چکن باغی رنگارنگ بر تن زنان تاجیک

خورشید ستار، طراح لباس تاجیک، دو دهه گذشته را به نقش انداختن بر لباس‌های سنتی تاجیک گذرانده است

چکن باغی رنگارنگ بر تن زنان تاجیک

سه دهه گذشته زندگی اغلب تاجیک‌ها با بیرون کشیدن خاطرات از صندوقچه‌های اجدادی همراه بود و آنچه در طول استیلای اتحاد جماهیر شوروی از مردم این کشور دریغ شد، اینک با خرامیدن دختران چکن‌پوش در بهار به خوارزم تاریخی بازگشته است.

خورشید ستار، طراح لباس تاجیک، در سال‌های هویت‌یابی دوباره هم‌میهنانش رشد کرد و دو دهه گذشته را به نقش انداختن بر لباس‌های سنتی تاجیک (چکن) گذرانده است. لباس‌هایی که همراه او به سراسر جهان سفر می‌کنند تا نماد میراث معنوی خوارزم و آسیای میانه باشند. در نوروز امسال او برای نمایش آثارش در جشن نوروز سازمان ملل در نیویورک شرکت کرد. به این مناسبت، در ایندیپندنت فارسی پای صحبت او و توضیحاتش از چکن و رخت و لباس تاجیکی نشستیم.

خورشید ستار خود را «رسام و طراح» معرفی می‌کند و می‌گوید: «از ایام خردسالی به رسامی علاقه داشتم. الان ۴۳ سال دارم و ۲۳ سال است که به طراحی لباس مشغول‌‌ام و لباس‌های ملی تاجیکستان را هم به شکل سنتی و هم با تغییراتی مناسب سلیقه روز و مدرن می‌آفرینم.»

چَکَن لباس سنتی زنان در تاجیکستان است که با ابریشم بر آن نقش‌ونگار می‌زنند. این لباس بیشتر مخصوص مراسم شادی و به‌خصوص جشن نوروز است. چکن در سال ۲۰۱۸ به‌عنوان میراث معنوی تاجیکستان ثبت شد.

پیرهن‌های چکن که رخت شادی و نماد نوروزند، غالبا کار دست زنان‌اند. زمینه کار پارچه پنبه‌ای است که به آن پختگین می‌گویند و به رنگ‌های سفید، صورتی، سبز، آبی اما اغلب سرخ است که کاربردی آیینی دارد. تک‌تک گل‌های چکن که با ابریشم روی آن گلدوزی می‌شوند، نمادی از یک عنصر طبیعی‌اند.

لباس‌های تاجیک که ستار طراحی و آماده می‌کند، اغلب در دو مناسبت خاص پوشیده می‌شوند: عروسی و نوروز

در تاجیکستان، «عروس در روز نکاح به نشانه سفید‌بختی لباس سفید می‌پوشد و در روز عروس‌بینان، لباس سرخ بر تن می‌کند که رمز آتش است. این سرخی یادگار دوره زرتشت است. در نوروز هم رنگ سرخ می‌پوشند. رسم است که عروس تا ۴۰ روز پس از عروسی در خانه جدید لباس چکن می‌پوشد.»

مردان تاجیک هم دوباره به پوشیدن لباس‌های سنتی علاقه نشان می‌دهند. در مجموعه‌های ارائه‌شده ستار، کت‌وشلوارهای مردانه مناسب داماد یا رویدادهای خاص هم وجود دارد. رداهای مردانه با گلدوزی‌های چشم‌نواز مناسب هم برای مردان خوش‌پوشی که می‌خواهند کنار زنان خانواده، سنت‌های تاجیک را زنده نگه‌ دارند، تهیه شده است.

بازیگران، هنرمندان و خوانندگان تاجیکستان از مشتریان لباس‌های ستار‌ند و در کنسرت‌ها و برنامه‌های نوروزی همیشه هنر دست او بر تن چهره‌های مشهور این کشور خودنمایی می‌کند.

کسانی که با فرهنگ تاجیک آشنایی دارند، از اجتناب تاجیک‌ها از استفاده از رنگ سیاه مطلع‌اند. مقام‌های تاجیکستان در سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند زنان تاجیکی محجبه هم به‌جای چادر و شال و مانتو، جامه‌های سنتی این کشور را به تن کنند.

اگرچه قیمت لباس‌های دست‌دوز با تزیینات ابریشم چکن یا پیراهن‌های دوخته‌شده با پارچه اطلس (ابریشم خجند) بالا است، این باعث نشده است اغلب دختران و زنان تاجیک برای رویدادهای خاص و جشن‌های عروس‌بینان یک‌ دست لباس سنتی برای خود دست‌وپا نکرده باشند.

یکی دیگر از رویدادهایی که خورشید ستار در آن حضور داشت، نمایندگی هنر کشورش و معرفی آن در «اجلاس آب سازمان ملل متحد» از ۲۰ تا ۲۴ مارس در نیویورک بود. برنامه‌ای که به گفته او، بسیار موردتوجه سران کشورهای حاضر قرار گرفت.

سفرهای ستار همراه با مجموعه لباس‌هایش ادامه دارد. او و گروهش به‌زودی در نمایشگاه بزرگداشت نوروز در آسیای میانه در کره جنوبی شرکت می‌کنند.