‌طوری که دستگاه بافندگی با پیچیدن نخ‌ها بهم و درست کردن حلقه‌های کوچک در نهایت پارچه ژرسه را تولید می‌کند. در برخی موارد قبل از فرایند بافندگی نخ‌هایی که برای تولید در نظر گرفته شده‌اند رنگ می‌شوند. اما در مقابل، برخی از کارخانه‌ها ممکن است فرایند رنگرزی را پس از اتمام مراحل تولید پارچه انجام بدهند.

انواع پارچه ژرسه از نظر دسته‌بندی

انواع مختلف پارچه ژرسه این امکان را به ما می‌دهد که بتوانیم هنگام انتخاب لباس برای  مراسم‌های مختلف آزادی انتخاب  داشته باشیم. اما در حالت کلی پارچه ژرسه دارای چهار دسته کلی است:

۱. پارچه‌های ژرسه نخی

این دسته از الیاف پنبه یا مخلوطی از الیاف گیاهی تولید می‌شوند. همچنین  نرم و کمی سنگین وزن هستند. از ژرسه نخی به طور معمول برای تیشرت‌های کودکان استفاده می‌شود چون تنفس پذیرند و برای پوست کودکان مناسب هستند. البته افراد بزرگسال نیز از این پارچه برای لباس‌هایی مانند شلوار، بلیز و دامن‌های راسته استفاده می‌کنند. نکته آخر اینکه ژرسه‌های نخی کشش بیشتری دارند و بعد از پوشیدن به شکل اولیه خود باز می‌گردند

۲. پارچه‌های ژرسه ابریشمی

این نوع پارچه ژرسه درخشندگی بالایی دارند و هنگام لمس نیز  بسیار نرم هستند و ما می‌توانیم ساعات طولانی آن‌ها را بپوشیم. برخلاف پارچه‌های نخی که به طور طبیعی مات هستند ژرسه‌های ابریشمی معمولاً شفاف هستند و ازاین‌رو برای استفاده در انواع موقعیت‌های رسمی مناسب اند.

۳. پارچه‌های ژرسه پشمی

ژرسه‌های پشمی از نظر وزن نسبتاً سنگین هستند و همین موجب می‌شود که برای استفاده در پاییز و زمستان مناسب باشند. ژرسه‌های پشمی همچنین به‌دلیل الیاف سازنده شان ‌نرم هستند و برابر سرما عایق اند. همچنین گران قیمت هستند.

۴. پارچه‌های ژرسه ریون یا ویسکوز

از این پارچه می‌توانیم برای دوختن لباس‌های مجلسی زیبا استفاده کنیم. همچنین  برای لباس‌های تابستانی مانند تاپ، بلیز، دامن و  لباس‌های ساحلی نیز استفاده بکنیم. وزن ژرسه ریون نسبت به دیگر انواع آن سبک‌تر است و چون چروک نمی‌شود یک انتخاب بسیار عالی برای دوخت کت و شلوار است.

انواع کلی پارچه ژرسه

۱. ژرسه یک لا (Single jersey)

وزن این نوع از پارچه ژرسه کمتر از ۱۴۰ گرم در متر مربع است. یک طرف آن صاف است و طرف دیگر پرز دارد. در اصل فقط یک سمت پارچه حالتی بافتنی دارد. همچنین این نوع از ژرسه که از پنبه یا ویسکوز تولید می‌شود، حالت کشسانی بیشتری نسبت به پارچه‌های پلی‌استری دارد.

۲. ژرسه به هم تنیده (Interlock jersey)

به‌دلیل اینکه کناره‌های تا شده پارچه به هم متصل می‌شوند، این نوع از پارچه ژرسه دو لا نیز نام دارد. هر دو طرف ژرسه بهم تنیده صاف است و از آنجایی که ضخامت آن دو برابر ژرسه یک لا است، هم دوام بیشتری دارد و هم عایق است.

۳. ژرسه ژاکارد (Jacquard jersey)

مانند سایر پارچه‌های ژاکارد، ژرسه ژاکارد نیز دارای طرح‌هایی است که در دو دسته ساده و پیچیده طبقه‌بندی می‌شوند. تولید‌کنندگان نساجی برای ساخت الگو‌ی این طرح‌‌ها از ماشین‌های بافندگی صنعتی استفاده می‌کنند.

۴. ژرسه تاول (Clocqué jersey)

واژه کلوک در زبان فرانسوی به معنی تاول است. این پارچه از این جهت که حالت برآمدگی دارد کلوک نامگذاری شده است. تولید‌کنندگان این برآمدگی را با ماشین‌های بافندگی روی پارچه ایجاد می‌کنند.

۵. ژرسه کشی (Stretch jersey)

همانطور که از نامش مشخص است، این پارچه حالت کشی دارد و از پشم، پلی‌استر یا سایر الیافی که حالت کشسانی دارند، تولید می‌شود.

۶. ژرسه نیم‌تاب (Slub jersey)

از آنجایی که این نوع از ژرسه با نخ‌های نیم‌تاب تولید می‌شود، ژرسه نیم‌تاب یا اسلاب نام دارد. به عبارتی دیگر پارچه ژرسه نیم‌تاب حاصل فرآیند پیچ‌خوردگی نامرتب الیاف در روند تولید است.

پارچه ژرسه در کدام کشورها تولید می‌شود؟

همانطور که در تاریخچه اشاره کردیم، در سده ۱۸۰۰، انگلستان بزرگ‌ترین تولید کننده پارچه ژرسه بود. اما امروز کشور چین بزرگترین تولید کننده نساجی و بزرگترین صادر کننده منسوجات پنبه‌ای و مصنوعی است و در کنار آن بزرگترین صادرکننده منسوجات حیوانی و طبیعی پشم برای تولید انواع پارچه‌ها کشور استرالیا است. به‌اندازه‌ای که پایتخت تولید پشم در جهان نام دارد.

پارچه ژرسه برای استفاده در کدام لباس‌ها مناسب است؟

امروزه این پارچه یکی از پرکاربرد‌ترین پارچه‌ها برای دوخت انواع لباس‌ها است که چند مورد مهم را باهم بررسی می‌کنیم:

با اینکه کوکو شنل سال‌ها قبل با تولید مجموعه لباس‌های رسمی خود از پارچه ژرسه یک کاربرد جدید برای این آن معرفی کرد اما امروزه تولید کنندگان نساجی عمدتاً از پارچه ژرسه تولید لباس‌های کژوال مانند تی‌شرت و لباس‌های زیر استفاده می‌کنند. البته به دلیل وجود انواع مختلف این پارچه، کاربردهای مهم دیگری را نیز می‌توانیم برای آن در نظر بگیریم. برای مثال پیراهن‌ها، لباس‌ها و یونیفرم‌های ورزشی. همچنین بهتر است به این نکته نز توجه داشته باشیم که  کاربرد پارچه ژرسه فقط به لباس محدود نمی‌شود و در تولید ملافه، روبالشی و حتی پتو نیز کاربرد دارد.

۱. تی‌شرت و زیرپیراهن‌های رکابی

بیشتر تی‌شرت‌ها از پارچه‌های پشمی مانند ژرسه تولید می‌شوند. چون این پارچه‌ها کشسان هستند، فرد هنگام پوشیدن آنها احساس راحتی دارد.

۲. سوئی‌شرت و شلوار گرمکن

این دست لباس‌ها همیشه هنگام پیاده‌روی یا تفریح‌هایی که به طبیعت مرتبط‌ هستند مناسب‌اند و  از این رو جنس این طیف لباس‌ها از پارچه ژرسه است.

۳. لباس‌های ورزشی

همانطور که گفتیم، پارچه ژرسه به‌دلیل ویژگی‌هایی که دارد برای انجام فعالیت‌های ورزشی مناسب است. اما این نکته را باید در نظر داشته باشیم که لباس‌های ورزشی تیمی از جنس ژرسه خالص نیستند و از مواد دیگری نیز برای تولید آنها استفاده می‌شود.

تولید پارچه ژرسه چه تاثیری بر محیط‌زیست دارد؟

در فرآیند تولید پلی‌استر و ابریشم مصنوعی از مواد شیمایی سمی استفاده می‌شود که تاثیر منفی قابل توجهی بر محیط زیست دارند؛ پس تاثیر محیطی پارچه ژرسه با توجه به انواع الیاف آن متفاوت است. برای مثال اگر ژرسه با الیاف مصنوعی تولید شود تاثیر منفی بر آب و هوا دارد. بدین صورت که الیاف مصنوعی طی هر شست‌و‌شو مواد سمی خود را وارد آب می‌کنند و در صورت تکرار چرخه، این آلودگی در محیط زیست باقی می‌ماند. از سوی دیگر حتی تولید پشم و پنبه طبیعی اگر با محصولات شیمایی سمی انجام شود بازهم به محیط زیست صدمه می‌زند. البته به این نکته نیز باید توجه داشته باشیم که کشت پنبه بدون استفاده از مواد شیمایی سمی نیز در کشاورزی امکان‌پذیر است.

نکته مهم: الیاف طبیعی برخلاف الیافت مصنوعی تجزیه پذیر هستند.

روش‌های مراقبتی از پارچه ژرسه چیست؟

اگر شما تابه‌حال از پارچه ژرسه استفاده نکرده‌اید بهتر است به نکات زیر توجه داشته باشید تا بتوانید به‌خوبی از لباس‌های خود مراقبت کنید.

 در انتخاب پارچه خود دقت کنید

این اولین قدم برای دوخت لباس با انواع مختلف پارچه ژرسه است. اینکه در انتخاب آن دقت کافی را داشته باشید. برای مثال در نظر داشته باشید که دوخت روی پارچه ویسکوز که کشش بیشتری دارد برای خیاط‌های مبتدی کار سختی است و ممکن است نتیجه برای اولین‌بار دلخواه شما نباشد. همچنین بهتر است نسبت به موقعیت و نوع لباس خود در انتخاب نوع و جنس پارچه ژرسه دقت کافی را داشته باشید.

پیش از دوخت لباس، پارچه را بشوئید

از آنجایی که پارچه‌های ژٰرسه نخی، پنبه و ویسکوز مستعد جمع‌شدگی هستند، لذا بهتر است پیش از دوخت لباس پارچه را بشویید. زیرا بعد از آن دیگر نگران جمع‌شدگی لباس خود نخواهید بود.

 برای دوخت پارچه از سوزن‌های توپی استفاده کنید

سوزن‌های توپی به این دلیل که نوک گرد هستند، مانع پارگی الیاف لباس می‌شوند و به‌همین دلیل برای دوخت انواع مختلف پارچه‌های ژرسه مناسب اند.

 از میز چرخ خیاطی دارای پایه استفاده کنید

هنگامی که از این میز استفاده کنید، هردو لایه پارچه همزمان برای دوخت جابه‌جا می‌شوند و این عمل مانع از کشش بیش از اندازه پارچه می‌شود.

 از دوخت زیگ‌زاگ استفاده کنید

دوخت‌های صاف برای پارچه‌های ژرسه چندان مناسب نیستند، چون اجازه نمی‌دهند درز پارچه همراه با خود آن کشیده شود و در نهایت موجب پاره شدن پارچه می‌شود. دوخت زیگ‌زاگ مانع از این اتفاق می‌شود.

روش‌های مراقبتی از لباس‌های دوخته‌شده با پارچه ژرسه چیست؟‌

بعد از دوخته‌شدن لباس خود بازهم باید یک سری اقدامات برای مراقبت از لباس‌های خود انجام بدهید که شامل موارد زیر است:

•  چه با دست چه با ماشین لباس‌شویی بهتر است لباس خود را با آب سرد بشویید. چون این کار مانع از جمع شدن پارچه لباستان می‌شود.
•  لباس خود را با شوینده ملایم بشویید تا مواد شیمیایی قوی روی جنس و کیفیت پارچه شما تاثیر منفی نداشته باشد.
• برای خشک کردن لباس خود باید نسبت به‌ نوع پارچه، به درجه حرارت حساسیت نشان بدهید. برای مثال حرارت کم برای ژرسه نخی و حرارت متوسط برای ژرسه الیاف مصنوعی مناسب است. توجه داشته باشید که استفاده از درجه حرارتی بالا برای هیچ‌کدام ار انواع پارچه ژرسه مناسب نیست.

بررسی قیمت پارچه ژرسه

قیمت این پارچه به الیافی که پارچه را با آن تولید می‌کنند بستگی دارد. برای مثال از بین تمام مواد اولیه، پلی استر ارزان‌تر است. البته قیمت پارچه‌هایی که با الیاف گیاهی مانند پنبه تولید می‌شوند هم تا حدودی مانند قیمت پلی‌استر است. از طرفی دیگر، ژرسه پشمی به دلیل روند تولید و کیفیت بالای آن از سایر انواع پارچه گران‌تر است. اما در حالت کلی، چون بافت این پارچه ساده است، در دسته پارچه‌های بافتنی بسیار گران قیمت قرار نمی‌گیرد و اغلب قیمت تمام انواع آن مقرون به صرفه است.

سخن آخر

همانطور که گفتیم، پارچه ژرسه یک پارچه محبوب و پرطرفدار است که هم برای موقعیت‌های رسمی و هم کژوال انتخاب مناسبی است. به دلیل اینکه ژرسه انواع مختلفی دارد، بررسی دقیق ویژگی‌های انواع آن می‌تواند در تصمیم‌گیری و انتخاب مناسب به شما کمک کند. اگر شما نیز نکته‌ای در این مورد می‌دانید لطفا در قسمت دیدگاه‌ها با ما در میان بگذارید.